Tajemnica szyfru noworodka

Jeżeli pierwszy raz masz do czynienia z noworodkiem, możesz czuć się jak Sherlock Holmes w trakcie śledztwa. Jedno malutkie dziecko i niewiadomych! Z początku będzie ci trudno je zrozumieć. Ale z każdym dniem, gdy przybędzie kolejnych obserwacji, poczujesz, że zaczynasz panować nad sytuacją.

Od kiedy noworodek widzi?

To jedno z pytań, które zadaje sobie większość rodziców. Odpowiedź na nie jest prosta. Dziecko przychodzi na świat, widząc, ponieważ zmysł wzroku rozwija się już w życiu płodowym. W brzuchu płód przyzwyczaja się do półmroku, więc tuż po narodzinach noworodek może źle reagować na ostre światło, zwłaszcza gdy pojawia się raptownie - np. ktoś nagle zapala mocną lampę. Wzrok noworodka jest idealnie dostosowany do jego potrzeb. Dziecko w oddali dostrzega tylko plamy. Takie ograniczenie pola widzenia jest korzystne dla delikatnego systemu nerwowego, który chroni noworodka przed nadmiarem wrażeń. Mimo to każde nowo narodzone dziecko umie skupić wzrok na przedmiocie lub osobie, która pojawia się w odległości 25–30 cm od jego oczu. Tam zwykle znajduje się twarz pochylonej nad nim mamy. Tuż po narodzinach, mimo zmęczenia trudami pokonywania drogi na świat, noworodek nie zasypia, ale próbuje „zapatrzeć się” w swoją mamę. Umożliwienie mu tego w pierwszej godzinie życia służy m.in. nawiązaniu więzi uczuciowej. Jeśli narodzinom dziecka towarzyszy tata, dziecko ma szansę „zapatrzeć się” również w niego.

Sześć odmian płaczu noworodka

O swoich potrzebach nowo narodzone dziecko daje znać płacząc lub nie. Krzyczy, gdy jest mu źle i szuka pomocy. Dziecko może płakać, kiedy:

• jest mu potrzebna zmiana pieluszki,
• chce jeść,
• przytulić się,
• jest mu zimno.

Stwierdzono, że płacz noworodka różni się w zależności od przyczyny. Inaczej brzmi, gdy dziecko jest głodne, inaczej kiedy chce pić, spać, jeżeli jest mu niewygodnie, coś je boli albo gdy potrzebuje towarzystwa (wbrew pozorom poczucie samotności jest częstym powodem niezadowolenia najmłodszych dzieci). Choć w pierwszych dniach możesz sprawiać ci trudność ustalenie, co dokucza w tej chwili twojemu dziecku, z czasem coraz lepiej będziesz rozumieć jego potrzeby.

Czytaj też: Dlaczego noworodek płacze?

Wieczorny niepokój noworodka

Większość nowo narodzonych dzieci około siódmej wieczorem staje się niespokojna. Takie zachowanie zaczyna się zwykle w drugim, trzecim tygodniu życia i mija około trzeciego miesiąca. Niektóre dzieci płaczą długo i trudno je utulić, inne cichną po kilkunastu minutach. Na wieczorne smutki, nazywane również marudzeniem fizjologicznym, może wpływać niepokój związany ze schyłkiem dnia i zbliżaniem się nocy. Ale też emocje z całego dnia albo zmęczenie i zdenerwowanie mamy. Noworodek, ale i starsze dziecko również, jest bowiem niezwykle czułym barometrem stanu emocjonalnego swych opiekunów!

Zobacz też: Jak nie pomylić kolki z marudzeniem fizjologicznym?

Popłakiwanie - uspokajać noworodka czy nie?

Przekonanie, że dziecko musi sobie popłakać, jest błędne. Lepiej przyjąć, że płacz jest formą wołania. Jeśli nie zostawiasz płaczącego dziecka, uczysz je, że jest dla ciebie ważne, sprawiasz, że czuje się bezpieczne, kochane i rozumiane. Nie wierz w teorię, że noworodka można rozpieścić częstym noszeniem. Dzieci, które przez co najmniej trzy godziny dziennie były noszone na rękach, płakały mniej, niż te, które tulono krócej.

Sprawdź: Czy można rozpieścić niemowlę?

Drzemki i sen noworodka

Noworodek śpi prawie całą dobę, zazwyczaj siedem razy dziennie, po trzy, cztery godziny, z przerwami na karmienie. Ale słowo „zazwyczaj” ma w tym wypadku szczególną moc. Fazy snu i czuwania wynikają z indywidualnych potrzeb i temperamentu. Niektóre dzieci przesypiają tylko 15–20 minut na raz. Inne, odwrotnie, śpią cztery, pięć godzin lub dłużej (lekarze zalecają budzenie małego śpioszka do jedzenia po trzech, czterech godzinach). Trudno tu o jedną wspólną dla wszystkich dzieci zasadę.

Sen noworodka jest dość płytki. Jego mózg pracuje niemal jednakowo w fazie snu i czuwania. Dzięki temu dziecko może często budzić się na karmienie.

Noworodek lubi patrzeć na twarze

Mimo słabego wzroku, nowo narodzone dzieci mają już swoje ulubione obrazy. Bardzo lubią patrzeć na twarze. W pierwszych dwóch tygodniach nie odróżniają jeszcze rodziców od obcych. Brytyjscy naukowcy dowiedli jednak, że podobnie jak dorośli, wolą przyglądać się ładnym osobom. Podobają im się również przedmioty w ruchu i o kontrastujących barwach: czarno-białe, czerwono-niebieskie. Nie zwracają uwago ma pastelowe odcienie. Pamiętaj o tym, wybierając pierwsze zabawki.

Anielski uśmiech noworodka

Pierwszy uśmiech dziecka na pewno zapamiętasz na długo. Na ten moment musisz jednak poczekać, aż dziecko skończy pierwszy miesiąc. „Uśmiechy”, które zauważysz wcześniej, czasem nawet już kilka dni po urodzeniu, to jedynie odruchowe grymasy. Ich przyczyna jest bardzo prozaiczna - przesuwanie się w jelitach pęcherzyków gazu. W pewnym sensie są one również dowodem zadowolenia, ponieważ taka „minka” pojawia się najczęściej po karmieniu - noworodek jest syty, nic mu nie dolega i sprawia wrażenie, jakby uśmiechał się do aniołków – stąd też nazwa pierwszych „uśmiechów”.

Prawdziwy uśmiech dziecka jest wyraźnie skierowany do kogoś. Jego adresatem nie muszą być jednak rodzice, zdarza się, że dziecko obdarza nim pluszaka. Gdy dziecko śmieje się świadomie, angażuje całą buzię, widać np. jak mruży oczy.

Sprawdź, jak rozwija się twoje dziecko - zobacz kalendarz rozwoju dziecka
[CMS_PAGE_BREAK]

Noworodek pod specjalną ochroną

Niektóre noworodki śpią mimo hałasów - nie budzi ich szczekanie psa, głośna muzyka, dzwoniący telefon. Twardy sen bywa powodem niepokoju i obaw, czy ze słuchem dziecka na pewno wszystko jest w porządku. Wytłumaczenie tego jest zwykle proste. Dziecko dobrze słyszy już w życiu płodowym, więc ma okazję oswoić się z codziennymi dźwiękami swojego domu. Kiedy przychodzi na świat, nie stanowią one już dla niego nowości i nie przeszkadzają we śnie. Natura wyposażyła również noworodki w mechanizm, który pozwala im odnaleźć się w obcym świecie - to swoista bariera ochronną, która pozwala dziecku odciąć się od nadmiaru bodźców.

Jeśli chcesz upewnić się, czy dziecko dobrze słyszy, klaśnij w dłonie tuż za jego główką – noworodek powinien zareagować. Jeśli próba się nie powiedzie, spróbuj ponownie, być może akurat „wyłączył odbiór”. W razie wątpliwości, porozmawiaj z pediatrą podczas wizyty z okazji szczepień.

Sprawdź też, kiedy trzeba zbadać słuch dzecka

Emocje noworodka

Niby nic się nie wydarzyło: odwiedziło was kilka osób, aby zobaczyć nowego członka rodziny, niczego nie zaniedbałaś, więc zastanawiasz się, skąd ten przejmujący płacz dziecka?! Układ nerwowy noworodka jest niezwykle wrażliwy! Krótkie chwile czuwania między drzemkami są ogromną dawką emocji, a dziecko nie umie obronić się przed ich natłokiem. Zbyt dużo wizyt, za wiele osób wokół - wszystko to może spowodować rozdrażnienie, które kończy się trudnym do ukojenia płaczem, kłopotami z zaśnięciem. Z upływem czasu taka nadwrażliwość noworodka słabnie.

Noworodki płaczą bez łez (są one produkowane dopiero pod koniec czwartego tygodnia życia). Wcześniej mogą pojawiać się łzy spowodowane podrażnieniem oczu.

Poznaj: 7 rzeczy, których nie lubi niemowlę

Tata kołysze noworodka

Dziecko w pierwszych tygodniach życia najchętniej przebywałoby cały czas przy maminej piersi. Tacie może się wydawać, że niewiele ma dziecku do zaoferowania. Nic bardziej błędnego. Już w pierwszych dniach może nawiązywać kontakt ze swym potomkiem - przewijać, kołysać do snu, podawać dziecko jego mamie do karmienia. Dowiedziono, że niemowlęta łatwiej zasypiają w ramionach taty, niż gdy są tulone przez pachnącą mlekiem mamę.

Czytaj również: Obalamy 5 mitów na temat ojcostwa

konsultacja: dr n. med. Alicja Karney - specjalista chorób dziecięcych. Przyjmuje małych pacjentów w Klinice Jednego Dnia w warszawskim Instytucie Matki i Dziecka