Szczepienie przeciwko COVID w ciąży to temat często poruszany w dyskusjach i budzący dużo wątpliwości. Z drugiej strony ciężarne mogą ciężej przechodzić COVID-19 niż inni, zdarzają się też przypadki śmiertelne wśród ciężarnych zakażonych koronawirusem. Eksperci mają mocne naukowe podstawy, z których wynika, że ryzyko związane z podaniem szczepionki jest o wiele niższe niż to związane z ciężkim przebiegiem COVID-19 u ciężarnych. I na tym opierają swoje rekomendacje.

Reklama

Spis treści:

Czy w ciąży należy szczepić się przeciwko COVID?

Szczepienie na COVID-19 wzbudza kontrowersje wśród ciężarnych i ich rodzin, ale nie wśród większości lekarzy. Specjaliści w różnych krajach zalecają to szczepienie ciężarnym.

Szczepienia na COVID w ciąży zalecają przede wszystkim WHO, a u nas w kraju Eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiN). W Stanach Zjednoczonych szczepienie jest zdecydowanie polecane przez aż trzy instytucje medyczne – Centers for Disease Control and Prevention (CDC), American College of Obstetricians and Gynaecologists (AGOG) i Society for Maternal-Fetal Medicine.

Aktualne stanowisko amerykańskiego CDC opiera się na wynikach obszernych badań nad bezpieczeństwem i skutecznością preparatów Pfizer i Moderna u ciężarnych. Badania prowadzono w USA przez 11 tygodni (od 14 grudnia 2020 roku do 28 lutego 2021 roku). Przeanalizowano w nim stan zdrowia prawie 36 tysięcy zaszczepionych ciężarnych kobiet w wieku 16-54 lata. Nie stwierdzono żadnych poważnych skutków ubocznych po podaniu szczepionki, poza miejscowym bólem w miejscu wkłucia i rzadziej – krótkotrwałym bólem mięśni, głowy, gorączką i dreszczami. Nie wzrosła również liczba poronień.

Zobacz także

W trakcie prowadzenia badań część zaszczepionych kobiet urodziła dzieci. Ciążowe i okołoporodowe powikłania występowały u nich z podobną częstotliwością, jak u kobiet przed pandemią koronawirusa. „Niekorzystne skutki dla noworodków obejmowały poród przedwczesny (9,4 proc.) i niską masę urodzeniową (3,2 proc.); nie odnotowano żadnych zgonów noworodków” – czytamy w raporcie „The New England Journal of Medicine”.

W Wielkiej Brytanii natomiast wytyczne dotyczące szczepień ciężarnych zmieniały się w czasie pandemii. Na początku kobiety w ciąży i karmiące piersią były wykluczone z programu szczepień. Teraz Brytyjski Komitet ds. Szczepień rekomenduje podawanie im szczepionek (zwłaszcza preparatów Pfizer lub Moderna).

Szczepienie ciężarnych, które są w drugim lub trzecim trymestrze ciąży oraz kobiet karmiących piersią rekomenduje również ministerstwo zdrowia Izraela (źródło: szczepienia.pzh.gov.pl).

Szczepionka mRNA na COVID-19 nie zawiera żywego ani osłabionego wirusa, a jedynie fragment jego kodu genetycznego. Lekarze są zgodni, że taki typ szczepionki stwarza znacznie mniejsze ryzyko skutków ubocznych.

Szczepienie na COVID w ciąży – zalecenia

Specjaliści są zgodni, że ostateczna decyzja o przyjęciu szczepionki na COVID-19 przez ciężarną powinna zapaść po tym, gdy kobieta wraz ze swoim lekarzem rozważy:

  • skuteczność i bezpieczeństwo dostępnych szczepionek,
  • indywidualne czynniki ryzyka, które sprzyjają zakażeniu się koronawirusem SARS-CoV-2 przez ciężarną,
  • możliwe szkodliwe skutki zdrowotne choroby COVID-19 dla ciężarnej i jej dziecka,
  • ewentualne możliwe odczyny poszczepienne i ryzyko ich wystąpienia u konkretnej ciężarnej.

Choć nie ma dowodów na to, że koronawirus SARS CoV-2 w ciąży mógłby zaburzać rozwój płodu, to badania sugerują, że choroba COVID-19 może zwiększać ryzyko porodu przedwczesnego oraz urodzenia martwego dziecka (źródło: cdc.gov).

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w sprawie szczepień ciężarnych przeciwko COVID:

  • wskazanie do szczepienia stanowi fakt, że kobiety w ciąży należą do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19,
  • decyzję o szczepieniu przeciwko COVID-19 należy podejmować indywidualnie dla każdej ciężarnej i skonsultować ją z lekarzem położnikiem prowadzącym ciążę,
  • jeżeli nie ma wskazań do pilnego szczepienia, sugeruje się, aby szczepienie wykonać po okresie organogenezy (po 10 tygodniu ciąży – przypis redakcji)
  • lekarze położnicy powinni przedstawić kobietom w ciąży wszystkie dane naukowe na temat dostępnych szczepionek szczepień przeciwko COVID-19 – dwóch szczepionek mRNA (firmy Pfizer oraz firmy Moderna) oraz dwóch szczepionek wektorowych (firmy AstraZeneca oraz Janssen/Johnson&Johnson)
  • preferowanymi preparatami do szczepienia przeciwko COVID-19 kobiet w ciąży są preparaty mRNA (firmy Pfizer oraz firmy Moderna).

Korzyści ze szczepień ciężarnych na COVID-19

Szczepionka chroni przede wszystkim ciężarną, która jest o wiele bardziej narażona na ciężki przebieg COVID niż kobiety niebędące w ciąży. U zaszczepionych ciężarnych ryzyko konieczności hospitalizacji i leczenia na oddziale intensywnej terapii oraz zgonu z powodu zakażenia koronawirusem jest znacznie niższe.

Specjaliści twierdzą, że szczepiąc się na COVID-19, ciężarna zapewnia dziecku tzw. ochronę kokonową. Pojęcie to oznacza szczepienie osób w najbliższym otoczeniu noworodka, co zmniejsza ryzyko, że przeniosą one wirusa na nowo narodzone dziecko. Poza tym przeciwciała wytworzone w organizmie matki na skutek działania szczepionki mogą przedostawać się z łożyska do płodu, co sprawia, że w momencie porodu dziecko jest już pewnym stopniu zabezpieczone przed ciężkim przebiegiem zakażenia.

Kiedy się szczepić w ciąży na COVID i jaką szczepionką?

Eksperci nie mają wątpliwości, że jeśli ciężarna nie jest w podwyższonym stopniu narażona na zakażenie koronawirusem, ze szczepieniem lepiej poczekać ukończenia 10 tygodnia ciąży. Wtedy zakończony jest etap tworzenia się narządów płodu. Jeśli jednak ciężarna z lekarzem stwierdzą, że ryzyko zakażenia jest duże, szczepionka może być podana na wcześniejszym etapie ciąży, gdyż eksperci podkreślają, że ryzyko związane z podaniem szczepionki we wczesnej ciąży jest znacznie mniejsze od ryzyka ciężkiego przebiegu COVID.

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca podawanie szczepionki mRNA, czyli preparatów Pfizer i Moderny. Stanowisko to uzasadnia badaniami, które przeprowadzono na podstawie populacyjnego nadzoru nad bezpieczeństwem szczepienia przeciwko COVID-19 u ciężarnych w USA, którym podawano głównie szczepionki mRNA.
Specjaliści podkreślają, że zarówno szczepionki mRNA jak i wektorowe są bezpieczne dla kobiet w ciąży. Jednak więcej danych naukowych istnieje na temat dla szczepionek mRNA i dlatego to ten rodzaj preparatu jest preferowany do zastosowania w pierwszej kolejności do szczepienia ciężarnych.

Karmienie piersią a szczepionka na COVID-19

Polskie Towarzystwo Neonatologiczne opublikowało stanowisko, że żadna z dostępnych w Polsce szczepionek na COVID-19 nie wywołuje skutków ubocznych, które uniemożliwiałyby karmienie piersią lub stanowiły przeciwwskazanie do karmienia piersią. Szczepionkę na koronawirusa można przyjąć w okresie karmienia piersią – każda kobieta ma prawo podjąć decyzję o szczepieniu. Szczepionka na COVID-19 marki Pfizer i BioNTech nie była testowana na kobietach karmiących piersią, bo w tej grupie nie prowadzi się badań klinicznych – eksperci podkreślają jednak, że okres karmienia nie jest wymieniony jako przeciwwskazanie w Charakterystyce Produktu Leczniczego tej szczepionki.

Co więcej, przeciwciała wytworzone po szczepieniu mogą przedostawać się wraz z mlekiem do organizmu dziecka i chronić je w ten sposób przed zakażeniem. Specjaliści zaznaczają, że ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u dziecka jest wtedy czysto teoretyczne. Wielu lekarzy podkreśla, że ciężki przebieg COVID-19 w grupie wysokiego ryzyka stanowi znacznie większe zagrożenie dla mamy i dziecka niż szczepionka.

Źródło: Hopkins Bloomberg Public Health Magazine, The New England Journal of Medicine, cdc.gov, szczepienia.pzh.gov.pl

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama