Reklama

Miesiączka towarzyszy kobiecie przez około 40 lat jej życia i jest ściśle związana z płodnością. Dzięki niej kobieta ma możliwość zajścia w ciążę i urodzenia dziecka.

Reklama

Miesiączka jest dowodem zdrowia i prawidłowego funkcjonowania systemu hormonalnego kobiety. Sprawdź, jak przebiega prawidłowa menstruacja i jak należy o siebie dbać w trakcie okresu.

Spis treści:

Czym jest miesiączka?

Miesiączka nazywana też menstruacją, krwawieniem miesięcznym lub okresem (dawna nazwa: period) to zjawisko zachodzące w organizmie kobiety, które polega na złuszczaniu się nabłonka macicy, czyli endometrium. Jest ono całkiem naturalne. Jego skutkiem jest pojawiające się co mniej więcej miesiąc (stąd nazwa miesiączka) krwawienie z pochwy.

Przyjmuje się, że miesiączka powinna wypadać co 28 dni. To tzw. „książkowy” 28-dniowy cykl miesiączkowy. Zgodnie z nim krwawienie miesięczne powinno pojawiać się co 28 dni. Wiele kobiet ma cykle miesięczne o innej długości – krótsze (np. miesiączkują co 21 dni), dłuższe (np. okres pojawia się co 35 dni) lub nieregularne.

Jak powstaje okres?

Miesiączka jest efektem zmian zachodzących w błonie śluzowej macicy. Pod wpływem hormonu FSH (folikulotropowego) w jajniku wzrasta i dojrzewa pęcherzyk Graafa i komórka jajowa. W tym czasie błona śluzowa wyściełająca macicę zwiększa swoją grubość, przygotowując się do ewentualnego zagnieżdżenia w niej zapłodnionej komórki jajowej.

Gdy pęcherzyk Graafa pęknie, następuje owulacja (około 14 dnia cyklu miesięcznego). Dojrzała komórka jajowa jajowodem zmierza w kierunku macicy. W tym samym czasie hormon LH (luteinizujący) przeistacza pęcherzyk Graafa w tzw. ciałko żółte. Ciałko zaczyna wydzielać progesteron, dzięki któremu błona śluzowa macicy wzrasta i rozpulchnia się.

Co dzieje się w organizmie podczas miesiączki? Jeżeli w trakcie owulacji nie doszło do zapłodnienia, błona śluzowa złuszcza się i zostaje wydalona na zewnątrz przez pochwę. W trakcie złuszczania pękają drobne naczynka krwionośne. Takie krwawe wydalenie śluzówki to właśnie miesiączka. Przebiega ono w postaci krwawienia z dróg rodnych kobiety przez kilka dni (około 4-6 dni, czasem do 7).

Szacuje się, że kobieta traci w wyniku miesiączki od 50 do 150 mililitrów krwi. Obfitsze krwawienie jest na początku okresu, bardziej skąpe pod koniec. Menstruacja to nie tylko krew – to cała śluzówka macicy i resztki śluzu z dróg rodnych.

Kiedy pojawia się pierwsza miesiączka?

Pierwsza miesiączka (menarche) powinna pojawić się między 9 a 16 rokiem życia. W naszej szerokości geograficznej z reguły dostają ją dziewczynki w wieku około 12-14 lat. Pojawienie się okresu jest dowodem zakończenia pewnego etapu dojrzewania płciowego.

Pierwszy okres występuje później u dziewczynek, które:

  • są bardzo szczupłe;
  • stosują dietę odchudzającą;
  • są na diecie wegetariańskiej;
  • intensywnie uprawiają sport.

Zbyt wczesne miesiączkowanie, zanim dziewczynka skończy 9 lat, świadczy o przedwczesnym dojrzewaniu. Jeżeli menarche nie pojawiło się do 16. roku życia, może być wynikiem zaburzeń hormonalnych. Wtedy potrzebne jest leczenie.

Pierwsze miesiączki są z reguły skąpe i nieregularne (może nastąpić kilkumiesięczna przerwa między krwawieniami). Po mniej więcej dwóch latach od pierwszego krwawienia okresy stają się regularne.

W pierwszych dwóch latach miesiączkowania pojawienie się krwawienia nie jest równoznaczne z występowaniem owulacji. Mogą być cykle bezowulacyjne, w których błona śluzowa macicy się złuszcza, a komórka jajowa nie uwalnia się z pęcherzyka Graafa.

Objawy towarzyszące miesiączce

Przebieg miesiączki jest kwestią bardzo indywidualną. Niektóre kobiety nie odczuwają żadnych objawów poza krwawieniem, innym towarzyszy szereg dodatkowych symptomów.

Objawy towarzyszące miesiączce:

  • bóle podbrzusza i ból okolicy krzyżowej (odczuwany ból jajników spowodowany jest wahaniami hormonalnymi);
  • obniżony nastrój;
  • zaburzenie koncentracji;
  • zwiększony apetyt;
  • ogólnie obniżony próg bólowy;
  • obrzęki nóg;
  • wzrost masy ciała nawet o 2-3 kg;
  • nasilenie objawów chorób przewlekłych;
  • trądzik;
  • problemy ze snem;
  • zmęczenie;
  • migrena;
  • biegunka;
  • zgaga;
  • kłucie w pochwie;
  • podwyższona temperatura ciała (ok. 37 stopni Celsjusza).

Przed wystąpieniem okresu możesz zauważyć niewielką ilość gęstego i mętnego śluzu w ujściu pochwy, o białej aż po żółtawą barwie. Niektóre kobiety mają brązowe plamienie z pochwy. Najczęściej świadczy ono o niedoborze progesteronu i związaną z tym niewydolnością ciałka żółtego. Przyczyną brązowego plamienia przed okresem mogą także być:

  • stany zapalne (nadżerka, polipy szyjki macicy, zapalenie przydatków lub mięśniaki macicy);
  • choroby nowotworowe;
  • terapia hormonalna;
  • początek menopauzy.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS)

Bardzo dużo kobiet przed menstruacją odczuwa psychiczne, jak i fizyczne zaburzenia. To zespół napięcia przedmiesiączkowego – PMS (z ang. Premenstrual Syndrome), objawiający się w postaci:

  • rozdrażnienia;
  • nieuzasadnionego gniewu;
  • agresji;
  • drażliwości;
  • smutku;
  • stanów depresyjnych;
  • płaczliwości;
  • spadku samooceny;
  • nadwrażliwości piersi;
  • uczucia zatrzymania wody w organizmie;
  • biegunek;
  • zaparć;
  • bólów stawów.

Szacuje się, że blisko 20 proc. kobiet ma tak silne dolegliwości związane z PMS, że konieczne jest leczenie. Zwykle zaleca się:

  • preparaty witaminowo-mineralne (zwłaszcza wit. B6 oraz magnez);
  • uspokajające środki ziołowe;
  • leki przeciwbólowe i rozkurczowe.

Ból podczas miesiączki

Wiele kobiet zastanawia się, czy miesiączka zawsze boli. Ból brzucha podczas okresu jest częstą przypadłością wśród kobiet, jednak nie dotyczy on każdej z nas. Najczęściej pojawia się podczas krwawienia, jednak może też wystąpić już na kilka dni przed nim. Do lekarza należy zgłosić się, gdy podczas miesiączki występuje ból brzucha, który utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Wizyta u lekarza ginekologa jest konieczna również w sytuacji, gdy silny ból menstruacyjny pojawił się nagle lub jest o wiele mocniejszy niż dotychczas. Zaniepokoić powinny też bardzo obfite krwawienia lub inne, uciążliwe objawy, takie jak wymioty, omdlenia czy biegunki podczas okresu.

Bolesne miesiączki

Bolesna miesiączka to przede wszystkim problem nastolatek i młodych kobiet, które jeszcze nie urodziły dziecka. Urodzenie dziecka częściowo może rozwiązać ten problem, gdyż poród rozciąga ciasną szyjkę macicy, co ułatwi odpływ krwi menstruacyjnej. Jeżeli jednak przyczyną bolesnego krwawienia jest np. tyłozgięcie szyjki macicy, poród na ogół nie oznacza końca problemu.

Podczas bolesnych okresów kobieta cierpi na bóle podbrzusza spowodowane skurczami macicy. Ból najsilniejszy jest w ciągu pierwszych 2,3 dni, potem stopniowo ustępuje. Może promieniować do ud, pachwin, a nawet do pleców i krzyża.

Bolesne miesiączkowanie dzieli się na:

  • pierwotne - ból jest spowodowany nadprodukcją prostaglandyn, czyli substancji powstających w macicy pod wpływem progesteronu; ich nadmiar powoduje złuszczenie błony śluzowej macicy i jej intensywne, bolesne skurcze, dotyczy dziewcząt i młodych kobiet;
  • wtórne – wynikające ze stanów chorobowych.

Przyczyną bolesnych okresów mogą być:

  • endometrioza;
  • mięśniaki macicy;
  • zrosty w miednicy mniejszej;
  • stany zapalne przydatków, czyli jajników, jajowodów i więzadeł macicy;
  • niedoczynność tarczycy.

Metodą łagodzenia bólu miesiączkowego jest:

  • stosowanie ciepłych okładów na podbrzusze lub kąpieli - zmniejszają napięcie mięśniowe;
  • picie ziół mięty, melisy, rumianku, nagietka - działają uspokajająco i rozkurczowo;
  • zażycie leków rozkurczowych lub przeciwbólowych.

Czy miesiączka może się spóźniać?

Spóźniający się okres nie zawsze oznacza, że kobieta jest w ciąży. Przyczyną może być także:

  • nieregularny cykl,
  • nagły stres,
  • nadwaga lub niedowaga,
  • zażywanie antybiotyków,
  • nieodpowiednia dieta,
  • przemęczenie,
  • menopauza.

Jeżeli okres spóźnia się za każdym razem – należy zasięgnąć porady lekarze. Choć wcale nie musi to oznaczać niczego złego, to może być również objawem poważnych chorób, np. nowotworu lub choroby układu rozrodczego.

Zaburzenia miesiączki

Zaburzenia miesiączki polegają na jej braku, nieregularności lub czasowym zaniku. Naturalne przerwy w krwawieniu są spowodowane:

  • przyjmowaniem hormonalnych środków antykoncepcyjnych;
  • ciążą;
  • karmieniem piersią.

Wszystkie inne przerwy w jej występowaniu mogą być sygnałem zaburzeń i wymagają wizyty u ginekologa. Wyróżniamy:

  • pierwotny brak miesiączki (amenorrhoea primaria) - brak krwawienia po 16. roku życia;
  • wtórny brak miesiączki (amenorrhoea secundaria) - co najmniej 6-miesięczna przerwa w miesiączkowaniu u kobiet wcześniej krwawiących;
  • rzadkie miesiączkowanie (oligomenorrhoea) - cykle dłuższe niż 32 dni, aż do 6 miesięcy;
  • częste miesiączki (polymenorrhoea) - cykle krótsze niż 21 dni.

Zaburzenia miesiączkowania mogą dotyczyć także przebiegu krwawienia. Możesz mieć:

  • bolesne miesiączkowanie (algomenorrhoea);
  • bolesne miesiączkowanie z towarzyszącymi nudnościami (dysmenorrhoea);
  • skąpe miesiączki (hypomenorrhoea) - zmniejszenie ilości krwi miesiączkowej o ponad 20 proc. w porównaniu z wcześniejszymi krwawieniami;
  • bardzo obfite miesiączki ( hypermenorrhoea) - zwiększenie ilości krwi miesiączkowej o ponad 20 proc. w porównaniu z wcześniejszymi krwawieniami;
  • obfite, nieregularne i przedłużające się miesiączki (menorrhagia);
  • bardzo obfite i przedłużające się miesiączki (menorrhagiae).

Jeżeli obfite miesiączki (zużywasz więcej niż 10 podpasek dziennie) pojawiły się nagle, towarzyszą im skrzepy krwi, może to być spowodowane m.in.:

  • mięśniakami lub polipami macicy;
  • stanami zapalnymi;
  • torbielami jajników;
  • zmianami nowotworowymi w obrębie narządu rodnego.

Przyczyną zaburzeń menstruacji mogą być:

  • silne przeżycia psychiczne, stres;
  • dieta, np. intensywna kuracja odchudzająca;
  • długotrwały wysiłek fizyczny;
  • zaburzenia hormonalne;
  • zmiana klimatu;
  • odstawienie pigułek antykoncepcyjnych.

Uwaga! Nieregularne miesiączki zdarzają się np. w pierwszych dwóch latach po menarche i nawet przez kilka lat poprzedzających menopauzę.

Plamienie zamiast miesiączki

Niewielkie krwawienia i wydobywanie się śluzu, bardziej przypominające plamienie niż miesiączkę, najczęściej oznaczają ciążę. Jeżeli jednak nie spodziewasz się dziecka, a mimo tego masz plamienia, mogą one być objawem:

  • zaburzeń hormonalnych;
  • wczesnego poronienia;
  • stosowania antykoncepcji hormonalnej;

Pamiętaj! Plamienia nie możesz bagatelizować i taki stan wymaga konsultacji lekarskiej.

Brak miesiączki

Zaburzenia miesiączkowania mogą także doprowadzić do jej zaniku - amenorrhoei. Wyróżnia się dwa rodzaje braku okresu:

  • pierwotny brak miesiączki – krwawienie nie wystąpiło u nastolatki po ukończeniu 16. roku życia, może to być spowodowane zespołem Turnera lub zespołem nadnerczowo-płciowym;
  • wtórny brak miesiączki - miesiączka nie pojawia się przez dłużej niż 3 miesiące.

Przyczynami wtórnego braku menstruacji mogą być:

  • przewlekły stres;
  • hiperprolaktynemia;
  • przedwczesne wygaszanie czynności jajników;
  • zespół policystycznych jajników;
  • anoreksja.

Uwaga! Zanik miesiączki wymaga leczenia ginekologicznego.

Ostatnia miesiączka – menopauza

Kobiety mają miesiączkę aż do menopauzy, która występuje w wieku 45-55 lat. Zanim ostatecznie zniknie ona z twojego życia, przez jakiś czas będziesz miała nieregularne krwawienia. Wynikają one z:

  • stopniowego wygaszania funkcji jajników;
  • coraz mniejszej produkcji estrogenów.

O menopauzie mówi się wtedy, gdy krwawienie miesiączkowe nie wystąpiło przez pół roku. Jeżeli pojawi się po tej przerwie - nie jest miesiączką i wymaga konsultacji lekarskiej.

Jak przyspieszyć miesiączkę?

Są takie momenty w życiu kobiety, kiedy bardzo zależy jej na tym, aby nie dostać okresu np. w czasie ślubu lub urlopu i chciałaby, aby pojawił się on wcześniej. Zdaniem lekarzy jedynym skutecznym sposobem na jego przyspieszenie są hormonalne środki antykoncepcyjne (stosuje się je także w przypadku, kiedy zależy nam na opóźnieniu miesiączki lub skróceniu czasu jej trwania).

Należy udać się do ginekologa, który dobierze indywidualnie dobrane tabletki na przyspieszenie okresu. Przyjmowanie tabletek najlepiej rozpocząć przynajmniej z 2-3 miesięcznym wyprzedzeniem.

Uwaga! Nie ma żadnych dowodów naukowych na to, że domowe sposoby na przyspieszenie okresu, takie jak gorąca kąpiel czy wysiłek fizyczny dają pożądany efekt.

Jak przetrwać okres?

Wiele kobiet podczas miesiączki zastanawia się, jak przetrwać ten trudniejszy czas. Oto nasze podpowiedzi.

  • Nie rezygnuj z aktywności fizycznej – choć być może ćwiczenia są ostatnią rzeczą, o której teraz myślisz, to warto się do nich zmobilizować. Podczas takiej aktywności wydzielają się endorfiny, które działają także przeciwbólowo.
  • Pozwól sobie na relaks i odpoczynek – podczas okresu mogą ci towarzyszyć objawy, przez które będziesz bardziej zmęczona. Dodatkowo miesiączka powoduje utratę żelaza z organizmu, a jego niedobór prowadzi do osłabienia fizycznego.
  • Żelazo w diecie – wprowadź do swojej diety produkty bogate w żelazo, np. podroby, rośliny strączkowe, drób, suszone morele, jaja, orzechy. Jedzenie tych rzeczy poprawi twoje samopoczucie.
  • Zadbaj o odpowiednią dietę – wiele kobiet podczas miesiączki skarży się na zatrzymywanie wody w organizmie, uczucie ciężkości oraz wzdęcia. Te nieprzyjemne objawy złagodzisz dzięki odpowiedniej diecie. Powinnaś wyeliminować alkohol, sól, ciężkostrawne potrawy, kawę oraz napoje gazowane. Spożywaj produkty bogate w kwasy Omega-3 oraz magnez.
  • Pij dużo wody – przy regularnym nawodnieniu skurcze miesiączkowe będą słabsze, a bóle mniej dokuczliwe.
  • Walka z bólem piersi – podczas okresu piersi są bardziej tkliwe. Jeśli podczas miesiączki borykasz się z takim objawem – możesz skorzystać z silikonowych wkładek do stanika, które zminimalizują otarcia. Jeżeli bolą cię piersi – lepiej na czas okresu zrezygnować z uprawiania sportu, ponieważ każdy ruch będzie zwiększał twój dyskomfort.
  • Zwalcz ból kręgosłupa – podczas okresu może pojawić się ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa. By go zmniejszyć, możesz sięgnąć po plastry rozgrzewające, poduszkę elektryczną lub termofor (temperatura nie może być zbyt wysoka!).

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama