Prof. dr n. med. Henryk Skarżyński, otolaryngolog, audiolog i foniatra, twórca i dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu (IFPS) oraz Światowego Centrum Słuchu w Kajetanach. Jako pierwszy na świecie w 2002 r. wykonał stworzoną przez siebie metodą operację wszczepienia implantu ślimakowego u częściowo głuchej osoby dorosłej, a dwa lata później u pierwszego w świecie dziecka. Stworzył w nauce światowej tzw. polską szkołę otochirurgii w leczeniu częściowej głuchoty. Od 2011 roku jest Konsultantem Krajowym w dziedzinie Otorynolaryngologii.
– W ciągu 20 lat liczba naszych pacjentów systematycznie wzrastała – na początku wykonywaliśmy kilkaset procedur chirurgicznych rocznie, obecnie około 20 tysięcy (najwięcej na świecie). Rosła też liczba konsultacji i badań – z kilku tysięcy do prawie 200 tysięcy dziś. Ponad połowa tych liczb dotyczy dzieci od 2–3. miesiąca życia. Leczymy schorzenia słuchu, głosu, mowy, górnych dróg oddechowych, zaburzeń równowagi i szumów usznych. Te ostatnie są mocno niepokojące, bo świadczą o pogarszającym się słuchu u młodego pokolenia Polaków.
– Poważne i głębokie wady słuchu, które ujawniają się zaraz po urodzeniu, spotykamy u 1–2 noworodków na tysiąc. Ta liczba w zasadzie nie zmienia się od ponad 20 lat, kiedy z doc. Marią Góralówną w 1993 roku rozpoczęliśmy w Polsce pierwszy program wczesnego wykrywania wad słuchu u dzieci. W następnych 2–3 latach obserwujemy ujawnianie się wad wrodzonych o mniejszym nasileniu u kolejnych kilkunastu promili niemowląt i małych dzieci.
Zobacz też: Hałas chorobą cywilizacyjną
– Pewne wady wrodzone rozwijają się w okresie życia płodowego, w pierwszych tygodniach. Niektóre są uwarunkowane genetycznie, inne powstają pod wpływem spowodowanych przez wirusy chorób, które przyszłe mamy przechodzą zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, np. przed 20 laty były to zakażenia wirusem różyczki. Obecnie dzięki szczepieniom dziewczynek, późniejszych mam, to już sporadyczne.
Wpływ na uszkodzenie słuchu w okresie płodowym dziecka może mieć również palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu przez kobiety w ciąży, a także... hałas, bo płód słyszy już od około 21. tygodnia ciąży. Wady słuchu, w tym niedosłuch, wykrywa się u dzieci z niską wagą urodzeniową, wcześniaków, dzieci z przedłużającą się żółtaczką oraz problemami okołoporodowymi, na przykład niedotlenieniem podczas przedłużającego się porodu. Należy pamiętać, że hałas – niewielki, ale obecny w inkubatorze – też może być zagrożeniem dla słuchu wcześniaka.
Wszystkie dzieci, które przebywają na oddziałach patologii noworodka, powinny mieć oceniany słuch nie tylko podczas badań przesiewowych po urodzeniu. Po wyjściu ze szpitala powinny mieć wykonane najczulsze badania elektrofizjologiczne. Nie są one bolesne, nie stanowią żadnego zagrożenia, a pozwalają na podstawie odpowiedzi z pnia mózgu ocenić obiektywnie słuch. Wtedy możliwa jest pełna skuteczna wczesna interwencja.
– Upowszechnienie tych badań to olbrzymie osiągnięcie! Polski program badań nad wykrywaniem wad słuchu u noworodków, które kontynuowałem po doc. Marii Góralównie, był jednym z pierwszych na taką skalę w medycynie światowej. Nasze badania miały wielki wkład w przyjęty w Mediolanie w 1998 roku Europejski Konsensus Naukowy. Opracowane wtedy standardy dotyczące badań tuż po narodzinach nadal obowiązują. Należy tylko pamiętać, że znacznie więcej wad wykrywa się w ciągu pierwszych 2–3 lat życia dziecka niż tuż po urodzeniu. Dlatego nie wolno poprzestawać na badaniach przeprowadzanych w oddziałach noworodkowych. Obserwacja rozwoju słuchowego dziecka, jego mowy musi być ciągła. Specjaliści są realnym wsparciem, ale wiele zależy od obserwacji rodziców, opiekunów i najbliższego otoczenie małych dzieci.
Zobacz też: Słucham, słyszę... mówię!
Ania ma trzy latka, jest z dwujęzycznej rodziny. Nie byłoby nic dziwnego w tym, że mówi po polsku i niemiecku, gdyby nie to, że dziewczynka ma wszczepiony implant ślimakowy! Tak wspaniały rozwój mowy zawdzięcza temu, że poważną wadę słuchu rozpoznano u niej bardzo wcześnie, szybko też rozpoczęto leczenie. Jak to jest ważne, nawet w przypadku niewielkich wad, wyjaśnia dr Anna Piotrowska z Międzynarodowego Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach. Każdy noworodek ma badany słuch. Później też trzeba go sprawdzać? Tak. Ujemny wynik przesiewowego badania słuchu u noworodka wyklucza tylko występowanie wady słuchu w życiu płodowym oraz tuż po porodzie. Nie oznacza jednak, że zaburzenia słuchu nie mogą pojawić się później. Z jakich powodów dziecko zaczyna gorzej słyszeć? Najczęstszą przyczyną są infekcje górnych dróg oddechowych. Nawracające katary mogą m.in. powodować zmiany zapalne w uchu, co czasem prowadzi do upośledzenia słuchu . Mogą je też powodować urazy głowy, hałas – głośne słuchanie muzyki, kapiszony, petardy. Warto też pamiętać, że niektóre genetycznie uwarunkowane wady słuchu ujawniają się później. Dlatego jeśli w rodzinie u dzieci i młodych osób występuje niedosłuch, to trzeba profilaktycznie badać słuch maluchowi. Problemy mogą pojawić się nagle lub przebiegać przewlekle i mieć charakter postępujący. Niedosłuch czasem pojawia się tylko w jednym uchu (wtedy rodzicom trudniej to zauważyć). Co powinno zaniepokoić rodziców? Kiedy iść z malcem do lekarza? Małe dziecko nie powie, że źle słyszy, dlatego trzeba zwracać uwagę na jego zachowanie. W przypadku niemowlęcia mama powinna sprawdzać, czy dziecko reaguje na głośne dźwięki, a mając 2–3 miesiące nawiązuje kontakt wzrokowy i reaguje na głos oraz zmiany jego tonu. Półroczny maluszek zwykle już zwraca główkę w kierunku, skąd dochodzi odgłos. Na pewno warto iść z dzieckiem...
Badania przesiewowe noworodków wykonuje się u wszystkich nowo narodzonych dzieci. Słowo przesiew, wykorzystane w nazwie oznacza, że badania mają odsiać dzieci zdrowe od tych z ryzykiem groźnych chorób i wad wrodzonych . Dzięki temu wszystkie wymagające tego noworodki szybko otrzymają odpowiednią opiekę i leczenie. Wczesne rozpoznanie sprawia, że choroba nie rozwinie się albo będzie przebiegała łagodniej. Opisujemy, jakie badania przesiewowe wykonuje się w Polsce w szpitalu po narodzinach i kiedy otrzymuje się ich wynik. Spis treści: Jakie choroby wykrywają badania przesiewowe noworodków? Przesiewowe badanie słuchu u noworodków Badanie przesiewowe w kierunku wad serca Dysplazja stawów biodrowych u noworodka Badanie przesiewowe noworodków w kierunku SMA Badania przesiewowe noworodków – jakie choroby wykrywają? Pod względem liczby badań przesiewowych noworodków Polska jest na trzecim miejscu na świecie po USA i Włoszech. Dla porównania w takich krajach jak Francja i Irlandia, wykonuje się zaledwie 6 rodzajów badań przesiewowych, 5 – w Turcji i Luksemburgu, 4 – w Grecji i na Litwie, a w Mołdawii – 1 rodzaj badania przesiewowego. W Polsce badania przesiewowe u noworodków przeprowadza się w kierunku chorób wrodzonych: wrodzona niedoczynność tarczycy (WNT), wrodzony przerost nadnerczy (WPN), mukowiscydoza (CF), fenyloketonuria (PKU) , deficyt biotynidazy (BIOT), rdzeniowy zanik mięśni (SMA). Zaburzenia aminokwasów: choroba syropu klonowego (MSUD), klasyczna homocystynuria (HCY), cytrulinemia I (CIT I), tyrozynemia typu I (TYR I), tyrozynemia typu II (TYR II). Acydurie organiczne: acyduria glutarowa typu I (GA I), acyduria propionowa (PA), acyduria metylomalonowa (MMA), acyduria izowalerianowa (IVA), acyduria argininowobursztynianowa,...
Już od pierwszych dni życia warto dziecko wprowadzać w świat muzyki, co w przyszłości może zaprocentować szybszą nauką mówienia, a także mieć pozytywny wpływ na ogólny rozwój dziecka . Jest to jedno z założeń teorii Gordona, która przekonuje, że istnieją powiązania pomiędzy uczeniem się muzyki, a nauką mowy . Jak rozwijać niemowlę muzycznie Dziecko może nauczyć się języka muzyki w taki sam sposób, jak języka ojczystego, z którym ma kontakt już w łonie matki. Dlatego, tak często, jak mówimy do maluszka, warto mu śpiewać, nucić kołysanki , puszczać przyjemną dla ucha muzykę, żeby niemowlę mogło "osłuchać się" i rejestrować w mózgu język muzyki. – Dzieci na początku słuchają, następnie zaczynają powtarzać sylaby, tworzyć wyrazy i zdania, aż w końcu komunikują się ze zrozumieniem. Tak też działa nauka muzyki – mówi Anita Wleklińska z Akademii Music Baby Art. – Konieczne jest, aby słuchały one języka muzyki tak samo jak innych. Wtedy dzieci będą mogły posługiwać się nim ze zrozumieniem. Przede wszystkim chodzi o rozwinięcie umiejętności improwizacji . Tak jak my posługujemy się mową i nie musimy się nad nią zastanawiać, tak chcemy by dzieci szybko wiedziały co zaśpiewać i zagrać – mówi Anita Wleklińska. Zwolennicy metody Gordona przekonują, że dzięki muzyce u dziecka bardziej rozwija się wyobraźnia , kreatywność i umiejętność logicznego myślenia, a w przyszłości dziecko szybciej będzie uczyło się języków. – Dzięki takim zajęciom dziecko rozwija się językowo . Powód jest prosty. Im więcej bodźców, tym dziecko szybciej je różnicuje. Pozwala to rozwinąć umiejętności lingwistyczne. Poprawie ulega także koordynacja ruchowa . Dzieci potrafią połączyć oddech z ruchem, co jest ważne także przy koncentracji – dodaje pedagog. Od kiedy...
