Co to jest modlitwa?

Modlitwa występuje w niemal wszystkich religiach świata. Co więcej, nawet wyodrębnione rodzaje modlitwy są bardzo podobne w chrześcijaństwie, islamie, hinduizmie czy buddyzmie. Poznaj z nami ich podobieństwa i różnice.

Spis treści:

1. Czym jest modlitwa?
2. Rodzaje modlitwy ze względu na jej celowość
3. Rodzaje modlitwy ze względu na jej formę
4. Rodzaje modlitwy ze względu na ilość osób
5. Znaczenie modlitwy w różnych religiach

Czym jest modlitwa?

Modlitwa to czynność kultowa, która ma na celu nawiązanie relacji z obiektem kultu bądź skierowanie ku niemu swoich myśli. Przedmiot kultu różni się w zależności od religii. Może być nim Bóg, bogowie, święci lub aniołowie.

Rodzaje modlitwy ze względu na jej celowość

Modlitwa prośby (modlitwa błagalna)

Rodzaj modlitwy, który występuje niemal w każdej religii. Jest prośbą skierowaną wobec przedmiotu kultu. Najczęściej wierzący modlą się o powrót do zdrowia, dobra materialne, pomyślność w życiu czy uzdrowienie chorych.

W hinduizmie modlitwa prośby skoncentrowana jest dość mocno wokół ofiarnego rytuału (yajña – tłum. na język polski jako jadźńa). Nieco inny wymiar ma modlitwa błagalna w chrześcijaństwie, gdyż ofiary były raczej podporządkowane wartościom duchowym, a nie na odwrót. Ze składaniem ofiar w postaci zbóż, zwierząt, a nawet ludzi można spotkać się w piśmie świętym starotestamentowym.

Modlitwa przebłagania (przeproszenia)

Kluczowym aspektem modlitwy dla każdej osoby wierzącej jest przyznanie się do winy grzechu. Jest to akt pokuty wobec błędów, które się popełniło, a w przypadku chrześcijanina także forma przeproszenia za grzech pierworodny.

Świadomość popełnienia grzechu i przyznania się do niego przed Bogiem bądź bogami jest integralną częścią każdej wiary. Modlitwa przeproszenia jest uważana za pierwszy krok do zbawienia we wszystkich religiach monoteistycznych – judaizm, chrześcijaństwo, islam.

Modlitwa przebłagania w religiach poli- i nonteistycznych

Pewne podobieństwa dotyczące „obmywania z grzechu” można zauważyć także w hinduizmie. Według Rigwedy każdy, kto popełnił grzech, powinien przeprosić przed miłosiernym bogiem Waruną poprzez modlitwę.

W buddyzmie z modlitwą przebłagania wiąże się szczególne wydarzenie, którym jest publiczne wyznanie grzechów. Każdy mnich musi dwa razy w miesiącu publicznie wyznać swoje grzechy przed Buddą i sangą (wspólnotą mnichów).

Ciekawostka: W Indiach szczególną formą modlitwy o przebłaganie za grzechy jest tzw. Wielkie Święto Dzbana, które odbywa się co trzy lata. Z tej okazji miliony hindusów kąpie się w rzece Ganges, by oczyścić się z dawnych grzechów.

Modlitwa dziękczynienia

W dziękczynnej modlitwie chrześcijańskiej głównym celem jest wyrażenie wdzięczności wobec Boga. Można powiedzieć, że modlitwa dziękczynna jest okrzykiem wdzięczności chrześcijan wobec daru życia i łaski Najwyższego Stwórcy.

Czy dziękczynienie występuje jako forma modlitwy w innych religiach? Jak najbardziej tak. W judaizmie żydzi rozpoczynają swój dzień od modlitwy dziękczynnej. Wyraz wdzięczności znajdziemy także w islamskich modlitwach kanonicznych, które zawierają wiele form wdzięczności wobec boga Allaha. Co więcej, muzułmanie obchodzą specjalne święto dziękczynienia po okresie postu (ramadanu), w którym gorliwie dziękują swojemu bogu za dar życia.

Modlitwa uwielbienia

Poprzez modlitwę uwielbienia chrześcijanin wysławia Boga za to, że po prostu jest. Taki rodzaj modlitwy nazywany jest także doksologią, co z języka greckiego oznacza chwałę słowa. Wiele przykładów prawidłowego uwielbienia podaje Pismo Święte. Najwięcej modlitw i pieśni uwielbienia można znaleźć w Księdze Psalmów.

Bezgraniczna miłość do boga wyrażana poprzez uwielbienie jest istotną częścią także w islamie i judaizmie. Zarówno Tora, jak i Koran nakazują, by modlący się uwielbiali swojego stwórcę za „jego dzieło” i za to, że po prostu bóg istnieje.

Rodzaje modlitwy ze względu na jej formę

Modlitwa ustna – modlitwa, która wypowiadana jest na głos.

Modlitwa myślna – modlitwa, która jest „mówiona” w myślach.

Rodzaje modlitwy ze względu na ilość osób

Modlitwa prywatna – modlitwa indywidualna, w której uczestniczy jedna osoba bądź jedna rodzina. Odbywa się bez udziału wspólnoty religijnej. Może być zarówno ustna, jak i myślna. Przykład modlitwy prywatnej: „Aniele Boże”.

Modlitwa publiczna (modlitwa liturgiczna) – modlitwa zgromadzenia kościelnego. Przykład modlitwy publicznej: modlitwa eucharystyczna.

Znaczenie modlitwy w różnych religiach

Język modlitwy jest dość spójny w wielu kręgach religijnych i kulturowych na świecie. Choć modlimy się do różnych bogów, to intencje naszych duchowych rozmów są dość spójne. Modlitwy najczęściej zawierają prośby, przeprosiny, dziękczynienie, uwielbienie, adorację oraz wstawiennictwo.

Chrześcijaństwo

Według katechizmu kościoła katolickiego modlitwa to rozmowa duszy z Bogiem. Nie powinna być ona wyłącznie wyrecytowaniem znanych z lekcji religii regułek, lecz wzniesieniem duszy ku Najwyższemu. Do najczęściej podawanych chrześcijańskich definicji modlitwy należą słowa św. Teresy od Dzieciątka Jezus: „Modlitwa jest dla mnie wzniesieniem serca, prostym spojrzeniem ku Niebu, okrzykiem wdzięczności i miłości zarówno w cierpieniu, jak i radości".

W Ewangelii wielokrotnie można przeczytać, że modlitwa powinna wynikać przede wszystkim z zaufania względem Boga, a nie z poczucia obowiązku. Chrześcijanin, że odnajdując żywą relację z Bogiem podczas modlitwy, ma szansę odnaleźć swoją misję i odpowiedzi na trapiące pytania.

Szczególnym rodzajem modlitwy w religii chrześcijańskiej jest modlitwa eucharystyczna. Według wierzeń to właśnie w trakcie modlitwy eucharystycznej chleb i wino zamieniają się w ciało i chleb Chrystusa.

W przeciwieństwie do innych religii, Pismo Święte nie określa, ile razy chrześcijanie powinni się modlić. Można znaleźć jednak wzmianki o tym, że dobry chrześcijanin powinien oddawać się modlitwie „nieustannie” i „przy każdej sposobności” (List do Efezjan). Święty Paweł w swoim liście do Tesaloniczan namawia wierzących do nieustannej modlitwy, lecz nie jest nigdzie napisane, co to właściwie oznacza.

Islam

W islamie funkcjonuje tzw. salat, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „dziękczynienie”. Jest ona jednym w pięciu filarów wiary każdego muzułmanina. Powinna być odmawiana pięciokrotnie w ciągu dnia. Jej celem jest powierzenie Bogu Allahowi swoich intencji.

W religii islamskiej kluczowa jest czystość podczas modlitwy. Ubrania osoby wierzącej powinny być czyste, a żeby zapobiec ich pobrudzeniu, modlący musi rozłożyć specjalny dywanik.

Bardzo ważną formą modlitwy, która powiązana jest z islamem, jest także medytacja. Głęboki stan skupienia umożliwia wnikliwe rozważanie nad sensem życia i istotą Boga.

Judaizm

A jak modlą się Żydzi? Do odmówienia tradycyjnych modlitw żydowskich potrzebnych jest dziesięciu mężczyzn. Kobieta nie może zastąpić mężczyzny, lecz może to zrobić mały chłopiec.

W ciągu dnia wyznawca judaizmu powinien modlić się co najmniej trzy razy. Najważniejsze modlitwy zawiera „Sidur”, który stanowi żydowski modlitewnik, lecz są w nim zawarte także pouczenia.

Do najważniejszych modlitw judaizmu należy: Kadisz, Amida i Szema.

Hinduizm

W hinduizmie możemy spotkać się z Wielką Mantrą OM, która ma uosabniać Trójcę Świętą w tej religii – Śiwa, Brahma, Winszu. Na czym polega ten rodzaj modlitwy? Na głębokiej medytacji, w stan której osobom wierzącym pomaga wejść sylaba „OM”, która jest postrzegana jako dźwięk powstania Wszechświata.

Bardzo istotną formą modlitwy w hinduizmie jest także pudźa. Rozpoczyna się ona krótką formułką, a następnie indus (wyznawca hinduizmu) rozpoczyna medytację, która stanowi formę rozmowy z Bogiem lub bogami kultywowanymi w tej religii.