Dlaczego Wielkanoc jest świętem ruchomym? Jak obliczyć, kiedy wypada Wielkanoc?
Święta wielkanocne, w odróżnieniu od świąt Bożego Narodzenia, nie zawsze wypadają w tym samym czasie. Tłumaczymy, co to znaczy, że Wielkanoc jest świętem ruchomym i od czego zależy termin świąt wielkanocnych.
Wielkanoc, czyli rocznica zmartwychwstania Jezusa, jest świętem ruchomym. Oznacza to, że w różnych latach ma różne daty. Niekiedy jest to połowa marca, innym razem. np. koniec kwietnia. W 2023 roku Wielkanoc wypada 9 kwietnia. A co z kolejnymi latami? Sprawdź, jak obliczyć, kiedy wypada Wielkanoc. A także datę wypadającej tydzień wcześniej Niedzieli Palmowej.
Od czego zależy termin świąt wielkanocnych?
Różnice w datach obchodzenia świąt wielkanocnych wynikają z podanej w Biblii daty śmierci Jezusa. Był to piątek, trzy dni przed żydowskim świętem Paschy. Na pamiątkę tego wydarzenia dzień ten u nas jest obchodzony jako Wielki Piątek. W czasach Jezusa święto Paschy obchodziło się podczas „pierwszej wiosennej pełni Księżyca”. Jego termin zależał więc od tego, w jakiej fazie był księżyc w pierwszym dniu wiosny.
Ruchoma data Wielkanocy wzięła się więc z przełożenia dat z żydowskiego kalendarza na kalendarz księżycowy. W IV w. n.e. podczas soboru nicejskiego zdecydowano, że Wielkanoc będzie obchodzona zawsze w najbliższą niedzielę po pierwszej pełni księżyca po nadejściu wiosny.
Daty kościelnej pełni księżyca zostały wyznaczone podczas soboru nicejskiego i różnią się odrobinę od dat pełni astronomicznej.
Jak ustala się datę świąt wielkanocnych?
Wielkanoc jest obchodzona zawsze po pierwszej pełni księżyca (tzw. paschalnej pełni księżyca). Termin Wielkanocy może wypaść między 22 marca a 25 kwietnia. Obliczenie, kiedy święta wielkanocne wypadają w danym roku, wcale nie jest trudne. Sposób wyliczenia daty Wielkanocy opracował niemiecki matematyk Carl Friedrich Gauss.
Do wyliczeń potrzebne są nam dwie liczby A i B, wyznaczone przez sobór nicejski. W latach 1900-2099 mają one stałe wartości: A = 24, B = 5
Aby obliczyć datę Wielkanocy, wykonaj następujące kroki:
1. Podziel liczbę roku przez 19, a następnie znajdź resztę a
2. Podziel liczbę roku przez 4, a następnie znajdź resztę b
3. Podziel liczbę roku przez 7, a następnie znajdź resztę c
4. Resztę wyznaczoną jako a, pomnóż przez 19, dodaj do iloczynu liczbę A, całą sumę podziel przez 30 i wyznacz resztę d
5. Sumę iloczynów 2b + 4c +6d + B podziel przez 7 i wyznacz resztę e
6. Sumę reszt e + d dodaj do daty 22 marca.
Gdy data wypada powyżej 31 marca, trzeba ją przełożyć na odpowiedni dzień kwietnia. Jeżeli suma (d+e)>10, oznacza to, że będzie to kwiecień. W odwrotnej sytuacji będzie to marzec.
W niektórych wypadkach zachodzą również wyjątki (wyjątek pierwszego rodzaju, wyjątek drugiego rodzaju).
- Z wyjątkiem pierwszego rodzaju mamy do czynienia, gdy d=29, e=6 i zgodnie z obliczeniami Wielkanoc przypadałaby 26 kwietnia. W takim wypadku obchodzi się ją tydzień wcześniej czyli 19 kwietnia (np. 1609 r. i 1981 r.).
- Z wyjątkiem drugiego rodzaju mamy do czynienia, gdy d=28, e=6 oraz dzielenie 11A + 11 przez 30 daje resztę mniejszą niż 19. W takim wypadku Wielkanoc wypada 5 kwietnia, a obchodzi się ją 29 marca (1807 r. i 1954 r.).
Zobacz także: