Jak rozwijają się zmysły twojego dziecka?

Intensywny rozwój dziecka w łonie mamy nie przestaje zadziwiać. Od dwóch komórek do człowieka, który już w pięć miesięcy po poczęciu widzi, słyszy, czuje...! To wszystko jest możliwe dzięki warunkom, jakie stwarza dziecku organizm mamy. Przypatrzmy się temu procesowi – w każdej sekundzie maleństwo staje się doskonalsze. Tak łatwo to przegapić!

Dotyk

Ten zmysł kształtuje się i jest całkowicie kontrolowany przez mózg najszybciej, bo już w I trymestrze ciąży. Minie zaledwie dziewięć tygodni od zapłodnienia, a już drażniona dłoń twego maleństwa będzie zaciskać się w piąstkę! W 14. tygodniu następuje wzrost nerwów czaszkowych parami – po prawej i lewej stronie. To pozwala na połączenie mózgu z innymi partiami głowy i ramion. Twoje maleństwo staje się wrażliwe na dotyk z wyjątkiem czubka i boków głowy, bo te części najbardziej narażone są na ucisk podczas porodu. W 28. tygodniu ciąży powstają opuszki palców wrażliwe na dotyk. W III trymestrze dotyk już tylko się doskonali. Dziecko bada dotykiem ściany macicy, łożysko, pępowinę. Dotyka swej twarzy.
Czy wiesz, że… w połowie 7. tygodnia ciąży wargi dziecka są już wrażliwe na dotyk. Ich drażnienie wywołuje ruchy tułowia.

Zobacz też: Rozwój człowieka od poczęcia do narodzin

Równowaga

Zmysł równowagi będzie się doskonalił, gdy dziecko zacznie naukę raczkowania czy jazdy na rowerze, ale już rodząc się, smyk jest wyposażony w gotowy aparat, który przy odpowiednich bodźcach i ćwiczeniach na pewno zadziała. Błędnik bowiem kształtuje się już w 8. tygodniu ciąży, gdy powstaje ucho wewnętrzne. Na przełomie 14. i 15. tygodnia ciąży dziecko ćwiczy zmysł równowagi kołysane ruchem matki. W 5. miesiącu ciąży zmysł równowagi jest już wykształcony.
Czy wiesz, że… płód niepokoi się, gdy biegniesz, natomiast kojąco wpływa na niego twój spacer, pływanie, spokojny taniec.

Węch

Dojrzewa jako trzeci wśród zmysłów, nic więc dziwnego, że zawiązki nosa pojawiają się już w 4. tygodniu ciąży. W 7. tygodniu widoczny jest zarys, a w 8. – koniuszek noska. W 9. tygodniu ciąży powstaje nerw węchowy i… pojawiają się dziurki w nosie. W 26. tygodniu ciąży malec zaczyna wdychać i wydychać wody płodowe przez nos (do tej pory robił to przez usta). Zaczynają się zamykać i otwierać nozdrza, co pozwoli na rozpoczęcie pracy płuc. W III trymestrze ciąży nerwy i receptory węchowe już działają. Malec reaguje na zapach płynu owodniowego (zależy od twojej diety, np. stosowanych przypraw). Tuż po przyjściu na świat będzie umiał odróżnić przyjemny zapach, np. waniliowy, od nieprzyjemnego, np. amoniaku.
Czy wiesz, że… w III trymestrze nos ostatecznie się kształtuje. Jest lekko zadarty i dość płaski – doskonale dostosowany do oddychania podczas ssania maminej piersi.

Przeczytaj: Twarz nienarodzonego dziecka

Smak

Ten zmysł, podobnie jak wszystkie inne, rozwija się w działaniu, tzn. wtedy gdy maleństwo zaczyna łykać wody płodowe. Potrafi to robić już w 13. tygodniu ciąży. Wcześniej, bo już 4. tygodnia ciąży, powstaje jama ustna, w 7. tygodniu zaczątki ust. W 5. miesiącu kubki smakowe są chemicznie aktywne. Dziecko wyraźnie wtedy łyka wody płodowe, gdy jest głodne lub gdy mu smakują.
Czy wiesz, że… gdy zjesz coś słonego, maleństwo w brzuchu przestaje ssać, a kiedy zjesz coś słodkiego, wtedy ssie wody częściej, łyka je powoli, delektuje się.

Słuch

W 4. tygodniu ciąży powstają zawiązki uszu. W 8. tygodniu rozpoczyna się proces unerwiania ucha wewnętrznego. W okolicach szyi, po obu stronach, pojawia się maleńki krążek. Oznacza to, że ucho wewnętrzne odpowiedzialne za słuch i zmysł równowagi jest rozwinięte.
W 9. tygodniu uszy przesuwają się na boki głowy. W 15. tygodniu małżowiny uszne przypominają już kształtem uszy dorosłego człowieka. Cztery tygodnie później nagły hałas powoduje u płodu przyspieszenie tętna, ruchy całego ciała. Wyraźnie maluch jest zaniepokojony. W 22. tygodniu małżowiny uszne są już ostatecznie wykształcone, a dwa tygodnie potem głośne dźwięki mogą przebudzić dziecko ze snu. W III trymestrze z czasem wrażliwość na dźwięk u płodu się zwiększa. Najpierw dziecko odbiera jedynie wibracje, potem silne pojedyncze dźwięki, na koniec także te coraz cichsze i subtelniejsze. Smyk lubi słuchać muzyki spokojnej, np. na wiolonczeli, flecie, fagocie, biegnącej w tempie, w jakim bije ludzkie serce.
Czy wiesz, że… Na przełomie 7. i 8. miesiąca dziecko zaczyna przyswajać i zapamiętywać twój głos i muzykę, która dociera do niego przez powłoki brzuszne.

Wzrok

Zawiązki oczu powstają już w trzy tygodnie od zapłodnienia. Od 6. tygodnia można zobaczyć ich zarys. Zarodek ma wtedy główkę, tułów i ogonek, a od czubka głowy do końca wyrostka ogonowego mierzy 2–4 mm. Około 7. tygodnia mózg pączkuje, tworząc wypustki zalążków nerwów wzrokowych. Po bokach głowy pojawiają się dwie czarne plamki – to początek oczu, które potem przesuną się w dół twarzy. W 8. tygodniu zaczynają rosnąć powieki, a dwa tygodnie potem będą już gotowe i się skleją. Dziecko ponownie otworzy oczka dopiero około 28. tygodnia. Około 9. tygodnia tworzą się źrenice. Od 26. tygodnia ciąży płód reaguje na światło zmianą rytmu serca i poruszaniem się. W 6. miesiącu gałka oczna porusza się w górę, w dół oraz w bok. Dziecko wyraźnie reaguje na ostre światło. W III trymestrze ciąży płód odróżnia odcienie jasne oraz ciemne, ponieważ skóra brzucha przepuszcza światło.
Czy wiesz, że… w 33. tygodniu ciąży wykształca się u płodu odruch zwężenia źrenic pod wpływem światła. W dorosłym życiu będzie występował w sytuacjach lękowych.

Przeczytaj: Rozwój płodu w brzuchu - fakty i ciekawostki

Co czuje twoje dziecko?

Czy słyszy cię, czy coś widzi, czy boli go, jeśli przypadkiem oparłaś się o coś mocniej brzuchem? Gdy pytasz o to swoją mamę, ta twierdzi, że dziecko w brzuchu nie odbiera sygnałów z zewnątrz, że mówienie do brzucha to głupota. Nie dziw się jej – dopiero od 30 lat nauka wie więcej na ten temat. Nie tak dawno, bo w latach 60. XX wieku, ukazała się pierwsza na ten temat publikacja francuskiego położnika Fredericka Leboyera „Narodziny bez przemocy”. Wtedy świat dowiedział się, że „noworodek czuje wszystko, bez wyboru, bez filtru, bez selekcji. Zmysły noworodka funkcjonują. I to jak”. Kolejny krok to badania pediatry T. Brazeltona w latach 80. XX wieku. Udało mu się za pomocą USG podejrzeć, jak smyk w brzuchu mamy odwraca głowę, by posłuchać grzechotki, czy wpatruje się w światło latarki przyłożonej do brzucha mamy. To był przełom!