Opieka naprzemienna nad dzieckiem po rozwodzie: wady i zalety. Co mówi prawo?
Opieka naprzemienna nad dzieckiem, zwana również pieczą wspólną, oznacza, że dziecko przebywa na przemian u każdego z rozwiedzionych rodziców. Aby sąd zadecydował o opiece naprzemiennej nad dzieckiem po rozwodzie, rodzice muszą zgodnie wystąpić o to rozwiązanie. Wyjaśniamy, czy opieka naprzemienna jest dobra dla dziecka.
- Magdalena Drab
Opieka naprzemienna po rozwodzie polega w na tym, że dzieckiem zajmują się na przemian matka i ojciec. Dziecko przebywa pod opieką raz jednego, raz drugiego rodzica w dłuższych okresach, np. przez tydzień u jednego z rodziców, następnie przez kolejny tydzień u drugiego. Podstawową zaletą opieki naprzemiennej nad dzieckiem jest zachowanie równych relacji dziecka z obojgiem rodziców. Ale są też wady takiego rozwiązania. Aby sąd przyznał rodzicom pieczę wspólną nad dzieckiem, muszą oni udowodnić, że będzie to korzystne dla ich potomstwa.
Czym jest opieka naprzemienna nad dzieckiem?
W ramach pieczy wspólnej dziecko po rozwodzie rodziców mieszka przez tyle samo czasu z tatą i z mamą. Najczęściej jest to rozwiązywane tak, że na tydzień dziecko jedzie do jednego z rodziców, a na kolejny tydzień do drugiego. Rodzice zachowują pełnię praw rodzicielskich.
Kiedy sąd ustala opiekę naprzemienną po rozwodzie?
Jeśli rozwodzący się rodzice wystąpią do sądu ze zgodnym wnioskiem o przyznanie im wspólnej opieki nad dzieckiem i przedstawią (najlepiej wraz z pozwem rozwodowym) plan wychowawczy, a sąd uzna, że takie rozwiązanie jest dobre dla dziecka, może ustanowić opiekę naprzemienną. W tym przypadku w wyroku rozwodowym sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom.
Ważne: Aby uzyskać prawo do opieki naprzemiennej, niezbędna jest zgoda rozwiedzionych rodziców. Jeśli więc rodzice nie porozumieją się co do spraw dotyczących dziecka i nie podpiszą porozumienia wychowawczego, sąd ograniczy władzę rodzicielską jednego z nich. To wyklucza możliwość opieki naprzemiennej. Sąd nie zgodzi się także na pieczę wspólną, jeśli rodzice mieszkają w innych miejscowościach, ponieważ uniemożliwiałoby to dziecku uczęszczanie do jednego przedszkola lub jednej szkoły.
Opieka naprzemienna a plan wychowawczy
W planie wychowawczym złożonym wraz z wnioskiem o sprawowanie opieki naprzemiennej rodzice wskazują, kiedy dziecko będzie przebywać u każdego z nich (dwa miejsca pobytu) oraz, dla celów formalnych, uzgadniają jedno miejsce zamieszkania dziecka, którym powinno być miejsce zamieszkania jednego z rodziców.
Zobacz także
Opieka naprzemienna jest popularna m.in. w Szwecji, Danii, Niemczech, Francji, Anglii, Finlandii, USA, Kanadzie. W krajach tych mówi się o pozytywnym wpływie takiego rozwiązania na jakość życia i dobro dziecka. Zdarza się nawet, że w celu sprawowania opieki w tym systemie rodzice kupują mieszkanie, w którym dziecko przebywa na stałe, a rodzice wprowadzają się na przemian w okresach, kiedy opiekują się dzieckiem.
Opieka naprzemienna po rozwodzie: od jakiego wieku?
Przy ustalaniu opieki naprzemiennej zarówno sąd, jak i rodzice muszą wziąć pod uwagę wiek dziecka. Piecza wspólna nie może dotyczyć dziecka w wieku niemowlęcym, kiedy maluch jest jeszcze najczęściej karmiony mlekiem matki. Przyjmuje się, że dziecko, nad którym rodzice chcą sprawować opiekę na przemian, powinno być w miarę samodzielne.
Przemieszczanie się pomiędzy domami obojga rodziców nie powinno też być dla niego uciążliwe i stresujące, co może się zdarzyć w przypadku bardzo małych dzieci.
Czy opieka naprzemienna jest dobra dla dziecka?
Rozwiązanie, dzięki któremu dziecko po rozwodzie rodziców mieszka tyle samo czasu z tatą, co z mamą, może być dla niego dobre pod warunkiem, że rodzice:
- pozostają w zgodnych relacjach;
- są gotowi do ustępstw;
- mają wspólny front wychowawczy;
- wspólnie podejmują najważniejsze decyzje dotyczące dziecka.
Zalety opieki naprzemiennej nad dzieckiem
Dr n. hum. Ewa Milewska, specjalista psycholog kliniczny, wymienia w ocenie wpływu opieki naprzemiennej na małoletnie dzieci i ich relacje z rodzicami, przygotowanej dla Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Kancelarii Senatu następujące pozytywy dla dziecka:
- „indywidualny i bardziej swobodny kontakt z każdym rodzicem i tym samym możliwość lepszego zaspokojenia potrzeb dziecka,
- możliwość uczestnictwa w codziennej aktywności każdego z rodziców oraz poznawania/uczenia się różnych ról i wzorców postępowania,
- możliwość kontaktów z dziadkami i innymi członkami rodziny każdego z rodziców, mających znaczenie dla kształtowania poczucia tożsamości i dobrej samooceny”.
Wady opieki naprzemiennej nad dzieckiem
Przeciwnicy tego rozwiązania uważają, że piecza naprzemienna może zaburzać poczucie bezpieczeństwa dziecka. Może się tak zdarzyć, jeśli dziecko jest wyraźnie bliżej związane z jednym z rodziców. Jednak największym problemem w takiej sytuacji jest brak zgody między rodzicami, traktowanie dziecka jako karty przetargowej, mówienie przy nim złych rzeczy o drugim rodzicu. Jeśli jednak rodzice podchodzą dojrzale do zapewnienia dziecku dobrego i szczęśliwego dzieciństwa, są w stanie porozumieć się między sobą dla jego dobra, korzyści z opieki naprzemiennej mogą przewyższać wady tego rozwiązania.
Trzeba jednak pamiętać, że zawsze powinniśmy traktować każde dziecko jako indywidualny przypadek i to do niego dostosowywać najlepszą formę opieki po rozwodzie. Trzeba zawsze myśleć o tym, żeby dziecko jak najmniej ucierpiało po rozwodzie rodziców.
Opieka naprzemienna a alimenty
Przy ustalaniu alimentów sąd bierze pod uwagę dobro dziecka i stara się znaleźć takie rozwiązanie, które nie pogorszy sytuacji materialnej małoletniego. W przypadku opieki naprzemiennej może zadecydować o braku alimentów, jeśli rodzice mają podobne możliwości finansowe. Jeśli jedno z nich żyje na niższej stopie, sąd może zasądzić alimenty od zamożniejszego rodzica nawet w przypadku wspólnej pieczy nad dzieckiem.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2012 poz. 788 z późn. zm.)
Zobacz także: