Umowa zlecenie a ciąża: jakie prawa przysługują kobiecie?
Umowa zlecenie nie daje żadnych gwarancji prawnych w ciąży ani po porodzie. Wyjaśniamy, czy można iść na L4 w ciąży, jeśli pracujesz na umowę zlecenie. Odpowiadamy też na pytanie, czy możliwe jest wypowiedzenie umowy zlecenia w czasie ciąży, oraz czy należy się urlop macierzyński po porodzie.
Umowa zlecenie a ciąża to temat, którym warto się zainteresować, jeśli nie jesteś zatrudniona na umowę o pracę. W przypadku zlecenia twoje prawa w ciąży są ograniczone, nie przysługuje ci ochrona przed wypowiedzeniem umowy ani urlop macierzyński. Poniżej szczegółowo wyjaśniamy, na co możesz liczyć w ciąży, jeśli podpisałaś umowę zlecenie.
Umowa zlecenie: podstawowe informacje
Umowa zlecenie jest umową, którą regulują przepisy art. 734-751 Kodeksu cywilnego. Na podstawie tejże umowy zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania pracy, a zleceniodawca, że za tę pracę zapłaci. Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna, a czas jej trwania nie jest określony w Kodeksie cywilnym – jest dowolny, zależy od ustaleń zleceniodawcy ze zleceniobiorcą.
Na umowie zleceniu pracownikowi i pracownicy nie przysługują „z automatu” takie świadczenia jak urlop wypoczynkowy i macierzyński, czy też płatne nadgodziny. Mogą się one jednak pojawić w dodatkowych zapisach w umowie. W przypadku takiego sposobu zatrudnienia zleceniobiorca ma większą dowolność w organizacji pracy, np. może ją wykonywać w dowolnym miejscu i czasie. Płatność nie musi następować co miesiąc, a dopiero po wykonaniu zlecenia. Zleceniodawca może wypowiedzieć umowę zleceni w dowolnym momencie, chyba że w umowie pojawił się stosowny zapis o okresie wypowiedzenia.
Umowa zlecenie a ciąża: jakie prawa ma kobieta?
W przypadku umowy o pracę na czas określony i ciąży, pracownica zyskuje pewne szczególne uprawnienia. Umowa zlecenie to niekorzystna forma zatrudnienia dla kobiety w ciąży. Kobieta w ciąży na umowie zleceniu ma tylko takie prawa, jakie zapisano w tej umowie. Bez znaczenia jest fakt, czy umowa zlecenie przedłużana jest co miesiąc, czy też na innych warunkach. Istnieje jednak możliwość zawarcia umowy zlecenie na czas nieokreślony: ważne, by w czasie jej trwania nie zaczęła przypominać umowy o pracę.
Czas pracy na umowie zleceniu ustala się dowolnie, w zależności od potrzeb pracodawcy. Umowa nie musi być przedłużona do dnia porodu, co oznacza, że koniec umowy zlecenie może przypadać na czas ciąży – a pracodawca nie ma żadnego obowiązku, by ją przedłużyć.
Kobieta pracująca na umowie zlecenie nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu i rentowemu, zdrowotnemu, wypadkowemu). To wszystko oznacza, że osobom zatrudnionym na umowę zlecenie nie przysługują typowe uprawnienia pracownicze, jak zwolnienie lekarskie, okresowe badania lekarskie, limitowany czas pracy i ochrona przed zwolnieniem.
Uwaga! Pracując na umowie zleceniu w ciąży, nie można liczyć na dodatkowe przywileje, jakie mają ciężarne zatrudnione na umowę o pracę: dogodne godziny pracy, zakaz wykonywania ciężkich czy szkodliwych dla zdrowia obowiązków, zakaz pracy w nocy.
Umowa zlecenie a ciąża – zasiłek chorobowy
Zwolnienie L4 w ciąży nie jest możliwe, jeśli ciężarna pracuje na umowę zlecenie i nie ma opłacanych składek chorobowych. Zasiłek chorobowy przysługuje bowiem jedynie osobom, za które pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenie chorobowe do ZUS-u.
Ważne! W przypadku umowy zlecenia rodzaj składek ustala się indywidualnie i choć rzadko się zdarza, by składki chorobowe były płacone, to warto o tym pomyśleć przed podpisaniem dokumentów. Dzięki składkom chorobowym zwolnienie L4 w ciąży może być dostępne także na umowie zleceniu.
Umowa zlecenie a urlop macierzyński
Umowa zlecenie nie daje prawa do urlopu macierzyńskiego po porodzie. Kobiecie nie należy się także urlop wychowawczy. To olbrzymia niedogodność w kwestii „umowa zlecenie a ciąża”.
Co z zasiłkiem macierzyńskim? Zgodnie z art. 29 ust.1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2020.870 z dnia 15 maja 2020 r.) zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która urodziła dziecko lub przyjęła dziecko do 7. roku życia na wychowanie w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego.
Umowa zlecenie nie wyklucza więc prawa do zasiłku macierzyńskiego. Kobieta w ciąży powinna jednak pamiętać, że aby móc skorzystać z tego przywileju, musi posiadać ubezpieczenie chorobowe, czyli odprowadzać składki chorobowe do ZUS-u. Trzeba tylko wcześniej złożyć do pracodawcy wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Wniosek nie może być odrzucony.
Zasiłek macierzyński należy się od pierwszego dnia zlecenia (nie obowiązuje 90-dniowy okresu karencji ubezpieczenia). Zasiłek wypłacany jest przez 52 tygodnie i nie ma znaczenia, czy umowa zlecenie będzie trwać przez cały ten okres, czy nie. Wysokość zasiłku macierzyńskiego oblicza się na podstawie wynagrodzenia wypłacanego przez ostatni rok pracy.
Ważne! Zasiłek macierzyński to prawo przysługujące kobiecie, której umowa zlecenie obowiązywała w dniu porodu.
Wypowiedzenie umowy zlecenia a ciąża
Umowa zlecenie nie gwarantuje ochrony przed zwolnieniem: każda ze stron może ją zerwać w dowolnym czasie bez podawania powodów. Wypowiedzenie umowy zlecenie kobiecie w ciąży jest więc możliwe – wszystko zależy od dobrej woli pracodawcy.
Ważne! Jeśli umowa zlecenie była wykonywana przez ciężarną na warunkach określanych przez umowę o pracę (osobiście, w określonym miejscu i czasie), to kobieta w ciąży może wystąpić na drogę prawną i domagać się uznania jej pracy za etatową.
Zobacz też: