Nacięcie krocza podczas porodu: jak wygląda, czy boli, kiedy jest konieczne?
Nacięcie krocza, czyli epizjotomia, jest wykonywane podczas porodu siłami natury. Choć tkanki w okolicach pochwy są rozciągliwe, to zdarza się, że nie wytrzymują napięcia związanego z przechodzeniem dziecka przez kanał rodny. Celem zabiegu jest uchronienie kobiety przed samoistnym pęknięciem krocza oraz pochwy.
- Ewa Janczak-Cwil
Nacięcie krocza przy porodzie wzbudza wiele kontrowersji. Warto wiedzieć, że Polska jest jednym z niewielu krajów europejskich, w których w wielu placówkach nacięcie krocza nadal stanowi rutynowy element prowadzenia porodu. Tymczasem obowiązujące standardy porodowe oraz zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia rekomendują ograniczenie stosowania tego zabiegu, ponieważ udowodniono ponad wszelką wątpliwość szkodliwość jego powszechnego stosowania. Wyjaśniamy, na czym polega ten zabieg i kiedy powinno się go wykonywać.
Spis treści:
- Nacięcie krocza – po co się je robi? Kontrowersje
- Kiedy nacięcie krocza jest naprawdę konieczne?
- Czy można nie zgodzić się na nacięcie krocza podczas porodu?
- Jak wygląda nacięcie krocza podczas porodu?
- Nacięcie krocza: czy boli?
- Nacięcie krocza: gojenie
- Nacięcie krocza – pielęgnacja
- Rana po nacięciu krocza ropieje – co robić?
- Powikłania po nacięciu krocza
- Jak uniknąć nacięcia krocza podczas porodu?
Nacięcie krocza – po co się je robi? Kontrowersje
Nacinanie krocza podczas jeszcze do niedawna było uważane za rutynową metodę zapobiegania powikłaniom porodu, w tym niekontrolowanemu pęknięciu krocza, które może mieć poważne skutki dla rodzącej. Oto lista argumentów, które przywoływano na potwierdzenie zasadności stosowania rutynowego nacięcia krocza.
Zabieg nacinania krocza miał zapobiegać:
- poważnym większym uszkodzeniom krocza,
- obniżeniu napięcia mięśni dna miednicy,
- wypadaniu narządów,
- nietrzymaniu moczu po porodzie,
- urazom główki dziecka,
- rozluźnieniu pochwy po porodzie i pogorszeniu jakości współżycia,
- gorszemu gojeniu się ewentualnego pęknięcia.
Badania naukowe nie potwierdziły żadnego z tych argumentów. Nacięcie krocza nie zapobiega wymienionym wyżej komplikacjom porodowym, może za to przyczynić się do powikłań lub wręcz je spowodować. W wielu przypadkach jest działaniem podejmowanym na wyrost.
Kiedy nacięcie krocza jest naprawdę konieczne?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oceniła, że nacinanie krocza powinno być wykonywane jedynie w przypadku 5-20 proc. porodów – pozostałe mogą odbywać się bez tego zabiegu.
Wskazania Światowej Organizacji Zdrowia do wykonania zabiegu nacinania krocza podczas porodu:
- poród pośladkowy,
- dystocja barkowa,
- poród kleszczowy,
- konieczność użycia próżniociągu (vacuum),
- spadek tętna płodu,
- wyraźne blizny po pęknięciach krocza III lub IV stopnia z poprzednich porodów.
Wymienione wskazania dotyczą nie więcej niż 20 procent porodów. Tylko w ich przypadku nacięcie krocza jest uzasadnione.
Czy można nie zgodzić się na nacięcie krocza?
Tak, można nie zgodzić się na nacięcie krocza podczas porodu. Personel szpitala ma obowiązek poinformować kobietę o zamiarze wykonania tego zabiegu, uzasadnić jego konieczność oraz uzyskać zgodę rodzącej. Podobnie powinien postąpić w przypadku innych zabiegów medycznych. Obowiązujące aktualnie standardy opieki okołoporodowej nakazują ograniczenie wykonywania nacięcia krocza tylko do przypadków tego wymagających.
Ważne: nacięcie krocza podczas pierwszego porodu nie oznacza, że zabieg ten musi być stosowany ponownie przy kolejnym porodzie siłami natury.
Jak wygląda nacięcie krocza podczas porodu?
Podczas porodu mogą być stowane dwa rodzaje nacięcia krocza:
- nacięcie boczno-przyśrodkowe
- nacięcie pośrodkowe
Najczęściej wykonywane jest nacięcie boczno-przyśrodkowe. Nacięcie krocza wykonuje się pod kątem około 45 stopni do osi długiej ciała. To powoduje utratę krwi i dolegliwości bólowe w czasie gojenia. Zaletą tej techniki jest możliwość rozszerzenia nacięcia oraz to, że wszelkie dodatkowe pęknięcia krocza nie dochodzą do odbytu.
Nacięcie krocza pośrodkowe jest w Polsce wykonywane rzadziej. Wiąże się ono z mniejszą utratą krwi, łatwiejszym szyciem, mniejszym dyskomfortem w czasie gojenia rany. W razie konieczności nie ma, niestety, możliwości rozszerzenia nacięcia, a istnieje ryzyko pęknięcia krocza w kierunku odbytu i uszkodzenia zwieracza odbytu.
Schemat nacinania krocza – pośrodkowy i boczno-przyśrodkowy. rys. Adobe Stock
W obu technikach krocze przecina się na długości 3-4 cm. Przecinana jest skóra oraz mięsień opuszkowo-gąbczasty i mięsień poprzeczny powierzchowny krocza. Nacięcie wykonuje się specjalnymi nożyczkami.
Po porodzie rana zostaje zszyta. Szycie powinno być wykonywane w znieczuleniu miejscowym. Stosuje się szwy szybko wchłaniające się lub standardowe. W przypadku szwów tradycyjnych konieczne jest ich zdjęcie. Rana zrasta się dość szybko, ok. 7-10 dni, jeśli nacięcie nie było zbyt rozległe. W miejscu zszycia kobieta może czuć ból, ciągnięcie, drętwienie.
Nacięcie krocza: czy boli?
Nacięcie krocza wykonuje się bez znieczulenia w drugiej fazie porodu, w momencie szczytu skurczu. Ucisk główki dziecka na nerwy krocza powoduje jednak naturalne znieczulenie, więc przecinanie tkanek w czasie porodu nie boli.
Za to nacięte krocze boli po porodzie. W czasie gojenia trudność sprawia siadanie, podczas oddawania moczu rana może szczypać i piec.
Nacięcie krocza: gojenie
Rana po nacięciu krocza zwykle goi się bez poważnych powikłań. W jej miejscu powstaje niedokuczliwa blizna. Nie zawsze jednak wszystko idzie tak, jak powinno. Czasami pojawiają się powikłania po nacięciu krocza.
Ile goi się nacięcie krocza?
Nacięte krocze zwykle goi się w ciągu tygodnia lub dwóch. Jeśli pojawią się problemy: ostry ból lub gorączka, niezwłocznie zgłoś się do lekarza, który stwierdzi, czy nie doszło do infekcji rany, rozluźnienia się szwów lub ich całkowitego puszczenia.
Jeśli nacięcie jest zszyte nieprawidłowo, może pojawić się ból, grudki, krwiaki i potrzeba ponownego zszycia.
Nacięcie krocza: pielęgnacja
Po zabiegu nacinania krocza dbaj o właściwą higienę i unikaj sytuacji, w których może dojść do rozwoju bakterii beztlenowych:
- Regularnie zmieniaj podkłady i wietrz krocze.
- Pamiętaj o myciu rąk przed zmianą podpaski i po niej.
- Jeśli jeszcze używasz podkładów, noś siateczkowe majtki poporodowe.
- Gdy nie używasz już podkładów, nie noś bielizny lub wybierz bawełnianą.
- Przez pewien czas wybieraj raczej luźne sukienki.
- Po każdej wizycie w toalecie spłucz okolice krocza dużą ilością wody.
- Podcieraj się bardzo delikatnie, w kierunku od przodu do tyłu, aby nie rozprzestrzeniać bakterii.
- Dopóki rana się dobrze nie zagoi, zrezygnuj z kąpieli – bierz tylko prysznic.
- Po umyciu pod prysznicem dokładnie osusz krocze.
- Używaj sprawdzonych preparatów do mycia okolic intymnych.
- Krocze można polewać także specjalnym płynem o działaniu znieczulającym i odkażającym miejsca intymne np. Tantum Rosa lub stosować napar z rumianku (uwaga: może uczulać), lub kory dębu.
- W okresie połogu unikaj długiego stania, siedzenia oraz dźwigania.
- Jeśli okolica zszytego krocza jest spuchnięta, możesz stosować okłady z lodu lub specjalnego żelu chłodzącego.
Po nacięciu krocza zaleca się przyjmowane środków o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i odkażającym, np. na bazie wyciągu z rumianku lub nagietka. Jeśli karmisz piersią, upewnij się u lekarza lub położnej, jakie leki możesz przyjmować.
Powikłania po nacięciu krocza
Po nacięciu krocza często występują problemy z pozostawaniem w pozycji siedzącej, może pojawić się pieczenie przy oddawaniu moczu lub nietrzymanie moczu. Zabieg wpływa na życie seksualne (współżycie po porodzie może stać się bolesne lub niesatysfakcjonujące w związku z wykonanym zabiegiem, rozluźnieniem pochwy, a także niewłaściwym formowaniem się blizny po nacięciu krocza). U rodzącej mogą też wystąpić wszystkie komplikacje poporodowe, przed którymi nacięcie krocza miało chronić.
W Polsce większość kobiet podczas pierwszego porodu ma nacinane krocze. Zabieg nacięcia krocza stosuje się u ponad połowy wszystkich rodzących. Tymczasem na świecie odchodzi się od rutynowego wykonywania tego zabiegu. W Wielkiej Brytanii tylko u 12 proc. rodzących stosuje się nacinanie krocza, w Szwecji odsetek ten wynosi niecałe 10 proc.
Rana po nacięciu krocza ropieje – co robić?
Wszystkie niepokojące zmiany w wyglądzie rany po nacięciu krocza, takie jak: obrzęk, narastający, pulsujący ból, uczucie rozpierania w okolicy blizny, zwiększenie ucieplenia lub pojawienie się ropnej wydzieliny z rany wymagają szybkiej konsultacji z lekarzem. Ginekolog podejmie decyzję, czy zastosować antybiotyki miejscowo, czy podawać je doustnie.
Ropa wydostająca się z rany po nacięciu krocza oznacza zakażenie rany bakteriami. Zwlekanie z wizytą u lekarza może prowadzić do wystąpienia gorączki i złego samopoczucia ogólnego, co może sugerować, że stan zapalny się rozszerza, a bakterie rozprzestrzeniają się po całym organizmie. Naprawdę nie warto na to czekać.
Jak uniknąć nacięcia krocza podczas porodu?
Aby zmniejszyć ryzyko nacięcia krocza w czasie ciąży:
- wykonuj ćwiczenia mięśni Kegla, które wzmacniają krocze i pochwę,
- od drugiego trymestru ciąży wykonuj masaż krocza,
- bądź aktywna fizycznie w czasie ciąży.
Podczas porodu porozmawiaj z położną o sposobach ochrony przed nacięciem krocza. Informacje o swoich preferencjach dotyczących nacinania krocza koniecznie umieść też w planie porodu.
Co pomoże uniknąć nacinania krocza w trakcie porodu:
- wybieraj do rodzenia pozycje wertykalne,
- nie przyj z całej siły, współpracuj z położną, która podpowie, kiedy przeć, a kiedy odpuścić,
- rób ciepłe kompresy na krocze albo wybierz poród w wodzie.
Zobacz też: