Metafora to językowy środek stylistyczny, krótkie wyrażenie, które można odczytywać na wiele sposobów. Chociaż głównie kojarzona jest z poezją, występuje we wszystkich gatunkach literackich, a także języku publicystycznym i potocznym. Sprawdź, czym jest metafora i jakie są jej najpopularniejsze przykłady.

Reklama

Metafora: definicja

Zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego metafora to „figura stylistyczna polegająca na nietypowym połączeniu wyrazów, dzięki któremu przynajmniej jeden z nich uzyskuje nowe znaczenie”. Encyklopedia PWN definiuje metaforę jako „zespół słów, w których znaczenie jednych zostaje przeniesione na znaczenie pozostałych słów, na zasadzie dostrzeżonego między nimi, mniej lub bardziej odległego pokrewieństwa”.

W praktyce oznacza to, że metafora jest takim połączeniem słów, które mają nowe znaczenie, i które jest zupełnie inne niż to, które wynika z dosłownego odczytania zestawionych wyrazów np. na pytanie: „Czym przyjechałeś?”, ktoś może odpowiedzieć, używając metafory: „Jestem samochodem”.

Metafora a porównanie

Metafora nazywana jest również porównaniem. Jednak zdaniem językoznawców te figury retoryczne, choć podobne, nie są tożsame. Można przyjąć, że każde porównanie (np. gorąco jak w piecu, uparty jak osioł) jest metaforą, jednak nie każda metafora jest porównaniem. Metafora może być bardziej abstrakcyjna, a w porównaniu zawsze człony, czy zespoły słów połączone są wyrazami lub wyrażeniami: jak, jakby, jak gdyby, na kształt, niby, podobny, na podobieństwo, itp.

W jakim celu używa się metafor?

Metafora ma na celu:

Zobacz także
  • wywołanie określonych skojarzeń i emocji u odbiorcy, np. miała oczy jak gwiazdy;
  • opisanie danego zjawiska, rzeczy, osoby, czynności w taki sposób, aby uwypuklić i lepiej zobrazować cechy, np. głucha cisza;
  • wyjaśnienie i ułatwienie zrozumienia – najczęściej odwołuje się do znanych nam zjawisk, sytuacji, przedmiotów lub osób, jednak jej użycie może także: zaskakiwać, intrygować, bawić, a nawet poszerzać perspektywę, np. ta powierzania jest szorstka jak kora drzewa.

Rodzaje metafor

Metafora to bardzo szerokie określenie różnego rodzaju figur stylistycznych. Inne, bardziej precyzyjne i węższe znaczeniowo rodzaje metafor to:

  • animizacja – ożywienie przedmiotów lub pojęć abstrakcyjnych, np. ślepy traf, głucha cisza, zezowate szczęście;
  • hiperbola – wyolbrzymienie, np. morze łez, cudowna kraina, jaśniejsze niż słońce, uczciwy zbrodniarz;
  • metonimia – skrócenie jakiegoś wyrażenia, np. „jestem rowerem” zamiast „przyjechałem rowerem”, „czytam Mickiewicza” zamiast „czytam utwory Mickiewicza”;
  • personifikacja (uosobienie) – nadanie przedmiotom lub zwierzętom cech ludzkich, np. koń by się uśmiał, sala zamarła, płynące chmury, wstające słońce;
  • katachreza – przenośnia obierana często jako nadużycie językowe, zazwyczaj utworzona dzięki odległym skojarzeniom, np. ucho od filiżanki, gałąź rodu, oczko w pończosze;
  • peryfraza – kilka wyrazów określających jeden podmiot lub czynność, np. „wyrzucić z pamięci” zamiast „zapomnieć”, „cztery ściany” zamiast „dom”, „metalowe kraty” zamiast „więzienie”;
  • synekdocha – wyrażenie wskazujące na jakieś zjawisko przez użycie nazwy innego zjawiska np. „pan władza” zamiast „policjant”, „płótno” zamiast „obraz”, „Polska wygrała” zamiast „reprezentacja Polski wygrała”;
  • synestezja – przypisanie wrażeń właściwych jednemu zmysłowi innemu, np. barwa dźwięku, kwaśny zapach, kielich goryczy.

Metafora: przykłady

Na co dzień bardzo często posługujemy się metaforami potocznymi, często nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Najbardziej znane i popularne to:

  • bieg wydarzeń
  • być na dnie
  • być w siódmym niebie.
  • chłonny umysł
  • czas przecieka przez palce
  • czas przecieka przez palce
  • czas to pieniądz
  • czuć się uskrzydlonym
  • dla mnie to pestka
  • dobre serce
  • głowa do góry
  • głucha cisza,
  • gorący spór
  • guzik mnie to obchodzi
  • komuś się pali
  • mieć doła
  • mieć obniżoną formę
  • mieć poślizg
  • mierzyć wysoko.
  • motyle w brzuchu
  • nie móc się podnieść
  • niebo w gębie
  • od ust sobie odejąć
  • oszczędzamy czas
  • piorunujące spojrzenie
  • pleść trzy po trzy
  • przebić głową mur
  • rachunek sumienia
  • serce z kamienia
  • spłukać się
  • spuścić nos na kwintę
  • szalony dzień
  • tęga głowa
  • trwonić czas
  • uśmiech losu
  • winny jak ocet
  • wstęga rzeki
  • wypiłam kubek mleka
  • złote serce
  • zwariowany dzień
  • źródło dochodów.

Metafora poetycka może być również formą ekspresji artystycznej, występuje we wszystkich tekstach literackich.

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama