Niedotlenienie okołoporodowe - skutki i rozwój dziecka, objawy, zapobieganie
Niedotlenienie okołoporodowe to komplikacja, która może wystąpić w trakcie porodu. Można zmniejszyć to ryzyko kontrolując czynniki takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzycę ciążową czy choroby krążeniowe.
Niedotlenienie okołoporodowe nazywa się także hipoksją porodową. Jest to zespół objawów, które pojawiają się w konsekwencji nieodpowiedniej i niedostatecznej dystrybucji tlenu podczas porodu. Jest to częsta przyczyna zgonów w okresie okołoporodowym, a dzieci, które rodzą się w takich okolicznościach wymagają specjalistycznej opieki neonatologicznej.
Spis treści:
- Niedotlenienie przy porodzie – czynniki ryzyka
- Ciężkie niedotlenienie noworodka
- Lekkie niedotlenienie mózgu u noworodka
- Objawy niedotlenienia płodu
- Niedotlenienie po porodzie – skutki i rozwój dziecka
- Niedotlenienie przy porodzie a autyzm - Niedotlenienie dziecka przy cesarce
Niedotlenienie przy porodzie – przyczyny, czynniki ryzyka
Pierwszym krokiem, który może pomóc zapobiec niedotlenieniu przy porodzie, jest zdiagnozowanie ryzykownych czynników i otoczenie przyszłej mamy odpowiednią opieką. Czynniki ryzyka mogą jednak występować zarówno ze strony ciężarnej, jak i ze strony płodu.
Do niedotlenienia okołoporodowego ze strony mamy mogą przyczyniać się:
- nadciśnienie tętnicze
- choroby układu krążenia
- cukrzyca w okresie ciąży
- uzależnienie od leków/alkoholu
Ze strony płodu są to:
- obrzęk płodu
- zakażenie wewnątrzmaciczne
- niedokrwistość u płodu
Do niedotlenienia przy porodzie mogą przyczynić się także czynniki, które występują przy samym porodzie. Porody, które nadmiernie się przedłużają, a także porody „zabiegowe” np. przy ciążach mnogich stanowią nieco większe ryzyko. Warto też zwracać uwagę na prawidłowy rozwój łożyska: zaburzenia takie jak zwłóknienia, niedorozwój czy przedwczesne odklejanie się łożyska mogą również zwiększać ryzyko wystąpienia niedotlenienia płodu. W trakcie porodu mogą także wystąpić komplikacje także jak wypadnięcie sznura pępowiny czy owinięcie pępowiny wokół szyi – one także mogą spowodować nieprawidłowe dotlenienie dziecka. Niedotlenienie okołoporodowego może być także skutkiem porodu kleszczowego.
Ciężkie niedotlenienie noworodka
Ciężkie niedotlenienie zdarza się bardzo rzadko, nawet u jednego dziecka na tysiąc noworodków.
Maluchy cierpiące na ciężkie niedotlenienie na ogół dostają bardzo niskie punktacje w skali Apgar (0-3). To tzw. zamartwica, czyli stan zagrażający życiu dziecka. Często występują zaburzenia natury neurologicznej, bo to właśnie mózg jest najbardziej wrażliwy na nieprawidłowe dotlenienie. Dziecko może także wpaść w śpiączkę.
Lekkie niedotlenienie mózgu u noworodka
Lekkie niedotlenienie zdarza się znacznie częściej niż ciężkie, ale też daje znacznie bardziej pozytywne prognozy na prawidłowy rozwój dziecka. Największą rolę odgrywa tutaj czas niedotlenienia i jego skala - a na nie bardzo często mają wpływ czujność i profesjonalizm lekarzy. Niestety, zdarza się także, że zarówno ciężkie, jak i lekkie niedotlenienia okołoporodowe są skutkiem zaniedbań ze strony lekarzy bądź personelu szpitala. Jedną z częstych przyczyn niedotlenienia jest niewykonanie lub zbyt późne wykonanie cesarskiego cięcia przy jasnych wskazaniach do wykonania tego zabiegu - w takiej sytuacji mama powinna zasięgnąć opinii innego zaufanego lekarza i poszukać pomocy prawnej.
Objawy niedotlenienia płodu
Jeśli noworodek wykazuje objawy niedotlenienia już przed przyjściem na świat – szybsza diagnoza zwiększa jego szansę na prawidłowy rozwój i przeżycie.
Do nieprawidłowych objawów należą na przykład zielone wody płodowe, słaba ruchliwość płodu oraz odstające od normy zapisy KTG.
Niedotlenienie po porodzie – skutki i rozwój dziecka
Lekkie niedotlenienie okołoporodowe może nie wpłynąć w żadnym większym stopniu na rozwój dziecka, jednak w przypadku cięższego niedotlenienia mogą wystąpić bardzo poważne skutki. Wpływ niedotlenienia na dalszy rozwój malucha i organy, na które wpłynie, zależy od dokładnego czasu niedotlenienia, a także stopnia deficytu tlenu.
Najpoważniejsze skutki ciężkiego niedotlenienia okołoporodowego to:
- mózgowe porażenie dziecięce – MPD,
- opóźnienie w rozwoju umysłowym i fizycznym dziecka, w tym m.in. niedosłuch, zaburzenia poznawcze, słaba koordynacja ruchowa, opóźnienie w nauce mowy.
- padaczka,
- zgon noworodka.
Niedotlenienie przy porodzie a autyzm
Chociaż przyczyn autyzmu najczęściej szuka się w genetyce, powstałe na skutek niedotlenienia mikrouszkodzenia w mózgu mogą wpływać na rozwój i zaburzenia w genach, które doprowadzą do tego zaburzenia.
Niedotlenienie dziecka przy cesarce
Z jednej strony poród naturalny powoduje u dziecka ucisk na klatkę piersiową, który pozwala mu pozbyć się płynu owodniowego zalegającego w płucach. Z drugiej – poród przez cesarkę pozwala uniknąć konsekwencji owinięcia się dziecka pępowiną, które może bezpośrednio prowadzić do niedotlenienia. Jeśli jednak cesarskie cięcie przeprowadzane jest bez wskazań medycznych, a także bez świadomości o możliwych skutkach – dziecko może być bardziej narażone na niewydolność oddechową. Najważniejszym elementem jest tutaj jednak stała komunikacja z lekarzem prowadzącym, jego czujność i dobór metody porodu, która będzie maksymalnie korzystna dla dziecka.
Zobacz też: