Potówki u noworodka – jak wyglądają, czym smarować?

Potówki u noworodka często pojawiają się w okolicy pieluszkowej i na plecach, a także w zgięciach stawów. Nie występują na twarzy, dłoniach i podeszwach stóp. Są nie tylko defektem kosmetycznym – w zaawansowanych przypadkach dotknięte nimi miejsca swędzą i pieką. Im młodsze dziecko, tym częściej może doświadczać potówek. Wpływa na to fakt, że noworodki i młodsze niemowlęta nie umieją regulować temperatury ciała. Powstawaniu potówek sprzyjają również liczne fałdki skóry obecne u najmłodszych dzieci. Noworodek z potówkami wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Razem z dermatologiem, dr Beatą Kosiorek-Nalewajek wyjaśniamy, jak rozpoznać potówki u noworodka i jak sobie z nimi poradzić.

Spis treści:

1. Jak rozpoznać potówki u noworodka?
2. Potówki na buzi dziecka czy trądzik?
3. Co na potówki u noworodka?
4. Czego nie stosować na potówki u noworodka?
5. Dziecko ma potówki – kiedy do lekarza?
6. Jak pielęgnować dziecko?

Jak wyglądają potówki u noworodka?

Potówki mają różną postać. Niektóre przypominają kropelki rosy – to tzw. potówki zwykłe, wypełnione przezroczystym płynem. Są też pęcherzyki z mętnym płynem (potówki białe) lub wypełnione ropą i otoczone czerwoną obwódką (przez dermatologów określane jako potówki czerwone). W umieszczonej niżej tabeli dokładnie opisujemy rodzaje potówek, które można zaobserwować na skórze noworodka oraz miejsca, w których mogą się pojawić.

Czy krostki na buzi dziecka to potówki?

Wielu rodziców myli trądzik noworodkowy z potówkami. – Raczej nie obserwujemy potówek na twarzy u noworodka. Tu najczęściej dochodzi do zaczopowania gruczołów łojowych – wyjaśnia dr Kosiorek-Nalewajek. Zmiany nazywane trądzikiem noworodkowym (zaskórniki i ropne krostki na buzi oraz na klatce piersiowej) są podobne do potówek, ale nie wywołuje ich przegrzanie. Są efektem działanie hormonów, z jakimi dziecko zetknęło się w brzuchu mamy.

Co na potówki u noworodka?

Odpowiedź na pytanie: czym smarować potówki, jest dość przewrotna, należy raczej powiedzieć, czym ich nie smarować! Noworodek ma bardzo delikatną i wrażliwą skórę. Aby pozbyć się potówek, dermatolodzy zalecają po prostu przemywanie pęcherzyków kilka razy dziennie wodą z dodatkiem emolientów, czyli płynów, które myją i natłuszczają skórę. W większości przypadków zwykłe potówki po krótkim czasie same znikają. W przypadku potówek czerwonych, gdy w pęcherzykach obecna jest ropa, dziecko musi obejrzeć lekarz. Niektórzy rodzice próbują sięgać po maści na potówki z antybiotykiem. – Nie należy stosować maści, tylko lotiony wysuszające, preparaty z antybiotykami stosuje się, jeśli dochodzi do wtórnych zakażeń bakteryjnych – tłumaczy dr Kosiorek-Nalewajek.

Latem, gdy jest gorąco, aby zmniejszyć dolegliwości, można też rozbierać dziecko do naga, aby skóra mogła lepiej oddychać. Lepiej, gdy dziecko ma na sobie ubranka uszyte z naturalnych materiałów. Kiedy potówki pojawiają się u noworodka na plecach, warto częściej układać dziecko na brzuszku lub na boku, aby do skóry docierało powietrze i nie przylegała do niej ciasno odzież. Na wszelki wypadek noworodka w takiej pozycji nie należy spuszczać z oka (maluszek nie powinien w tej pozycji spać).

Czego nie robić, gdy noworodek ma potówki?

Na potówki wymyślono wiele domowych sposobów. Większość nie jest polecana przez dermatologów, szczególnie u tak małego dziecka jak noworodek.

Jeśli noworodek lub starsze dziecko ma potówki nie jest wskazane:

• wyciskanie potówek (może doprowadzić do groźnej infekcji)
• przecieranie ich spirytusem (spirytusu nie stosuje się na skórę małych dzieci)
• kąpanie dziecka w wodzie z nadmanganianem potasu (używa się go tylko na zalecenie lekarza)
• mycie skóry zwykłym mydłem (za bardzo wysusza)
• smarowanie oliwką (może nasilać występowanie zmian)
• smarowanie tłustymi kremami (powodują, że skóra słabiej oddycha).

Potówki u noworodka – kiedy do lekarza?

Zdaniem dr Kosiorek-Nalewajek noworodki z potówkami zwykłymi rzadko trafiają do lekarza. Zmiany zwykle dość szybko samoistnie znikają i nie powodują dolegliwości, dlatego leczenie nie jest potrzebne. Natomiast potówki czerwone, czyli głębokie utrzymują się kilka dni i często są mylnie rozpoznawane jako zapalenia mieszków włosowych lub trądzik niemowlęcy. Nierzadko najważniejsze jest przekonanie rodzica małego pacjenta do rozpoznania „wysypki z nadmiaru ciepła” – tłumaczy dermatolog. Lekarka podkreśla, że wskazane jest przebywanie dziecka w chłodniejszym środowisku.

Dzieciom gorączkującym, które mają potówki, podaje się leki obniżające temperaturę (ale uwaga: gorączka u noworodka jest wskazaniem do pilnej wizyty u lekarza!). Dziecko powinien również obejrzeć lekarz (najlepiej dermatolog), jeśli potówek jest dużo albo długo się utrzymują.

Jak nie dopuścić do pojawienia się potówek?

Najlepszym sposobem ochrony przed pojawieniem się potówek jest nieprzegrzewanie dziecka, czyli dbanie o odpowiednią temperaturę w mieszkaniu (nie powinna przekraczać 20–21°C) i ubieranie stosownie do pogody. Podczas upałów noworodek nie powinien być ubrany grubiej niż mama, do przykrycia wystarczy lekki ażurowy kocyk lub flanelowa pieluszka (można z niej zrezygnować, jeśli jest bardzo gorąco). Ważna jest również jakość materiałów – skóra najlepiej oddycha w ubraniach z naturalnych tkanin, najlepiej z czystej bawełny. Noworodki mają niedojrzałe gruczoły potowe, dlatego nie są w stanie poradzić sobie z wysoką temperaturą ciała i otoczenia.

Inne przyczyny powstawania potówek u noworodka

Główną przyczyną potówek jest przegrzewanie dziecka. W niektórych przypadkach do ich powstania przyczynia się także:

• długa podróż w aucie, gdy ubranko mocno przylega do ciała
• długie leżenie na materacu pokrytym tworzywem nieprzepuszczającym powietrza
• nadmierne pocenie
• zbyt rzadkie kąpanie dziecka
• używanie nieodpowiednich kosmetyków, które zatykają pory skóry (tłuste kremy. nadużywanie oliwki)
• gorączka (u starszych dzieci potówki pojawiają się podczas długo utrzymującej się wysokiej gorączki).

Konsultacja: Beata Kosiorek-Nalewajek, dermatolog, pracuje w Centrum Medyczne „Babka Medica”, jest ekspertem portalu ZnanyLekarz

Zobacz też:
Jak radzić sobie z odparzeniami u dziecka?
6 najczęstszych znamion u dzieci?
Skóra noworodka – co powinno niepokoić, a co nie?

Konsultacja merytoryczna

dr Beata Kosiorek-Nalewajek

Dermatolożka, posiada II stopień specjalizacji z dermatologii i wenerologii, jest członkinią Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego