Maria Rotkiel, psycholożka, terapeutka par, terapeutka rodzinna, trenerka rozwoju zawodowego i osobistego, trenerka motywacyjna, autorka książki "O rety, dziecko!": Dziecko jest jak turysta w kraju o nieznanej mu kulturze i zwyczajach. By poczuć się bezpiecznie i odnaleźć przyjemność w poznawaniu nowego miejsca, musi poznać obowiązujące w nim zasady: wiedzieć co wolno, a czego nie, co jest dobre, a co niebezpieczne. Bez tej wiedzy będzie zagubione. Granice są więc drogowskazami, które pomagają mu uczyć się świata, siebie i ludzi – z radością, bez lęku. Sprawiają, że to, co je otacza, staje się bezpieczniejsze, bardziej zrozumiałe i przewidywalne. Gdybyśmy ich nie stawiali, pozostawilibyśmy naszego „turystę” bez pomocy. To tak, jakbyśmy mówili: „Radź sobie sam”.
W rodzicielstwie ważna jest empatia i szacunek. Jeśli szanujemy dziecko i jego potrzeby, jeśli dajemy mu prawo do własnego zdania i jesteśmy wrażliwi na to, co czuje i jak to wyraża, nie przesadzimy w kwestii stawiania granic. Zabraniając czy wymagając czegoś, uzasadniajmy swoją decyzję. Pozostawiajmy maluchowi wybór w niektórych sprawach. Np. egzekwując to, aby jadł zdrowo i regularnie, pytajmy: „Na co masz ochotę: na rosół czy zupę pomidorową?”. Nie zgadzajmy się jednak, by dla świętego spokoju zamiast obiadu jadał lody. Jeżeli ma na nie wielką ochotę, dajmy mu je na deser.
Zobacz także: Mów "Stop!" zamiast "Nie!"
Przede wszystkim tłumaczmy dziecku, czemu te reguły służą. Róbmy to tak, by było to dla niego zrozumiałe. Odwołujmy się do przykładów. Mówmy na przykład tak: „Nie wolno nikogo bić. Mama cię nie bije, bo bicie jest niedobre. Gdyby mama cię uderzyła, byłoby ci bardzo smutno, prawda? Gdy ty uderzyłeś kolegę, jemu też było smutno. Dlatego płakał”.
Nie wolno lekceważyć uczuć dziecka. Jeśli dziecko uderzy kogoś pod wpływem złości, nie mówmy: „Nie złość się”, bo przecież ono ma prawo czuć to, co czuje. Powiedzmy:„Widzę, że się złościsz. Rozumiem, że wydarzyło się coś, co cię złości, ale nie wolno nikogo bić. Jak mogę ci pomóc?”. Maluch przeżywając trudne emocje, nie wie, jak ma się zachować, dlatego nie można go zostawić bez wsparcia i podpowiedzi, co może w takiej sytuacji zrobić. Nie wolno także stosować wobec dziecka przemocy, pamiętając, że przemoc to także wyśmiewanie, lekceważenie, krzyczenie czy upokarzanie. Nie wolno mówić: „Nie, bo nie”, „Nie, bo jak tak mówię”. Zawsze trzeba uzasadniać swoje decyzje.
To naturalne, że dziecko się złości, gdy coś przebiega nie po jego myśli. Ma do tego prawo. Chodzi o to, by rozumiało, co się z nim dzieje i potrafiło rozładowywać emocje w sposób bezpieczny i konstruktywny. Wesprzyjmy je, mówiąc: „Gdy powiesz, dlaczego się złościsz, będzie ci łatwiej. Spróbuj. Co się stało?”.
Dziecko uczy się, obserwując i naśladując dorosłych. Jeżeli jesteśmy niekonsekwentni, to jest tak, jakbyśmy mówili: „To, na co się umawiamy, nie ma tak naprawdę znaczenia”. Takie zachowanie to również komunikat: „Nie musisz mnie szanować, nie musisz mi ufać ani liczyć się z moim zdaniem”. Zawodzimy malca, dezorientujemy go i w ten sposób zaburzamy jego poczucie bezpieczeństwa. Dlatego odstępstwa od reguł powinny zdarzać się niezwykle rzadko i tylko w uzasadnionych sytuacjach.
Tak. Jeśli jakaś zasada nie jest przestrzegana przez rodzica, dziecko także będzie ją podważało. Ale to nie wszystko. Gdy na przykład krzyczymy: „Nie wolno krzyczeć!”, tracimy i wiarygodność, i autorytet, i zaufanie. Psujemy naszą relację z maluchem, bo jak tu ufać rodzicowi, który jest w swoim zachowaniu niespójny i nieprzewidywalny? .
Polecamy także: Tato, świeć przykładem! Wywiad z psychologiem, Urszulą Sajewicz-Radtke
„O rety! Dziecko!” to przede wszystkim poradnik szczęśliwej mamy. Napisałam w nim o tym, że nie ma mam idealnych – każda z nas przeżywa trudne chwile i trudne emocje. Podpowiadam, jak radzić sobie z wyzwaniami macierzyństwa, jednocześnie dbając i szanując siebie samą, bo przecież szczęśliwa mama to szczęśliwe dziecko. W mojej książce można także przeczytać o tym, jak dbać o związek, gdy jesteśmy rodzicami, oraz o wielu innych rzeczach, np. o tym jak wychowywać dziecko ze zwierzętami albo czy (i kiedy) wprowadzać malucha w świat multimediów. Dzielę się nie tylko wiedzą, ale i własnym doświadczeniem. Ja też jestem mamą!
Zobacz także: Co to znaczy "grzeczne dziecko"? Wywiad z Supernianią
Okres buntu jest naturalny i potrzebny. Tylko jak go przetrwać? Ten pierwszy okres buntu (będzie następny! w okresie dojrzewania) przypada między 18. a 26. miesiącem życia. Ale nie są to sztywne granice. Za to prawie każdy rodzic w podobnym okresie skarży się, że dziecko pokazuje „charakterek”, „staje się złośliwe”, „próbuje rządzić”. Zawołaj swojego dwulatka, a pobiegnie w przeciwną stronę; poproś, by włożył skarpetkę do szuflady, a on raczej wyrzuci całą jej zawartość; powiedz, że nie wolno bić psa, a biedny zwierzak zarobi jeszcze kopniaka. „Nie”, „nie” i „nie’ - wydaje się, że maluch nie potrafi powiedzieć nic innego. Odpowiada „nie” na prośby, polecenia, zakazy. Gdy nie dostanie tego, czego chce, wrzeszczy wniebogłosy. Albo bije. I płacze ze złości, gdy nie udaje mu się osiągnąć tego, co sobie założył. Straszne? Czasami straszne, ale bardzo potrzebne. Bardzo ważne „nie” Ten okres negatywizmu jest bardzo ważny z punktu widzenia kształtowania się tożsamości dziecka, jego poczucia własnego „ja”, stawania się odrębną, niezależną osobą. Mówiąc „nie” maluch odkrywa, że może wpływać na rzeczywistość, wywoływać rozmaite zdarzenia, może o sobie decydować, a w związku z tym jest kimś odrębnym od mamy i taty. Właśnie teraz kształtuje się jego poczucie własnej wartości i sprawczości. Dziecko uczy się o sobie bardzo ważnej rzeczy - „mogę wpływać na rzeczywistość” lub „nie mam wpływu na to co się ze mną dzieje”. Od postępowania rodziców w dużej mierze zależy, która postawa zapisze się w jego scenariuszu na życie. Ta faza ma jeszcze jedno wytłumaczenie - dziecko testuje Twój autorytet, sprawdza granice w jakich może się poruszać. Jeśli rodzice pozwalają mu na wszystko, mogą wychować małego tyrana. Z drugiej strony - tłumiąc dziecięcą niezależność, zaszczepiają w nim przekonanie, że nie ma kontroli...
Nadwrażliwość jest problemem wielu dzieci. W towarzystwie czasem takie dzieci są traktowane jako rozkapryszone albo nawet dziwolągi, no bo co to niby znaczy, że „niebieski boli"? Ważna integracja sensoryczna Małe dzieci czasem mają problem z integracją sensoryczną , czyli nie potrafią określonych bodźców odczytywać w prawidłowy sposób (dziecko mówi, np. że niebieski je boli, nadmiernie odczuwa szorstkość materiału, smak potrawy itp.). To nie jest wada, jedynie problem rozwojowy (mózg nie jest jeszcze całkowicie dojrzały), który można trenować, ale najczęściej sam mija wraz z rozwojem dziecka. Zrozum nadwrażliwca Jeśli masz w domu nadwrażliwe dziecko, przede wszystkim staraj się je zrozumieć. Jeśli twierdzi, że jakiś sweterek je gryzie, uwierz mu, a nie zaprzeczaj, że to niemożliwe, bo przecież ciebie nie gryzie. Dzieci wiele bodźców odbierają bardziej intensywnie. Coś, co dla nas nie jest gorące, dla dziecka może już takie być. Pamiętaj, że każdy ma swoją wrażliwość, dziecko też i należy mu na nią pozwolić. To nie niejadek to nadwrażliwiec Różnice w odbiorze bodźców często ujawniają się w sferze jedzenia. Są dzieci, które nie tkną np. zielonego ogórka, bo jest zimny i mokry, a te odczucia sprawiają mu przykrość (i nie jest istotne, że za te same cechy my ogórki kochamy). Są dzieci, które uznają jakąś potrawę za niesmaczną, choć nam smakuje, i mają do tego prawo! Dziecko, które nie lubi głaskania Część nadwrażliwych dzieci bardzo nie lubi dotyku . Rodzice często się wtedy martwią, bo dziecko nie lubi się przytulać, nie chce być głaskane. Często w takich przypadkach pomaga nacieranie skóry gąbką czy szorstkim materiałem. Z jednej strony chodzi o to, by dziecko uwrażliwić na różne materiały, a z drugiej, by uniewrażliwić je na mocniejsze bodźce. Postaw na rozwój polisensoryczny...
Jesteś mężczyzną. Przyszłym lub świeżo upieczonym ojcem. Do tego racjonalnym facetem, który ma świadomość, że w relacjach ze swoim największym szczęściem – dzieckiem – będzie musiał wymierzyć mu wiele kar. Tak jak dziesiątki kar wymierzył ci twój tata, a jemu z kolei jego ojciec. Kara powinna być skuteczna i przemyślana Zastanawiasz się, które kary są odpowiednie, a które nie. Myślisz o nich – klapsach , zakazach, nakazach. Tymczasem powinieneś zacząć od podstaw. A podstawa podstaw jest taka, że kara musi być skuteczna . Musi czemuś służyć! Wychowaniu, zahamowaniu niewłaściwego zachowania dziecka, zapobiegnięciu kolejnemu złamaniu zasad. Jeśli kara nie pomoże osiągnąć któregokolwiek z tych celów, będzie zwyczajną zemstą . Agresywną reakcją na zawód, jaki rodzicowi sprawiło dziecko. Co więcej, będzie prawie na pewno niewspółmierna do winy. A na dodatek nieprzewidywalna – dziecko nie zrozumie, za co zostało ukarane. Nie odniesie kary do swojego czynu. Następnym razem zrobi więc zapewne to samo. 4 etapy kary Żeby kara (a właściwie wyciągnięcie konsekwencji z tego, co się wydarzyło) była skuteczna, powinna być finałem czteroetapowego ciągu zdarzeń. Tylko wówczas będzie miała pozytywny wpływ na wychowanie dziecka . Żadnego z etapów nie wolno pominąć. Nie należy też cofać się do poprzedniego, bo dziecko dostrzeże twoją niekonsekwencję, a więc zostanie poinformowane, że bezkarnie może grać ci na nosie. Co to za 4 etapy karania ? 1. Ustal zasady To wolno, a tego nie. „W naszym domu nie siadamy na stole” – mówisz. Dziecko najpierw musi dowiedzieć się od ciebie, co jest złe, żebyś później mógł je ukarać, jeśli naruszy zasadę. Bez klarownych reguł nie zrozumie, dlaczego poniosło konsekwencje. To na etapie ustalania zasad tłumaczysz, dlaczego podejmujesz takie, a nie inne decyzje. Oczywiście są też reguły, które ustalasz,...
