Egzekucja alimentów od rodzica przebywającego za granicą

W przypadku gdy rodzic przebywający za granicą uchyla się od tego obowiązku, istnieją prawne instrumenty dochodzenia roszczeń. Sposób egzekucji zależy przede wszytki od kraju pobytu dłużnika.

W sytuacji gdy przebywający za granicą rodzic uchyla się od płacenia alimentów, zazwyczaj w pierwszej kolejności należy uzyskać w Polsce wyrok sądowy zasądzający alimenty.
Następnie postępowanie (tzn. sposób oraz miejsce dochodzenia roszczeń) zależy od tego, w jakim państwie przebywa osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych, tzn. czy w państwie członkowskim Unii Europejskiej; czy w innym państwie, z którym Polska zawarła umowę dotyczącą uznawania i wykonywania wyroków alimentacyjnych; czy też w państwie, z którym Polska zawarła porozumienie o wzajemności faktycznej w dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych.

Sposoby egzekwowania alimentów z zagranicy

Od zobowiązanego do alimentacji rodzica, który wyjechał za granicę, można wyegzekwować alimenty przede wszystkim na dwa sposoby: pierwszy sposób odbywa się trybie zawartym w Konwencji Nowojorskiej, drugi natomiast – na podstawie rozporządzenia Rady Wspólnoty Europejskiej w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.

Polecamy: Pozew o alimenty - wzór

Oznacza to, że w sytuacji gdy państwo na terytorium którego przebywa dłużnik jest uczestnikiem Konwencji Nowojorskiej o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą można niniejszych roszczeń dochodzić w oparciu o jej założenia. Należy jednak zaznaczyć, że rozporządzenie Rady (WE) ma pierwszeństwo stosowania przed Konwencją Nowojorską. Konwencję Nowojorską można stosować po tej dacie jedynie dla państw nie będących stroną niniejszego rozporządzenia.
Dodatkowo możliwe jest także dochodzenie alimentów bezpośrednio w kraju, w którym przebywa dłużnik. Przy wyborze tej drogi dochodzenia roszczeń wniosek w języku danego państwa składa się do właściwego organu zagranicznego, którym najczęściej jest sąd.

Ważne! W praktyce z wyrokiem zasądzającym alimenty należy się zwrócić do sądu okręgowego właściwego dla miejsca pobytu dziecka o przesłanie dokumentów upoważniających do przeprowadzenia egzekucji alimentów do właściwej instytucji zagranicznej w państwie pobytu rodzica. Następnie zagraniczny sąd nadaje sprawie klauzulę wykonalności, czyli stwierdza, że na podstawie polskiego orzeczenia można wszcząć postępowanie egzekucyjne. Zostanie ono przeprowadzone zgodnie z prawem państwa, w którym przebywa niepłacący alimentów rodzic.

Egzekucja alimentów na podstawie Konwencji Nowojorskiej

Jednym ze sposobów na egzekucję alimentów jest skorzystanie z Konwencji Nowojorskiej, którą podpisało kilkadziesiąt państw. W tej procedurze osoba uprawniona do alimentów lub jej przedstawiciel ustawowy powinien zwrócić się do sądu okręgowego właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania z prośbą przesłanie do sądu w kraju pobytu dłużnika alimentacyjnego dokumentów upoważniających do przeprowadzenia egzekucji w celu uzyskania alimentów.

Ważne! Do państw będących uczestnikami Konwencji Nowojorskiej należą: Algieria, Argentyna, Australia, Barbados, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Brazylia, Burkina Faso, Chile, Chorwacja, Czarnogóra, Dania, Ekwador, Estonia, Filipiny, Finlandia, Gwatemala, Haiti, Izrael, Kazachstan, Kirgistan, Kolumbia, Luksemburg, Macedonia, Maroko, Meksyk, Mołdowa, Monako, Niger, Norwegia, Nowa Zelandia, Pakistan, Portugalia, Republika Środkowo-Afrykańska, Serbia, Seszele, Sri Lanka, Surinam, Szwajcaria, Tajwan, Turcja, Ukraina, Urugwaj, Watykan, Zielony Przylądek.

Jakie potrzebne dokumenty?
Złożenie wniosku w celu uzyskania alimentów przy wykorzystaniu Konwencji Nowojorskiej wymaga zebrania następujących dokumentów:

• wniosku w sprawie uzyskania świadczeń alimentacyjnych,
• pełnomocnictwa upoważniające organ zagraniczny do prowadzenia egzekucji świadczeń alimentacyjnych - podpisane przez wierzyciela w obecności notariusza,
• oryginału zupełnego odpisu aktu urodzenia dziecka,
• oryginału skróconego aktu małżeństwa,
• kserokopii wyroku zasądzającego alimenty,
• zaświadczenia o kontynuowaniu nauki,
• szczegółowego wykaz zaległości alimentacyjnych (sporządzony własnoręcznie przez wierzyciela)
• informacji dotyczących konta bankowego (nazwy, adresu banku, numeru konta, numerów SWIFT - BIC i IBAN),
• podpisanych fotografie: dłużnika, wierzyciela i dziecka,
• podania wierzyciela o przyjęcie wniosku.

Egzekucja alimentów na podstawie unijnego rozporządzenia

Drugą z możliwości egzekwowania alimentów jest zastosowanie rozporządzenia Rady Wspólnot w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. W trybie tego rozporządzenia osoba nieotrzymująca alimentów może wystąpić za pośrednictwem sądu okręgowego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania do specjalnego urzędu centralnego w kraju Unii Europejskiej, w którym mają być dochodzone alimenty.
Rozporządzenie można stosować tylko na terenie krajów członkowskich Unii Europejskiej, za wyjątkiem Danii. Warto jednak mieć świadomość, że stosowana na jego podstawie procedura ma zastosowanie tylko do wyroków zasądzających alimenty orzeczone po 1 marca 2002 r. Dzięki rozporządzeniu zasądzane w krajach UE alimenty są szybciej egzekwowane w Polsce bez konieczności potwierdzania wykonalności zagranicznych orzeczeń.

Niezbędne dokumenty

W celu złożenia wniosku o uzyskanie alimentów w trybie rozporządzenia należą:

• podanie wierzyciela do Prezesa Sądu Okręgowego,
• wniosek wierzyciela (formularz załącznik VI do rozporządzenia),
• wyciąg z orzeczenia (formularz załącznik l lub II do rozporządzeni) - wypełnia sąd, który wydał orzeczenie na pisemny wniosek wierzyciela,
• odpis wyroku/postanowienia zasądzający alimenty z klauzulą prawomocności przygotowany do obrotu zagranicznego,
• zestawienie zaległości alimentacyjnych.

Natomiast dokumenty potrzebne do złożenia wniosku o poszukiwanie dłużnika w celu uzyskania alimentów to:

• podanie wierzyciela do Prezesa Sądu Okręgowego ,
• wniosek o poszukiwanie dłużnika ( formularz nr. V do rozporządzenia),
• kopia wyroku/postanowienia/ugody zasądzającego/j alimenty z klauzulą prawomocności oraz przygotowany do obrotu zagranicznego,
• zestawienie zaległości,
• wyciąg z orzeczenia (formularz załącznik l lub II do rozporządzenia) - wypełnia sąd, który wydał orzeczenie na pisemny wniosek wierzyciela.

Polecamy: Alimenty i ustalenie ojcostwa - odpowiedzi prawnika
[CMS_PAGE_BREAK]

Egzekucja na podstawie innych umów

Egzekucja alimentów z USA i Kanady odbywa się na zasadzie wzajemności, na podstawie porozumień dotyczących ustalenia istnienia wzajemności pomiędzy krajami w zakresie wykonywania orzeczeń uwzględniających roszczenia o alimenty. Wymagane dokumenty w przypadku egzekucji z tych krajów obejmują:

• oryginał zupełnego odpis aktu urodzenia dziecka,
• kserokopia wyroku zasądzającego alimenty,
• zaświadczenie o kontynuowaniu nauki,
• informacja o koncie bankowym (nazwę, adres banku, numer konta, numery SWIFT - BIC i IBAN),
• podpisane fotografie: dłużnika, wierzyciela i dziecka,
• podanie wierzyciela o przyjęcie wniosku.

Polska jest związana również umowami dwustronnymi, na podstawie których można wykonywać orzeczenia zasądzające alimenty z państwami takimi jak: Algieria, Białoruś, Chiny, Irak, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Serbia, Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Kuba, Maroko, Mongolia, Rosja, Syria, Tunezja, Turcja, Ukraina, Wietnam.

Prawo do świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego

Osoby, które mają trudności z otrzymywaniem zasądzonych alimentów z powodu przebywania niesolidnego rodzica za granicą mogą skorzystać Funduszu Alimentacyjnego.
Przyjęta w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów definicja zakłada, że do świadczenia z funduszu alimentacyjnego ma prawo osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna. Natomiast bezskuteczność egzekucji oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych.

Przy czym za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Polski, w szczególności z powodu:

• braku podstawy prawnej do pojęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika,
• braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą.

W takim przypadku osoba, która nie otrzymuje alimentów, powinna złożyć w swojej gminie zamieszkania wniosek o przyznanie jej świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego wykazując przy tym jednocześnie bezskuteczność wcześniej podjętych działań egzekucyjnych.

Podstawa prawna

• Konwencja o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, sporządzona w Nowym Jorku 20 czerwca 1956 r. (Dz.U. z 1961 r. nr 17, poz. 87).
• Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz.U. UE L z 10 stycznia 2009 r.).
• Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 567)

Czytaj też: Alimenty na dziecko - 13 ważnych pytań