Dziecięce wypadki - pierwsza pomoc

Lubimy myśleć, że wypadki to coś, co zdarza się wyłącznie innym – tym, o których mówi się w telewizji. Że naszych pociech to nie dotyczy. Statystyki są jednak bezwzględne: według danych Centrum Zdrowia Dziecka najróżniejszych obrażeń (od błahych po poważne) doznaje aż milion dzieci rocznie!
Najpowszechniejsze są upadki z wysokości, zatrucia, oparzenia, wypadki komunikacyjne, skaleczenia i pogryzienia.

Jak uniknąć wypadków?

Większości wypadków można uniknąć, dlatego bądź mądra przed szkodą.

• Nie spuszczaj dziecka z oka i pamiętaj, że jego wyobraźnia nie zna granic.
• Nie pozwalaj mu bawić się przy ulicy.
• Sadzaj je w foteliku, nawet jeśli jedziecie samochodem tylko do kiosku.
• Zabezpiecz okna, kontakty, pochowaj chemikalia.
• Ucz dziecko zasad bezpieczeństwa (nie wolno kręcić się w pobliżu huśtawki, zaczepiać obcych psów, skakać z dużej wysokości, machać rękami, gdy w pobliżu pojawia się pszczoła albo szerszeń itd.), nie licz jednak na to, że sam zadba o swoją skórę.

Co robić, gdy zdarzy się wypadek?

Gdy zdarzy się wypadek, staraj się nie tracić głowy. Razem z lek. med. Agnieszką Ryszkowską, pediatrą ze szpitala im. Korczaka we Wrocławiu, podpowiadamy, co robić, gdy maluch wpadnie w tarapaty.

Wstrząs anafilaktyczny

Zdarza się (na szczęście bardzo rzadko), że po użądleniu pszczoły, osy czy szerszenia dochodzi do zagrażającego życiu wstrząsu anafilaktycznego. Objawy mogą być bardzo różne, np. uczucie mrowienia dookoła ust i na twarzy, uczucie ciepła, ściskania w gardle lub klatce piersiowej, trudności w połykaniu, rumień, pokrzywka, chrypka, świszczący oddech, świąd oczu, kichanie, zaburzenia połykania.
Może dojść również do utraty przytomności oraz zatrzymania krążenia i oddychania.

Co robić: Liczy się każda minuta, dlatego nie czekaj na rozwój wypadków i natychmiast wezwij pogotowie. W aptekach można kupić gotowe zestawy zapobiegające reakcji anafilaktycznej: ampułkostrzykawki zawierające epinephrynę – osoby, u których już kiedyś wystąpił wstrząs anafilaktyczny, powinny ją mieć przy sobie.

Ciało obce

Pomysłowość dzieci nie zna granic. Najróżniejsze przedmioty (od guzików po nasiona) mogą się znaleźć w gardle, nosie, uchu albo oku.
Co robić:

• Ciało obce w gardle - Połóż dziecko na swoich kolanach buzią ku dołowi i uderz je między łopatkami. Nigdy nie uderzaj maluszka w plecy, gdy ten stoi, bo ciało obce zamiast wypaść, może wpaść jeszcze głębiej.
• Ciało obce w nosie - Zatkaj dziecku drugą dziurkę i poproś, by spróbowało je wydmuchać. Możesz je wyjąć samodzielnie tylko wówczas, gdy dobrze je widzisz, jesteś w stanie je złapać i wiesz, że nie jest zbyt duże. Nie próbuj wyciągać np. napęczniałego ziarnka groszku. Najlepiej zrobisz, gdy pojedziesz z dzieckiem na ostry dyżur laryngologiczny.
• Ciało obce w uchu - Tu podobnie – jedź z malcem na ostry dyżur laryngologiczny. Jeśli do ucha wszedł owad, zalej go jakąś oleistą cieczą (np. olejem jadalnym), żeby odciąć intruzowi dopływ powietrza.
• Ciało obce w oku - Spróbuj wypłukać je strumieniem chłodnej wody, możesz też delikatnie odwinąć górną powiekę.

Ciało obce - kiedy do lekarza?
Zawsze, gdy dziecko nie może pozbyć się ciała obcego w sposób naturalny (np. poprzez kichnięcie czy łzawienie) i gdy nie uda nam się go usunąć samodzielnie, a także wówczas, gdy trafiło do oka (lekarz musi sprawdzić, czy nie doszło do uszkodzenia rogówki).

Zobacz też: Pierwsza pomoc - co musi umieć twoje dziecko
[CMS_PAGE_BREAK]

Drzazga u dziecka

Malutki kawałek drewna może dać się naprawdę mocno we znaki. Dlatego spróbuj go wyjąć.
Co robić:

• Wyciągnij drzazgę igłą albo pęsetą.
• Przepłucz ranę wodą i zdezynfekuj ją. Możesz to zrobić żelem na rany, np. Fenistilem.
• Jeśli nie możesz wyjąć drzazgi albo zranione miejsce boli i wygląda coraz gorzej, idź lekarza. Zrób to także, gdy drzazga jest duża.

Krwotok z nosa

Większość krwawień ustępuje samoistnie w ciągu kilku minut.
Co robić:

• Pochyl głowę malca lekko do przodu. Nie odginaj jej w tył, by krew nie spłynęła do gardła.
• Zrób okład. Przyłóż do nasady nosa i karku coś chłodnego.
• Poproś, by dziecko wydmuchało nos. Dzięki temu pozbędzie się skrzepów.
• Jeśli krwotok nie ustaje po 5–10 minutach albo pojawił się po urazie, skontaktuj się z lekarzem.

Uraz głowy u dziecka, guz na czole

Niespodziewane spotkanie z drzewem czy upadek z roweru może zakończyć się zwykłą „śliwką” albo poważnym urazem, który wymaga fachowej pomocy medycznej.
Co robić:

• Przyłóż dziecku do czoła coś zimnego, np. lód w woreczku, dno szklanej butelki czy mokrą, ochłodzoną w zamrażalniku chusteczkę. Chłód zmniejszy obrzęk.
• Uważnie smyka obserwuj. Inne niż zwykle zachowanie, np. nienaturalne pobudzenie albo senność, mogą świadczyć o tym, że uraz jest poważny i wymaga pomocy lekarza.

Urazy głowy - kiedy do lekarza?
Z urazami głowy nie ma żartów. Idź do lekarza, jeżeli:

• Malec uderzył się bardzo mocno. Jeśli np. oberwał w głowę huśtawką, nie czekaj na niepokojące objawy, tylko jedź na ostry dyżur chirurgiczny. Skutkiem takiego wypadku może być wstrząśnienie mózgu, krwawienie śródczaszkowe albo złamanie kości czaszki.
• Rana na głowie krwawi. Skóra głowy jest mocno ukrwiona – rany zagoją się szybciej po założeniu szwów.
• UWAGA! Jeśli malec stracił przytomność lub jest senny, ma nierówne źrenice, wymiotuje, z nosa, ust albo uszu leci mu krew, ma zawroty głowy, ból nie mija, nie pamięta wypadku, natychmiast wezwij pogotowie.

Zobacz też: Jak wzywać pogotowie do dziecka? Co zrobić, by historia Dominiki się nie powtórzyła?
[CMS_PAGE_BREAK]

Pogryzienie u dziecka

Jest niebezpieczne, bo w grę wchodzi ryzyko zarażenia się wścieklizną, a rany zadane przez zwierzęta są poszarpane.
Co robić:

• Dokładnie wypłucz ranę solą fizjologiczną lub wodą z mydłem. Zdezynfekuj ją.
• Spróbuj się dowiedzieć, czy zwierzę było szczepione przeciwko wściekliźnie (skontaktuj się z właścicielem lub ze służbami leśnymi).

Pogryzienie - kiedy do lekarza?
Trzeba to zrobić w każdym przypadku pogryzienia. Lekarz powinien ocenić ranę (może wymagać szycia) i w razie potrzeby zabezpieczyć dziecko przed zakażeniem wścieklizną.

Użądlenie dziecka

Użądlenie przez osę lub pszczołę najczęściej kończy się bąblem lub obrzękiem, jednak na wszelki wypadek przez kilka godzin obserwuj maluszka. Rób to, jeśli został użądlony pierwszy raz w życiu.
Co robić:

• Spróbuj wyjąć żądło. Możesz to zrobić paznokciami lub pęsetą, ale nie wysysaj go ani nie wyciskaj.
• Jeśli dziecko zostało ukąszone w okolicę ust, podaj mu kostkę lodu, żeby zmniejszyć obrzęk. Jeżeli w dłoń, zdejmij mu pierścionki.
• Zrób zimny okład. Np. z gazy nasączonej Altacetem. Możesz też położyć plaster cebuli lub natkę pietruszki (neutralizują jad). Na wszelki wypadek nie stosuj octu ani sody, bo możesz pogorszyć sytuację.

Użądlenie dziecka - kiedy do lekarza?

Zawsze gdy:

• Ból jest silny, a obrzęk duży. UWAGA! Nie czekaj ani chwili, jeżeli dziecku puchnie twarz, pojawiają się kłopoty z oddychaniem lub mówieniem, malca zaczyna swędzieć całe ciało. Natychmiast wezwij pogotowie.
• Owad użądlił malca w szyję, w okolicę ust, oczu lub nosa. To bardzo niebezpieczne.
• Dziecko zostało użądlone przez kilka owadów naraz albo choćby jednego szerszenia. Zrób to także wówczas, jeśli jest alergikiem (może być uczulone także na jad).

Udar słoneczny u dziecka

Można go uniknąć, chroniąc dziecko przed upałem, pilnując, by dużo piło, pamiętając o przewiewnym ubranku i czapeczce albo chustce. Objawy udaru to osłabienie, gorączka, dreszcze, przyspieszony puls.
Co robić:

• Zabierz dziecko w cień, rozepnij mu ubranie i ochłodź je okładami albo wachlowaniem.
• Daj mu pić. Możesz to zrobić tylko wówczas, gdy jest przytomne.
• Sprawdź, czy nie ma gorączki. Jeśli tak, podaj środek przeciwgorączkowy (np. Paracetamol).

Udar słoneczny u dziecka - kiedy do lekarza?
Wezwij go natychmiast, jeśli dziecko jest nieprzytomne albo jego stan się pogarsza (źle się czuje, wymiotuje, jest osłabione i nie wie, co się z nim dzieje).

[CMS_PAGE_BREAK]

Złamanie u dziecka

Można je podejrzewać, gdy po urazie ręka lub noga (a także palec, nadgarstek, łokieć) puchnie, jest zniekształcona. Dziecko nie może nią poruszać, skarży się na ból.
Co robić:

• Unieruchom kończynę wraz z dwoma sąsiadującymi stawami. Jeśli podejrzewasz, że dziecko złamało np. przedramię, unieruchom rękę wraz z łokciem i nadgarstkiem. Prowizoryczną szynę możesz zrobić ze złożonej tektury, a nogę, która doznała urazu, można usztywnić zdrową (owinąć obie bandażem). UWAGA! Nie próbuj nastawiać ani prostować zniekształconej kończyny!
• W wypadku złamania otwartego (gdy kość przebija skórę) zabezpiecz ranę jałową gazą i natychmiast wezwij pogotowie.

Złamanie u dziecka- kiedy do lekarza?
Zawsze, gdy podejrzewasz złamanie. Jedynie prześwietlenie pozwala ocenić, co się dziecku stało (w grę oprócz złamania wchodzi również zwichnięcie i skręcenie, które także wymagają fachowej pomocy medycznej).

Zobacz też: Jak rozpoznać, że to złamanie?

Skaleczenie

Z niegroźnym skaleczeniem bez trudu poradzisz sobie sama.
Co robić:

• Przemyj ranę czystą wodą lub wodą z mydłem. Dzięki temu usuniesz z niej brud, ziemię itd.
• Zdezynfekuj. Zrób to np. Octeniseptem, Rivanolem, Famozilem. Jeśli rana jest rozległa, najlepiej ją spryskać środkiem odkażającym (a nie przemywać).
• Zatamuj krew. Uciśnij ranę gazikiem, a jeśli nie masz go pod ręką, czymś czystym (chusteczką, w ostateczności koszulą albo nawet własną dłonią). Jeśli krew przesączy się przez opatrunek, nie zmieniaj go, połóż na wierzch kolejną warstwę. Mocno skaleczoną rękę lub nogę ułóż tak, by była powyżej serca.
• Załóż opatrunek. Jeśli trzeba, zabezpiecz ranę plastrem lub bandażem. Drobne skaleczenia, zadrapania czy otarcia lepiej się goją bez żadnego opatrunku.

Skaleczenie - kiedy do lekarza?

• Zawsze, gdy skaleczenie jest głębokie albo rozległe. Fachowo zdezynfekowana, opatrzona i (jeśli trzeba) zszyta rana zagoi się o wiele szybciej.
• Rana była bardzo zabrudzona, np. ziemią lub rdzą.
• W ranie tkwi jakieś ciało obce. Nie wolno usuwać go samodzielnie, bo działa jak korek i gdy je niefachowo wyjmiesz, może dojść do groźnego krwotoku.
• Malec zranił się czymś ostrym. Zdarza się, że rana spowodowana np. przez szkło na pierwszy rzut oka nie wygląda groźnie, bo jej wlot jest niewielki. Tymczasem im głębiej, tym gorzej: przecięte mięśnie, ścięgna...
• Krwawienie nie ustępuje w ciągu kilkunastu minut. UWAGA! Wezwij pogotowie! Pamiętaj, że opaski uciskowe stosuje się tylko w wypadku silnego krwotoku, którego nie można zatamować poprzez uciskanie. Zakłada się je na udzie albo ramieniu (a nie na łydce czy przedramieniu). Koniecznie zapisz czas założenia opaski i rozluźniaj ją co kilkanaście minut.
• Rana źle się goi. Sączy się, wokół niej pojawia się obrzęk, czerwone pręgi. Zrób to także wówczas, gdy malec kiepsko się czuje, odczuwa silny ból, ma gorączkę.