PIMS, a precyzyjniej: zespół pocovidowy PIMS-TS, to pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny czasowo związany z zakażeniem SARS-CoV-2 (ang. pediatric multisystem inflammatory syndrome temporally associated with SARS-CoV-2).

Reklama

PIMS zaobserwowano u dzieci w Europie i USA w związku z zakażeniami koronawirusem SARS-CoV-2. Wcześniej choroba nie była znana. Ze względu na jej objawy początkowo była mylona z zespołem Kawasakiego.

Zespół PIMS jest stanem zagrażającym życiu dziecka. Niestety – zdarza się coraz częściej. Aktualnie mamy wysyp PIMS u dzieci, a lekarze przewidują, że wskutek nowej odmiany Omikron niebawem zabraknie łóżek w szpitalach. Minister zdrowia potwierdził, że mamy już do czynienia z piątą falą koronawirusa, podczas której to właśnie Omikron jest dominującym wariantem (jest najszybciej rozprzestrzeniającym się wirusem w porównaniu do poprzednich odmian).

Rodzice powinni znać objawy typowe dla PIMS, bo z leczeniem tego zespołu nie można zwlekać. Jeśli dziecko jest w wieku powyżej 5 lat, najlepszą ochroną przed PIMS będzie szczepienia dziecka przeciwko COVID.

Spis treści:

Zobacz także

PIMS u dzieci – charakterystyka

Powikłania po COVID u dzieci, czyli PIMS, mogą pojawić się po 2-6 tygodniach od przebycia przez dziecko COVID. W ciągu kilku dni dochodzi do rozregulowania układu immunologicznego. Prowadzi to do rozwinięcia się stanu zapalnego niemal wszystkich narządów wewnętrznych. PIMS zagraża życiu i zdrowiu dziecka. Może być leczony tylko w warunkach szpitalnych.

W przebiegu PIMS stan zapalny może objąć:

  • układ pokarmowy (jelita i wątroba, zbieranie się płynu w jamie brzusznej),
  • skórę i śluzówki (wysypki, zapalenie spojówek, opuchnięte wargi),
  • układ moczowy (nerki),
  • układ nerwowy (zapalenie opon mózgowych),
  • układ oddechowy (zbiera się płyn w płucach),
  • układ sercowo naczyniowy (serce, naczynia krwionośne).

Pierwszym opisanym przypadkiem z objawami podobnymi do zespołu Kawasakiego było sześciomiesięczne niemowlę z Nowego Jorku. Po kolejnych, które pojawiły się w mieście podczas pandemii koronawirusa, władze miasta opublikowały informacje dla rodziców o nowej chorobie, jej objawach oraz o tym, jak postępować, jeśli wystąpią u dziecka.

Przypadki PIMS na początku pandemii obserwowano we Włoszech, Francji, Wielkiej Brytanii, a także w Polsce. Dzieci z objawami PIMS trafiały na oddziały intensywnej terapii. Gorączkowały, bolał je brzuch i miały problemy z sercem. W trakcie badań okazywało się, że część jest zakażona koronawirusem. Zaczęto podejrzewać, że choroba może mieć związek z przebiegiem COVID u dzieci, co się potwierdziło.

Objawy PIMS u dzieci

Najnowsze badania naukowców z Centers for Disease Control and Prevention (CDC – agencji rządu federalnego Stanów Zjednoczonych), których wyniki opublikowano w czasopiśmie „JAMA Pediatrics”, wykazały, że aż 75 procent dzieci i nastolatków, u których pojawiły się objawy zespołu PIMS przechodziła wcześniej zakażenie koronawirusem bezobjawowo lub doświadczyła COVID o lekkim przebiegu. W okresie od 2 do 5 tygodni po zakażeniu pojawiały się u nich objawy PIMS.
​
Według informacji podanych przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) objawy PIMS są podobne do objawów choroby Kawasakiego oraz zespołu wstrząsu toksycznego.

Objawy PIMS u dzieci:

  • gorączka (38°C lub wyższa), która utrzymuje się przez kilka dni i trudno ją zbić
  • wybroczyny w jamie ustnej
  • ból brzucha, często silny, bez wyraźnie określonej przyczyny
  • biegunka, wymioty
  • zapalenie spojówek lub zaczerwienienie oczu
  • wysypka
  • drażliwość lub ospałość
  • ból głowy
  • ból gardła
  • znaczne osłabienie.

Przy zespole PIMS-TS mogą wystąpić także:

  • powiększone węzły chłonne na szyi lub w okolicy pach
  • czerwone, popękane usta lub czerwony język (przypomina truskawkę)
  • obrzęk grzbietów rąk i stóp (mogą być zaczerwienione)
  • niskie ciśnienie krwi
  • zaburzenia czynności serca
  • lęk
  • duża zmienność emocjonalna.

PIMS u dzieci – wysypka

Wysypka występuje na dłoniach i stopach, potem na reszcie ciała. Wygląda ona bardzo różnie, często są to bladoróżowe plamki wielkości małego paznokcia, z jasnym środkiem. Wysypka może być plamista lub zlewająca się. Może także pojawić się w postaci rumienia na twarzy, dłoniach i stopach.

Pierwsze objawy PIMS

Przez pierwsze 4 dni PIMS może manifestować się wyłącznie gorączka i bólem brzucha. Inne objawy w tym czasie mogą się nie pojawić. W 5 lub 6 dobie stan dziecka zwykle pogarsza się i dochodzą nowe objawy: przekrwione spojówki, biegunka lub wymioty, czerwone, spierzchnięte a jednocześnie napuchnięte usta, truskawkowy język.

Rozpoznanie PIMS

Lekarze diagnozują PIMS, gdy u dziecka zaatakowane zostały co najmniej dwa układy (sercowo-naczyniowy, pokarmowy, oddechowy, nerwowy, skóra).

U wszystkich hospitalizowanych dzieci z PIMS stwierdzono 3 cechy wspólne:

  • gorączka powyżej 38 stopni utrzymująca się powyżej 3 dni
  • ból brzucha narastający z każdym dniem
  • znacznie podwyższone CRP u dziecka.

Wystąpienie trzech objawów, a do tego symptomów takich jak: wysypka, malinowy język, spierzchnięte usta, biegunka, wymioty lub czerwone spojówki to znak, że z dzieckiem trzeba jechać do szpitala. Tam lekarze wykonają badania (m.in. USG brzucha), które pozwolą potwierdzić lub wykluczyć PIMS.

Zdecydowana większość dzieci hospitalizowanych z powodu PIMS ma objawy, które dotyczą co najmniej czterech narządów.

Jeśli dziecko w ciągu ostatniego pół roku było zakażone koronawirusem lub miało kontakt z zakażoną osobą, ma gorączkę, która nie ustępuje i którą trudno zbić za pomocą leków przeciwgorączkowych, należy natychmiast dzwonić do pediatry. Lekarz zapyta o objawy, które występują u dziecka i które mogą wskazywać na PIMS, i na tej podstawie zleci dalsze postępowanie. Jeśli dziecko bardzo źle się czuje, należy dzwonić po karetkę lub jechać na izbę przyjęć.

PIMS u dzieci a wariant Delta i Omikron

Wariant koronawirusa, Delta, powodował wzrost zachorowań wśród dzieci (22 proc. zakażonych najmłodszych miało objawy), a przebieg choroby był u nich cięższy niż w przypadku poprzednich wariantów wirusa.

Co z PIMS u dzieci po zakażeniu Deltą? Obserwacje pokazują, że:

  • 52 proc. dzieci miało problemy neurologiczne (zawroty głowy, omamy wzrokowo-słuchowe, drgawki, zaburzenia pamięci),
  • 33 proc. dzieci miało stwierdzane nieprawidłowości w echo serca.

Aktualnie mamy do czynienia także z wariantem Omikron, który również jest zagrożeniem dla dzieci. Obserwuje się coraz więcej zakażeń tym wariantem u najmłodszych pacjentów. Sporo z nich wymaga hospitalizacji.

„Wariant Delta okazał się szczególnie zakaźny dla dzieci. Dlatego obawiam się, że Omikron może być jeszcze bardziej niebezpieczny dla najmłodszych i doprowadzić do całkowitej zajętości łóżek” – wyjaśniła w rozmowie z PAP dr Lidia Stopyra, ordynator Oddziału Chorób Infekcyjnych i Pediatrii w Szpitalu Specjalistycznym im. Stefana Żeromskiego w Krakowie.

Zespół PIMS u dzieci: jakie ryzyko dla dziecka?

Na początku pandemii Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) uspokajało, twierdząc, że u dzieci w Europie ryzyko zachorowania na COVID-19 i ryzyko rozwoju PIMS jest niskie. Jednak w związku ze stale rosnącą liczbą zakażeń koronawirusem PIMS pojawił się także w Polsce. W okresie pandemii rodzice powinni wykazać się szczególną czujnością i uważnie obserwować dziecko. Należy znać objawy, aby w razie potrzeby szybko kontaktować się z lekarzem.

Dzieci, które przeszły zakażenie koronawirusem bezobjawowo, częściej doświadczają problemów z sercem. Najmniejsze ryzyko powikłań sercowych występuje u dzieci poniżej 5. roku życia. Z kolei dzieci starsze niż 10 lat są bardziej narażone na wstrząs kardiogenny, niskie ciśnienie krwi i zapalenie mięśnia sercowego (dane CDC).

W PIMS najbardziej niebezpieczne są powikłania ze strony układu sercowo naczyniowego. Może bowiem dojść do niewydolności serca oraz powstania tętniaków naczyń wieńcowych, które mogą pojawić się nawet po 6 tygodniach. Na szczęście przy szybkim i odpowiednim leczeniu udaje się temu zapobiegać.

W badaniach opublikowanych w maju 2021 roku w „The Lancet” ujawniono, że PIMS u dzieci może pozostawiać długoterminowy ślad w postaci:

  • zmęczenia mięśni,
  • problemów kardiologicznych
  • trudności z podejmowaniem aktywności fizycznej.

Ewentualne długoterminowe skutki PIMS u dzieci (trwające powyżej 6 miesięcy) nadal nie są znane.

Leczenie dziecka z PIMS

Dzieci z zespołem PIMS są leczone różnymi sposobami, w tym dożylnymi immunoglobulinami i sterydami. Leki te pomagają w zredukowaniu odpowiedzi układu odpornościowego organizmu, która powoduje zespół zapalny. Dzieciom z objawami PIMS podawane są także inne leki, które chronią serce, nerki i inne narządy.

Czy można zapobiec PIMS-TS?

Aby chronić dzieci przed zespołem pocovidowym PIMS, należy przede wszystkim zapobiegać zakażeniu koronawirusem i chorobie COVID-19. Niektórzy rodzice mają skłonność do bagatelizowania problemu, opierając się na informacjach, że dzieci przechodzą zakażenie koronawirusem lekko lub bezobjawowo. Tymczasem powikłania po COVID u dzieci mogą być poważne – PIMS u dzieci bywa bardzo ciężką chorobą! Większość dzieci hospitalizowanych z powodu zespołu PIMS wymaga leczenia na oddziale intensywnej terapii.

Obecnie można już szczepić przeciwko COVID dzieci w wieku 5-11 lat. Szczepienie dzieci na COVID chroni nie tylko przed ciężkim przebiegiem COVID-19 ale i przed PIMS. „Szczepionka zapobiega powikłaniom po COVID-19 w postaci PIMS u dzieci w 91 proc. Żadne zaszczepione dziecko nie trafiło z powodu PIMS na reanimację” – powiedział prof. Leszek Szenborn, Kierownik Katedry oraz Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu.

Poza szczepieniem ważne jest też dbanie o higienę rąk, zachowywanie dystansu od innych ludzi, używanie maseczek wtedy, gdy nie można zachować odpowiednich odległości. Szczególną troską powinny być otoczone dzieci, u których występują inne schorzenia. Takie maluchy są bardziej narażone na ciężki przebieg zakażenia COVID-19.

Źródło:
1. Fernández-Sarmiento J, de Souza DC, Jabornisky R. et al. Paediatric inflammatory multisystem syndrome temporally associated with COVID-19 (PIMS-TS): a narrative review and the viewpoint of the Latin American Society of Pediatric Intensive Care (SLACIP) Sepsis Committee. BMJ Paediatr Open. 2021; 5(1): e000894. Published online 2021 Feb 4. doi: 10.1136/bmjpo-2020-000894
2. Justin Penner, MD, Omar Abdel-Mannan, MD, Karlie Grant, BscN, Sue Maillard, Msc, Filip Kucera, MD, Jane Hassell, MD et al. 6-month multidisciplinary follow-up and outcomes of patients with paediatric inflammatory multisystem syndrome (PIMS-TS) at a UK tertiary paediatric hospital: a retrospective cohort study DOI:10.1016/S2352-4642(21)00138-3

3. cdc.gov, jamanetwork.com

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama