Makrosomia płodu – noworodek większy niż wskazuje czas trwania ciąży

Makrosomia noworodka jest skutkiem hipertrofii (przerostu) płodu. Dotyka, w zależności od kraju i regionu geograficznego, 1-28 proc. noworodków. Dzieci z makrosomią częściej rodzą kobiety chore na cukrzycę. W ich przypadku aż 25-42 proc. dzieci rodzi się z dużą masą urodzeniową. Kobiety niechorujące na cukrzycę rodzą noworodka hipertroficznego dużo rzadziej (6-14,5 proc). Hipertrofia płodu częściej zdarza się u chłopców.

Spis treści:

• Noworodek hipertroficzny – co to znaczy
• Rodzaje makrosomii płodu
• Makrosomia płodu a cięcie cesarskie
• Duża waga płodu – przyczyny
• Makrosomia a rozwój dziecka
• Makrosomia – jak leczyć

Noworodek hipertroficzny – co to znaczy

W praktyce o makrosomii płodu mówi się wtedy, gdy dziecko rodzi się z masą ciała powyżej 4 kg. Wyróżnia się trzy stopnie makrosomii:

• stopień I – masa ciała noworodka wynosi od 4 do 4,5 kg,
• stopień II – masa ciała noworodka wynosi od 4,5 do 5 kg,
• stopień III – masa ciała noworodka wynosi powyżej 5 kg.

Rodzaje makrosomii płodu

Nieco inny typ makrosomii obserwuje się u dzieci matek zdrowych i tych chorujących na cukrzycę. U tych pierwszych obserwuje się makrosomię symetryczną – dziecko ma proporcjonalne ciało, ale ilość jego tkanki tłuszczowej jest podwyższona. U noworodków hipertroficznych będących dziećmi matek chorujących na cukrzycę często obserwuje się makrosomię asymetryczną – poza zwiększoną ilością tkanki tłuszczowej dziecko ma zwiększony obwód barków i brzucha, a stosunek jego obwodu głowy do obwodu klatki piersiowej ulega zmniejszeniu.

Makrosomia płodu matki chorującej na cukrzycę może wiązać się z tzw. zespołem fetopatii cukrzycowej – u noworodka obserwuje się, poza makrosomią asymetryczną, także inne objawy. Należą do nich: nadmierne owłosienie głowy, żywoczerwone zabarwienie skóry, niedojrzałość płuc i mózgu, przerost mięśnia sercowego, zmniejszone stężenie glukozy, wapnia i magnezu we krwi. Im gorzej udaje się wyrównać glikemię u przyszłej matki, tym większe ryzyko powstania zespołu fetopatii u dziecka.

Makrosomia płodu a cięcie cesarskie

Duże dziecko to większe ryzyko komplikacji okołoporodowych i ryzyko konieczności zakończenia ciąży przez cesarskie cięcie. Czasami lekarz podejmuje decyzję o cesarskim cięciu, aby nie dopuścić do powstania sytuacji zagrażającej życiu i zdrowiu matki lub dziecka.

Poród naturalny dziecka z makrosomią zwiększa ryzyko:

• przedłużonego porodu,
• krwotoku u rodzącej,
• zastosowania próżnociągu lub kleszczy,
• dystocji barkowej,
• urazów okołoporodowych u dziecka (porażenie splotu barkowego, niedotlenienie).

Makrosomia płodu jest względnym wskazaniem do cesarskiego cięcia. Najczęściej na cesarkę kierowane są kobiety, u których stwierdzono makrosomię płodu II i III stopnia oraz przy hipertrofii płodu I stopnia, gdy ciąży towarzyszą inne nieprawidłowości.

Duża waga płodu – przyczyny

Jak dotąd przyczyny makrosomii płodu nie zostały w pełni określone. Istnieją jednak pewne czynniki, które określa się jako zwiększające ryzyko hipertrofii płodu:

• cukrzyca, także cukrzyca ciążowa,
• otyłość przyszłej matki,
• nadciśnienie u ciężarnej.

Makrosomię płodu częściej obserwuje się też u matek wielokrotnie rodzących już wcześniej oraz w przypadku, gdy poprzednie dziecko urodziło się z dużą masą urodzeniową (powyżej 4,5 kg). Hipertrofii płodu może też sprzyjać budowa ciała matki oraz choroba genetyczna zwana zespołem Beckwitha-Wiedemanna, wiek matki powyżej 35 roku życia, a także ciąża przeterminowana.

Makrosomia a rozwój dziecka

Bardzo często dzieci z makrosomią urodzone ze zdrowych matek, jeśli nie doszło do żadnych komplikacji okołoporodowych, rozwijają się prawidłowo. Niestety czasami makrosomia wiąże się z dodatkowymi komplikacjami zdrowotnymi: zwiększonym stężeniem bilirubiny w krwioobiegu, nadmierną ilością krwinek czerwonych, zaburzeniami w gospodarce węglowodanowej u noworodka o typie hipoglikemii, powikłaniami neurologicznymi, mogącymi prowadzić nawet do upośledzenia umysłowego dziecka.

Zatem to, jak będzie rozwijać się dziecko urodzone z makrosomią, zależy od jego stanu zdrowia i przebiegu porodu. Dlatego tak ważna jest opieka lekarska w czasie ciąży, regularne kontrolowanie przyrostu masy ciała ciężarnej oraz wykonywanie USG prenatalnego. Wykrycie hipertrofii płodu i przeprowadzenie cesarskiego cięcia mogą pomóc uniknąć zaburzeń w rozwoju dziecka, a nawet jego trwałej niepełnosprawności.

Makrosomia – jak leczyć

Najważniejsze jest zapobieganie powstaniu makrosomii płodu. Oznacza to prawidłowe prowadzenie pacjentek chorych na cukrzycę, prawidłową dietę w przypadku przyszłych mam z cukrzycą i tych zdrowych, regularne wykonywanie zlecanych przez lekarza badań prenatalnych.

Kolejną sprawą jest kwalifikacja do rozwiązania ciąży z makrosomią płodu przez cesarskie cięcie, co pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań okołoporodowych u dziecka. Ważny jest też stan zdrowia noworodka i wczesne wykrycie wszelkich nieprawidłowości. W przypadku ich obecności leczy się je zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, co w wielu przypadkach pozwala na prawidłowy rozwój dziecka.

Sprawdź też:

• Rozwój płodu – fakty i ciekawostki
• Czym grozi nadwaga w ciąży
• Kiedy wady płodu oznaczają niepełnosprawność dziecka