Reklama

Urlop rodzicielski to płatny urlop dla rodziców, który można wykorzystać po urlopie macierzyńskim (ale niekoniecznie bezpośrednio po nim). Z urlopu rodzicielskiego może skorzystać tylko mama lub sam ojciec, rodzice mogą też korzystać z niego naprzemiennie lub jednocześnie.

Reklama

Od 2023 roku obojgu rodzicom będą przysługiwały co najmniej dwa miesiące urlopu rodzicielskiego, które niewykorzystane – przepadną.

Spis treści:

Urlop rodzicielski – zmiany od 2023

Urlop rodzicielski czekają ważne zmiany w 2023 roku, zgodne z unijną dyrektywą (tzw. dyrektywą work-life balance, przyjętą przez Polskę w 2019 roku). Zmiany te obejmą:

  • Wprowadzenie dla pracownic i pracowników indywidualnego prawa do urlopu rodzicielskiego. Łączny wymiar tego urlopu dla obojga rodziców będzie wynosił:
    a) do 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie),
    b) do 43 tygodni (w przypadku porodu mnogiego);
    c) do 65 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) albo do 67 tygodni (w przypadku urodzenia bliźniaków) – tyle będzie wynosił łączny wymiar urlopu dla obojga rodziców dzieci ciężko chorych (program „Za życiem”).
  • Uniezależnienie prawa do urlopu rodzicielskiego od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu.
  • Brak możliwości przeniesienia części urlopu (do 9 tygodni) na drugiego z rodziców (oznacza to możliwość skorzystania przez każdego z rodziców z maksymalnie 32/34 tygodni tego urlopu, a w przypadku rodziców dzieci ciężko chorych – 56/58 tygodni).
  • Ustalenie wysokości zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego na poziomie 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku (jednakże w razie złożenia przez pracownicę stosownego wniosku w terminie nie później niż 21 dni po porodzie miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku).
  • W każdym przypadku pracownikowi będącemu ojcem dziecka za okres nieprzenoszalnej 9-tygodniowej części urlopu będzie przysługiwał zasiłek w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Urlop rodzicielski i macierzyński nie będą ze sobą powiązane. To znaczy, że rodzice będą mogli skorzystać z urlopu rodzicielskiego niezależnie od wykorzystania urlopu macierzyńskiego.

Prócz tego, rodzic dziecka w wieku do lat 8 będzie mógł odmówić pracy po godzinach oraz pracy w nocy (do 2023 roku z takiej możliwości mogli skorzystać rodzice dzieci do 4. roku życia).

Urlop rodzicielski: ile trwał w 2022 roku?

Do końca 2022 roku urlop rodzicielski trwał 32 tygodnie przy jednym dziecku i 34 tygodnie po urodzeniu więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Jeśli rodzice zdecydowali się wykorzystać cały urlop rodzicielski w tym samym czasie, jego czas skracał się do 16 tygodni. Mogli też część urlopu wykorzystać razem, a część zostawić tylko jednemu rodzicowi. Długość tego urlopu dla obojga rodziców nie mogła przekraczać 32 tygodni (czyli np. 10 tygodni wspólnie, które liczy się podwójnie – dla mamy i taty – oraz pozostałe 12 tygodni np. tylko dla mamy).

Kiedy złożyć wniosek o urlop rodzicielski?

Urlop rodzicielski może być przyznany w dwóch trybach – „z dołu” lub „z góry”. Dla obu trybów są różne terminy, których należy przestrzegać, aby pracodawca nie miał podstaw do odrzucenia wniosku.

Wniosek o urlop rodzicielski „z góry” – kiedy składać?

Jeśli matka planuje wykorzystać urlop rodzicielski w pełnym wymiarze bezpośrednio po macierzyńskim, odpowiedni wniosek o urlop rodzicielski powinna złożyć nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie – jest to tak zwany urlop rodzicielski udzielany „z góry”.

Urlopem rodzicielskim udzielanym „z góry” matka dziecka może dzielić się z pracującym ojcem dziecka. Rodzic może także zrezygnować z urlopu rodzicielskiego „z góry” w całości lub w części. Aby to zrobić, trzeba w terminie nie późniejszym niż na 21 dni przed planowanym powrotem do pracy złożyć wniosek o rezygnację z całości lub części tego urlopu. Jeśli drugi rodzic planuje zastąpić w opiece nad dzieckiem partnera, powinien złożyć wniosek o urlop rodzicielski lub jego część nie później niż 21 dni przed planowanym terminem jego rozpoczęcia.

Uwaga! Jeśli rodzic zrezygnuje z urlopu rodzicielskiego (lub jego części) udzielonego „z góry”, a drugi rodzic nie przejmie urlopu rodzicielskiego, urlop ten definitywnie przepada!

Jeśli od razu po porodzie rodzice wiedzą, że chcą wykorzystać cały urlop rodzicielski zaraz po urlopie macierzyńskim, wówczas najlepiej dostarczyć pracodawcy stosowny wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski wraz z aktem urodzenia dziecka.

W takiej sytuacji zmieni się też miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego, jaki przysługuje w czasie trwania tych urlopów dla rodziców. Są dwie opcje:

  • 100 proc. podstawy wynagrodzenia w okresie pierwszych 26 tygodni, a w kolejnych 26 tygodniach – 60 proc.;
  • zasiłek w wysokości 80 proc. podstawy wynagrodzenia przez całe 52 tygodnie urlopu.

Wniosek o urlop rodzicielski „z dołu” – kiedy składać?

Tym mianem określa się urlop rodzicielski udzielony na wniosek złożony pod koniec urlopu macierzyńskiego lub okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres takiego urlopu.

Wniosek o urlop rodzicielski „z dołu” należy złożyć nie później niż na 21 dni przed terminem jego rozpoczęcia. Tak udzielony urlop rodzicielski można wykorzystać w całości, w częściach (maksimum 4) bezpośrednio po sobie następujących albo 16 tygodni z wymiaru urlopu rodzicielskiego można przełożyć na późniejszy okres i wykorzystać w dowolnym momencie do czasu, gdy dziecko skończy 6 lat.

Z urlopu rodzicielskiego udzielanego „z dołu” rodzic może zrezygnować w każdym czasie, o ile zgodę na to wyrazi pracodawca.

Spóźniony wniosek o urlop rodzicielski

W praktyce pracodawca może (ale nie musi) odrzucić spóźniony wniosek o urlop rodzicielski. Zawsze jednak trzeba liczyć się z tym, że niedotrzymanie terminu złożenia wniosku może skutkować odrzuceniem go przez pracodawcę. Oznacza to, że np.:

  • niezłożenie wniosku o urlop rodzicielski „z góry” w ciągu 21 dni od porodu może oznaczać konieczność złożenia wniosku o urlop rodzicielski „z dołu”,
  • złożenie wniosku o urlop rodzicielski „z dołu” na mniej niż 21 dni przed końcem urlopu macierzyńskiego może skutkować brakiem ciągłości między urlopem macierzyńskim a rodzicielskim.

Wniosek o urlop rodzicielski 2023 – wzór wniosku i rezygnacji

Poniżej zamieszczamy linki do oficjalnych stron, z których można pobrać odpowiedni wniosek o urlop rodzicielski lub wniosek o rezygnację z niego:

Zobacz też:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama