Reklama

W języku polskim piszemy litery, a wymawiamy głoski. Wśród głosek wyróżniamy spółgłoski i samogłoski. A wśród spółgłosek – spółgłoski twarde i miękkie.

Reklama

Spis treści:

Spółgłoski twarde – co to jest?

Spółgłoski twarde to takie spółgłoski, podczas wymawiania których środek języka nie unosi się w kierunku podniebienia twardego. Najlepiej przekonać się o tym, wymawiając spółgłoski twarde na przemian z miękkimi, np. p – ń, b – ś, c – ć.

Jak wiemy, w języku polskim słowa często wymawia się inaczej niż pisze. Spółgłoski twarde to takie, których fonetyczny zapis pozbawiony jest kreseczki (znaku miękkości).

Spójrzmy na poniższe przykłady:

  • wyraz leśniczówka składa się z 10 liter (l e ś n i c z ó w k a) i 8 głosek ( l e ś n’ i cz ó w k a), mamy tu 4 samogłoski (e, i, ó, a) i 6 spółgłosek (l, ś, n’ ,w, k), z czego 3 spółgłoski są twarde (l, w, k) a 2 miękkie (ś, n’)
  • misiaczek: 8 liter (m i s i a c z e k), 6 głosek (m’ i s’ a cz e k), 3 samogłoski (i, a, e) i 4 spółgłoski (m’, s’, cz, k), z czego 2 miękkie (m’, s’) i 2 twarde (cz, k)
  • zima: 4 litery (z i m a ), 4 głoski (z’ i m a), 2 samogłoski (i, a), 2 spółgłoski (z’ ,m), z czego 1 spółgłoska jest miękka (z’) a 1 twarda (m)

Jakie są spółgłoski twarde?

Spółgłoski twarde to: b, c, cz, d, dz, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, p, r, s, sz, t, w, z, ż.

Dzięki tym 22 głoskom możemy powiedzieć naprawdę dużo wyrazów, których brzmienie jest nam tak doskonale znane.

  • Codziennie wymawiamy i słyszymy mnóstwo słów, które składają się wyłącznie z samogłosek i spółgłosek twardych, np.: bunt (spółgłoski twarde: b, n, t),
  • krok (k, r, k),
  • marsz (m, r, sz),
  • dom (d, m),
  • róża (r, ż),
  • kura (k, r),
  • smok (s, m, k),
  • klasa (k, l, s),
  • krokus (k, r, k, s),
  • broda (b, r, d),
  • włosy (w, ł, s),
  • bluzka (b, l, z, k),
  • pączek (p, cz, k),
  • drzewo (d, rz, w),
  • krzew (k, rz, w),
  • spacer (s, p, c, r),
  • zakupy (z, k, p, y).

Spółgłoski twarde występują również wspólnie z twardymi – np. w wyrazach takich jak:

  • dzieciątko (spółgłoski miękkie: dz’, c’, twarde: t, k),
  • pasikonik (spółgłoski miękkie: s’, n’, twarde: p, k, k),
  • balonik (spółgłoska miękka: n’, twarde: b, l, k),
  • kurnik (spółgłoski miękkie: n, spółgłoski twarde: k, r, k),
  • malowanie (spółgłoska miękka: n’, spółgłoski twarde: m, l, w),
  • poszybować (spółgłoska miękka: ć, spółgłoski twarde: p, sz, b, w).

Są też wyrazy, w których – jeśli chodzi o spółgłoski, występują wyłącznie te miękkie, jak np.

  • dziadzio (dz’, dz’),
  • niunia (n’, n’),
  • sianie (s’, n’).

Gdyby nie spółgłoski twarde, nasz język brzmiałby zupełnie inaczej. Przypominałby mowę dziecka lub tzw. język niań, w którym wyrazy wypowiadane są zdrabnianie a głoski – często zdrabniane (np. zamiast psiak – psiunio, zamiast kotek – koteciek, obiad – obiadzik).

Spółgłoski twarde – ćwiczenia

Wiedząc już, jakie są spółgłoski twarde, i czym różnią się od spółgłosek miękkich, wykonanie poniższych ćwiczeń nie powinno sprawić większego problemu. W przypadku wątpliwości – wystarczy zerknąć na klucz odpowiedzi)

Ćwiczenie 1.

Z jakich spółgłosek twardych składają się poniższe wyrazy?

  • kość
  • życie
  • narcyz
  • rodzina
  • święto
  • herbata
  • ciastko

Ćwiczenie 2.

Spróbuj podać wyrazy, w których występują wyłącznie twarde spółgłoski. Poszukaj ich wśród nazw owoców i warzyw. Postaraj się, by w nazwach nie występowały nie tylko głoski ś, ń, ć, dź, ź, ale i spółgłoski zmiękczone przez „i” (np. w słowie kalafior – głoską zmiękczoną przez i jest f).

Ćwiczenie 3.

W poniższych wyrazach zamień jedną spółgłoskę twardą na miękką, tak by powstało słowo o zupełnie innym znaczeniu (np. bały – biały).
Pana –
Była –
Pasek –
Bada
Sad –
Kosy –
Żaby –

Odpowiedzi:

Ćwiczenie 1.

  • Kość – k
  • Życie – ż
  • Narcyz – n, r, c, z
  • Rodzina – r, n
  • Skakanka – s, k, k, n, k
  • Herbata – h, r, b, t
  • Ciastko – s, t, k


Ćwiczenie 2.
Warzywa: marchewka, brokuł, seler, por, groch, fasola, ogórek,
Owoce: gruszka, morela, jagoda, truskawka, porzeczka, ananas, banan, mango,

Ćwiczenie 3
pana – piana
była – biła
basek – piasek
bada – biada (dawniej okrzyk oznaczający nieszczęście)
sad – sadź (lub: siad)
kosy – kosi (np. łąkę)
żaby – żabi (np. koncert)

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama