Warzywa dla niemowlaka: od kiedy je podawać i jak je przygotować?

Warzywa są ważnym elementem niemowlęcej diety. Ich brak to ryzyko, że małemu organizmowi zabraknie cennych dla prawidłowej pracy organizmu składników. I nawet jeśli okaże się, że dziecko nie od razu polubi ich smak, nie poddawaj się. Duża ilość warzyw w diecie to zdrowe nawyki żywieniowe w przyszłości, co zminimalizuje ryzyko otyłości, osteoporozy czy cukrzycy.

Warzywa dla niemowlaka: kiedy można je podać?

Warzywa można podać niemowlęciu od początku rozszerzania diety. Zgodnie z aktualnym schematem żywienia niemowląt rozszerzanie diety można zacząć nie wcześniej niż od 17. tygodnia, ale nie później niż w 26. tygodniu życia. Pierwszym pokarmem wprowadzanym do diety niemowlaka, zaraz po mleku matki lub mleku modyfikowanym, powinny być właśnie warzywa, najlepiej zielone.

Dlaczego warzywa powinny być podane na początku rozszerzania diety? Ze względu na wyrazisty smak i aromat niemowlęta akceptują je trudniej niż owoce. Maluchom przyzwyczajonym na początku do słodkiego smaku owoców (gdybyś to je podała jako pierwsze) może być dużo trudniej polubić warzywa.

Jakie warzywa dla niemowlaka?

Nie ma już ścisłych zaleceń, w jakiej kolejności wprowadzać warzywa do diety niemowlaka. Warto jednak zacząć od warzyw sezonowych, najlepiej z naszej strefy klimatycznej. Dlatego najlepsze pierwsze warzywa w diecie niemowlaka to: ziemniak, marchewka, dynia, brokuł, burak, cukinia.

Każde warzywo to źródło cennych witamin, składników mineralnych i błonnika, dlatego dziecko powinno jeść różne warzywa. Są w nich składniki ważne m.in. dla odporności, np. witamina C, beta-karoten, żelazo, cynk, miedź, a także błonnik pokarmowy regulujący pracę jelit. Niemowlę powinno jeść warzywa co najmniej 2-3 razy dziennie.

Przy wyborze warzyw dla niemowlaka kieruj się kilkoma zasadami:

• Wybieraj warzywa świeże, twarde, nieuszkodzone. Wskaźnikiem ich świeżości jest też jasny kolor, specyficzny dla danego gatunku.
• Kupuj te z naszej strefy klimatycznej, zwłaszcza w sezonie – są wtedy najzdrowsze.
• ​Nie kupuj dużych ilości – lepiej codziennie kupić świeże warzywa, niż wyrzucać nadpsute.
• Przechowuj je na dole lodówki – tam temperatura jest nieco niższa, a wilgotność większa niż na wyższych półkach. I niezbyt długo – do 2–4 dni.
• Cienko obieraj – pod skórką jest najwięcej składników odżywczych. Do obierania i tarcia używaj tarki i noży ze stali nierdzewnej.
• Gotuj krótko – na parze lub w jak najmniejszej ilości wody – i krótko – tylko do miękkości. Zwykle wystarczy 15–20 minut.
• Myj krótko – nie mocz ich, do mycia używaj chłodnej wody.

Jak przygotować warzywa dla niemowlaka?

Na początku rozszerzania diety warzywa dla niemowlaka powinny mieć gładką konsystencję, potem możesz już tylko rozgniatać je widelcem. Ugotowane na miękko warzywa można też podawać dziecku do samodzielnego jedzenia rączką – zwłaszcza jeśli rozszerzasz dietę metodą BLW (Bobas Lubi Wybór).

Pierwszy przecier warzywny (a potem także kilkuskładnikową zupkę) podaje się dziecku codziennie, zaczynając od kilku łyżeczek i stopniowo zwiększając ilość, do momentu aż niemowlę będzie zjadało miseczkę przecieru lub zupki, czyli 150-180 ml, później – 190-220 ml. Pamiętaj jednak, że to tylko ilości orientacyjne. Podstawą diety nadal jest mleko.

Około 10. miesiąca, gdy niemowlę będzie już umiało lepiej gryźć mniej rozdrobnione jedzenie, przygotuj mu jarzynkę na ciepło, np. grubiej startą gotowaną marchewkę z oliwą i jabłkiem, a potem jarzynkę z czerwonych buraków, purée z zielonego groszku czy fasolki szparagowej.

Surowe czy pieczone warzywa dla niemowlaka?

W pierwszej kolejności podawaj niemowlęciu warzywa gotowane, później pieczone, a dopiero w następnych miesiącach surowe. Od kiedy więc podawać niemowlakowi surowe warzywa? Możesz wprowadzić je do diety ok. 10-11. miesiąca życia dziecka. Ważne, by dziecko samodzielnie siedziało i dobrze radziło sobie z samodzielnym jedzeniem. Zacznij od podania mu do rączki np. surowego obranego ogórka lub marchewki w słupkach.

Prawdziwe odkrywanie smaków zacznie się dopiero po ukończeniu przez dziecko roku – wtedy możesz zacząć serwować maluchowi surówki, np. z marchewki z jabłkiem, z selera i jabłka z jogurtem naturalnym, kapusty i ogórka kiszonego startego na tarce. W sezonie podawaj maluchowi rzodkiewki czy pomidory. Surówki i sałatki przygotowuj tuż przed spożyciem. Warzywa są też dobrym dodatkiem do kanapek, gdy wprowadzisz je do diety malucha. Wykorzystuj początkowo obrane (a potem już ze skórką) pomidory, ogórki, paprykę, rzodkiewki, sałatę.

Czy soki warzywne to dobry pomysł dla niemowlaka?

Nie. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami soki dla niemowląt są niewskazane. Można podawać je po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia. Soki możesz wyciskać samodzielnie w domu ze świeżych warzyw lub podawać gotowe soczki przeznaczone dla maluchów.

Jako pierwszy można podać sok jednoskładnikowy, np. marchwiowy. Potem soki dwuskładnikowe, np. z jabłek i marchwi lub dyni i winogron. Obserwuj, jak reaguje organizm dziecka. Soki przecierowe z miąższem z owoców i warzyw oprócz witamin i składników mineralnych, dostarczają pektyn i błonnika, które m.in. zapobiegają zaparciom. Dziecko nie powinno jednak dostawać zbyt dużo soków – mogą powodować biegunki i zmniejszać apetyt.

Zobacz też:

• Rozszerzanie diety – NOWE ZALECENIA dla niemowląt
• Owoce dla niemowlaka dopiero po warzywach – ważne zasady rozszerzania diety
• Ryba dla dziecka: jaka ryba dla niemowlaka i rocznego dziecka? (jak ją przygotować?)

Konsultacja merytoryczna

dr hab. inż. Anna Harton

Dietetyczka, pracuje w Zakładzie Dietetyki Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie