Urlop rodzicielski to płatny urlop dla rodziców, który można wykorzystać po urlopie macierzyńskim, ale niekoniecznie bezpośrednio po nim. Z urlopu rodzicielskiego może skorzystać tylko mama lub sam ojciec, rodzice mogą też korzystać z niego naprzemiennie lub jednocześnie. Zgodnie z planowanymi zmianami w 2022 i 2023 roku obojgu rodzicom będą przysługiwały co najmniej dwa miesiące urlopu rodzicielskiego, które niewykorzystane – przepadną. Wciąż nie wiadomo, czy dostosowując przepisy do regulacji unijnych, ustawodawca wydzieli dla ojca dziecka dwa dodatkowe miesiące urlopu z jego obecnego wymiaru, czy wydłuży urlop rodzicielski o kolejne dwa miesiące.
Spis treści:
Urlop rodzicielski czekają ważne zmiany w 2022 i 2023 r.: zgodnie z unijną dyrektywą (tzw. dyrektywą work-life balance przyjętą w 2019 r.) obojgu rodzicom mają przysługiwać co najmniej po 2 miesiące urlopu rodzicielskiego. Część urlopu niewykorzystana przez jednego z rodziców przepadnie. Nie wiadomo na razie, czy 2 miesiące urlopu dla ojca zostaną wyodrębnione z urlopu obecnie przysługującego matkom (wtedy urlop macierzyński zostałby skrócony z 12 do 10 miesięcy), czy okres płatnej opieki nad dzieckiem zostanie wydłużony z 12 do 14 miesięcy.
Polski rząd musi wprowadzić odpowiednie zmiany w przepisach dotyczące urlopu rodzicielskiego do 2 sierpnia 2022 r. Ze względu jednak na wydłużone vacatio legis (czas potrzebny na przygotowanie się do zmian określonych prawem) przepisy mogą zacząć obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2023 r. To bardziej prawdopodobne rozwiązanie, bo ewentualne wydłużenie urlopów rodzicielskich podniosłoby koszty zasiłków, na co w 2022 r. nie zagwarantowano pieniędzy w budżecie.
Urlop rodzicielski może być przyznany w dwóch trybach – „z dołu” lub „z góry”. Dla obu trybów są różne terminy, których należy przestrzegać, aby pracodawca nie miał podstaw do odrzucenia wniosku.
Jeśli matka planuje wykorzystać urlop rodzicielski w pełnym wymiarze bezpośrednio po macierzyńskim, odpowiedni wniosek o urlop rodzicielski powinna złożyć nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie – jest to tak zwany urlop rodzicielski udzielany „z góry”.
Urlopem rodzicielskim udzielanym „z góry” matka dziecka może dzielić się z pracującym ojcem dziecka. Rodzic może także zrezygnować z urlopu rodzicielskiego „z góry” w całości lub w części. Aby to zrobić, trzeba w terminie nie późniejszym niż na 21 dni przed planowanym powrotem do pracy złożyć wniosek o rezygnację z całości lub części tego urlopu. Jeśli drugi rodzic planuje zastąpić w opiece nad dzieckiem partnera, powinien złożyć wniosek o urlop rodzicielski lub jego część nie później niż 21 dni przed planowanym terminem jego rozpoczęcia.
Jeśli od razu po porodzie rodzice wiedzą, że chcą wykorzystać cały urlop rodzicielski zaraz po urlopie macierzyńskim, wówczas najlepiej dołączyć pracodawcy stosowny wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski wraz z aktem urodzenia dziecka.
W takiej sytuacji zmieni się też miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego, jaki przysługuje w czasie trwania tych urlopów dla rodziców. Są dwie opcje:
Tym mianem określa się urlop rodzicielski udzielony na wniosek złożony pod koniec urlopu macierzyńskiego lub okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres takiego urlopu. Wniosek o urlop rodzicielski „z dołu” należy złożyć nie później niż na 21 dni przed terminem jego rozpoczęcia. Tak udzielony urlop rodzicielski można wykorzystać w całości, w częściach (maksimum 4) bezpośrednio po sobie następujących albo 16 tygodni z wymiaru urlopu rodzicielskiego można przełożyć na późniejszy okres i wykorzystać w dowolnym momencie do czasu, gdy dziecko skończy 6 lat.
Z urlopu rodzicielskiego udzielanego „z dołu” rodzic może zrezygnować w każdym czasie, o ile zgodę na to wyrazi pracodawca.
W praktyce pracodawca może, ale nie musi, odrzucić spóźniony wniosek o urlop rodzicielski. Zawsze jednak trzeba liczyć się z tym, że niedotrzymanie terminu złożenia wniosku może skutkować odrzuceniem go przez pracodawcę. Oznacza to, że np.:
Poniżej zamieszczamy linki do oficjalnych stron, z których można pobrać odpowiedni wniosek o urlop rodzicielski lub wniosek o rezygnację z niego:
Urlop rodzicielski trwa 32 tygodnie przy jednym dziecku i 34 tygodnie po urodzeniu więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Jeśli rodzice zdecydują się wykorzystać cały urlop rodzicielski w tym samym czasie, jego czas skróci się do 16 tygodni. Mogą też część urlopu wykorzystać razem, a część zostawić tylko jednemu rodzicowi. Ważne, żeby łączna długość tego urlopu dla obojga rodziców nie przekraczała 32 tygodni (czyli np. 10 tygodni wspólnie, które liczy się podwójnie – dla mamy i taty – oraz pozostałe 12 tygodni np. tylko dla mamy).
Urlop rodzicielski możecie podzielić na maksimum 4 części, z których każda musi trwać minimum 8 tygodni. Wyjątkiem jest pierwsza część urlopu rodzicielskiego, która może zostać skrócona do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka.
Ważne jest to, że możecie skorzystać z urlopu rodzicielskiego najpóźniej do końca roku kalendarzowego, w którym wasze dziecko kończy 6 lat. Nie trzeba więc brać urlopu rodzicielskiego od razu po urlopie macierzyńskim.
Jeśli jednak zdecydujecie się na połączenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, da wam to w sumie 52 tygodnie nieprzerwanego urlopu w przypadku narodzin jednego dziecka (czas trwania urlopu macierzyńskiego mamy bliźniąt to 31 tygodni, na każde kolejne dziecko z ciąży mnogiej doliczamy dwa tygodnie urlopu. Urlop rodzicielski w przypadku dzieci z ciąży mnogiej to 34 tygodnie).
Zobacz też:
Zasiłek macierzyński oblicza się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia kobiety w ciągu ostatniego roku przed przejściem na urlop macierzyński lub rodzicielski. Jego wysokość zależy m.in. innymi od tego, kiedy – i czy - kobieta złoży wniosek o urlop rodzicielski. Zasiłek macierzyński 2018 należy się każdej kobiecie, która urodziła dziecko bez względu na formę zatrudnienia. Największy zasiłek to 66 tys. zł O tym, ile otrzymasz pieniędzy, decyduje twoje wynagrodzenie i odprowadzane od niego składki. Z najnowszych danych ZUS wynika, że 2230 zł to średni miesięczny zasiłek macierzyński na dziecko wypłacany przez ZUS. Są jednak takie miejsca w Polsce, gdzie te kwoty są nieporównywalnie większe. Rekordzistką jest mieszkanka Warszawy, otrzymująca obecnie 66 647,10 zł . To największy zasiłek macierzyński w Polsce! Na drugim miejscu jest mieszkanka Wrocławia, której wypłacane jest 37 104,70 zł, a na trzecim - z Poznania z kwotą 37 063,20 zł. Ponad 20 tys. zł dostają mamy z Warszawy (27 701,84 zł), Chorzowa (22 200,60 zł) i Rzeszowa (20 329,80 zł). Jak to możliwe? - Wysokość wypłacanego zasiłku wynika wprost z uzyskiwanego wynagrodzenia - mówi "Faktowi" rzecznik ZUS Wojciech Andrusiewicz. "Dlatego tak istotne jest, aby całość naszych zarobków była legalna , a nie wypłacana pod tzw. stołem" - dodaje. Komu przysługuje zasiłek macierzyński? Po urodzeniu dziecka przysługują ci aż 52 tygodnie płatnego urlopu (w przeciwieństwie do późniejszego urlopu wychowawczego, który jest bezpłatny). Na płatny urlop z tytułu urodzenia dziecka składają się: 20 tygodni urlopu macierzyńskiego 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego Zasiłek macierzyński przysługuje kobiecie, która w trakcie zatrudnienia urodziła dziecko lub przyjęła je na wychowanie. Jest on wypłacany przez ZUS nie tylko pracownicom...
