Twoje prawa w ciąży i po porodzie - kiedy i o czym powinnaś pamiętać

Jeśli spodziewasz się dziecka, na pewno bardziej niż prawne przywileje pochłania cię teraz przygotowanie do porodu i nowych wyzwań, jakie niesie macierzyństwo. Dlatego przygotowaliśmy ściągę, w której opisujemy, jakie czekają cię formalności i kiedy powinnaś ich dopełnić. Pilnuj terminów, a bez problemu dostaniesz to, co prawo gwarantuje każdej kobiecie w ciąży i mamie.

Jakie prawne przywileje ma kobieta w ciąży?

• Na początku ciąży powiedz o swoim stanie pracodawcy. Nie bój się tego kroku. Gdy przedstawisz zaświadczenie lekarskie o ciąży (nie może to być jednak tylko wynik badania USG) zostaniesz objęta szczególną ochroną, jaką prawo gwarantuje kobiecie w ciąży. Pracownica, która spodziewa się dziecka nie może wyjeżdżać w delegacje, pracować w nocy, w godzinach nadliczbowych lub tam, gdzie praca jest uciążliwa czy szkodliwa dla zdrowia. Jeśli tak wyglądają twoje obowiązki, pracodawca musi przenieść cię na inne stanowisko, a ty zachowasz swoją dotychczasową pensję. Jeśli taka zmiana okaże się niemożliwa, szef powinien zwolnić cię ze świadczenia pracy (za ten czas przysługuje ci wynagrodzenie). Gdy źle znosisz ciążę, masz prawo do 270 dni zwolnienia. W tym czasie przysługuje ci 100-proc. zasiłek chorobowy.
• W 24. tygodniu ciąży poproś swojego lekarza, by wydał ci zaświadczenie potwierdzające, że jesteś pod opieką medyczną. Taki dokument będzie ci potrzebny do uzyskania tzw. becikowego.
• w 34. tygodniu ciąży możesz rozpocząć urlop macierzyński. Masz prawo zrobić to sześć tygodni przed porodem, składając wniosek u swojego pracodawcy. Nie musisz jednak korzystać z tego przywileju. Jeśli zdecydujesz inaczej, urlop macierzyński zacznie się od dnia, w którym dziecko przyjdzie na świat.
• Przez całą ciążę systematycznie zgłaszaj się na wizyty u lekarza i wykonuj badania, na które ginekolog cię kieruje. Jeśli nie możesz umawiać się na nie po pracy lub przed nią, skorzystaj z prawnej możliwości i poświęć na to godziny, w których zwykle pracujesz.

Zobacz też: Kalkulator urlopu macierzyńskiego

Jakie prawne przywileje ma kobieta po porodzie?

• Gdy dziecko przyjdzie na świat, powiadom o tym fakcie swojego pracodawcę. Ojciec dziecka powinien dostarczyć do działu kadr twojej firmy akt urodzenia dziecka i zaświadczenie ze szpitala, które są potrzebne, abyś zyskała prawo do urlopu macierzyńskiego.
• Po tygodniu od porodu czas pomyśleć o becikowym (nie musisz się z tym spieszyć, bo wniosek o becikowe możesz złożyć w terminie 12 miesięcy od daty porodu). Przysługuje ono mamie (tacie lub opiekunowi prawnemu dziecka) w wysokości 1000 zł, jeśli w dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1922 zł. Aby uzyskać becikowe, złóż wniosek w opiece społecznej lub urzędzie gminy i przedstaw zaświadczenie, że podczas ciąży byłaś pod opieką lekarską, skrócony akt urodzenia dziecka i ksero dowodu osobistego.

Zobacz też: Jakie dokumenty do becikowego 2014

[CMS_PAGE_BREAK]

• Po 14 tygodniach od porodu możesz wrócić do pracy, jeśli z dzieckiem w domu zdecyduje się zostać jego tata. Możecie zamienić się i pozostałą część urlopu macierzyńskiego weźmie tata (ojcu pozostanie 6 tygodni). W takiej sytuacji na 7 dni przed upływem 14. tygodnia złóż u swojego pracodawcy wniosek o rezygnacji z części urlopu i zamiarze powrotu do pracy. Jednocześnie ojciec dziecka powinien pisemnie potwierdzić, że chce skorzystać z reszty urlopu.
• Po 4 miesiącach od porodu urlop macierzyński zbliża się do końca. Masz teraz prawo do dodatkowego płatnego urlopu macierzyńskiego (jest dobrowolny), który trwa sześć tygodni. jeśli się na niego decydujesz, powiadom pracodawcę, składając wniosek o urlop 7 dni przed jego rozpoczęciem.
• Po 6 miesiącach od porodu (dokładnie po 26 tygodniach), gdy skończy się dodatkowy urlop macierzyński, możesz rozpocząć urlop rodzicielski, który w pełnym wymiarze trwa kolejne 26 tygodni. Nie jest obowiązkowy. Masz możliwość wykorzystać jego część (nie mniej niż tydzień lub jego wielokrotność), przekazać go tacie dziecka lub podzielić na 2 części (np. po 3 tygodnie dla mamy i taty). Innym rozwiązaniem jest połączenie go z pracą na nie więcej niż pół etatu.
• Po urlopie rodzicielskim przysługuje ci jeszcze prawo do urlopu wychowawczego, który trwa do 36 miesięcy. Możesz wykorzystać go w dowolnym terminie, jednak nie później niż do czasu, gdy dziecko skończy pięć lat. Urlop wychowawczy jest bezpłatny. Istnieje możliwość podzielenia go na pięć części. W czasie trwania urlopu wychowawczego kobieta jest objęta ubezpieczeniem społecznym. Wniosek o urlop wychowawczy złóż na dwa tygodnie przed datą jego rozpoczęcia. Od tego momentu pracodawca nie może cię zwolnić, chyba że dyscyplinarnie albo gdy firma ogłasza upadłość lub zostanie postawiona w stan likwidacji.
• Jeśli wróciłaś do pracy i karmisz piersią możesz skorzystać z przerw w pracy (konieczne jest zaświadczenie lekarza). W ciągu dnia masz prawo do:
  - jednej przerwy półgodzinnej – gdy pracujesz krócej niż 6 godzin,
  - dwóch przerw po 30 minut każda – gdy pracujesz więcej niż 6 godzin,
  - dwóch przerw po 45 minut każda – gdy karmisz więcej niż jedno dziecko.
  Przerwy są płatne. Można je łączyć. Pracodawca nie może ci ich odmówić.
  

Zobacz też: Kalkulator urlopu wychowawczego

Inne prawne przywileje związane z opieką nad dzieckiem

Gdy wychowujesz dziecko, przysługują ci:

• 2 dni płatne w ciągu roku na opiekę;
• zasiłek opiekuńczy - dostaniesz go, jeśli dziecko nie skończyło 8 lat, jest zdrowe, ale np. zamknięto żłobek i musisz się nim zająć lub ma ponad 8 lat, jest chore i wymaga opieki. Zasiłek przysługuje przez 60 dni w roku. Natomiast jeśli dziecko ukończyło już 14 lat, zachoruje i wymaga twojej opieki, będziesz go otrzymywać przez 14 dni.