Skaza białkowa u niemowląt: jak wygląda, objawy, przyczyny, postępowanie
Skaza białkowa u niemowląt ma charakterystyczne objawy, takie jak: wysypka, kolki, ulewanie i wymioty. Sposobem potwierdzenia skazy białkowej u dzieci jest dieta eliminacyjna. Szybkie rozpoznanie jest bardzo ważne, bo dziecko ze skazą białkową wymaga specjalnego postępowania, które uchroni je przed pojawieniem się kolejnych uczuleń i tzw. marszem alergicznym.
- Ewa Janczak-Cwil
Skaza białkowa u niemowląt to nazwa alergii pokarmowej na białka. Dzieci najczęściej uczulone są na białka mleka krowiego pochodzące z produktów mlecznych. Ale zdarza się też alergia na białka jaj, niektórych mięs i ryb. Sprawdziliśmy, czy skaza białkowa występuje również u niemowląt karmionych piersią. A także co wspólnego ma skaza białkowa u niemowląt z atopowym zapaleniem skóry czy trądzikiem niemowlęcym.
Spis treści:
- Co to jest skaza białkowa
- Skaza białkowa u niemowląt – objawy
- Skaza białkowa u niemowląt – jak rozpoznać
- Leczenie skazy białkowej u niemowląt
- Skaza białkowa u niemowląt – zapobieganie
Co to jest skaza białkowa?
Skaza białkowa to uczulenie organizmu na białka, najczęściej mleka, które zwykle ujawnia się pomiędzy 2. tygodniem a 3. miesiącem życia dziecka. Jest to rodzaj alergii pokarmowej, która najczęściej dotyka dzieci karmione mieszankami mlecznymi, ale zdarza się także u niemowląt karmionych piersią.
Występowanie skazy białkowej wynika najprawdopodobniej z czynników genetycznych. Jeżeli oboje rodzice w dzieciństwie mieli skazę białkową, ryzyko, że wystąpi ona także u ich dziecka, wynosi aż 70 procent. Gdy żadne z rodziców w niemowlęctwie nie miało skazy białkowej, ryzyko, że wystąpi ona u ich dziecka, wynosi tylko 5-15 procent.
Do wystąpienia skazy białkowej u dziecka może się również przyczyniać nie do końca jeszcze rozwinięty układ pokarmowy i odpornościowy dziecka.
Skaza białkowa u niemowląt – objawy
Jak wygląda skaza białkowa? Najbardziej charakterystyczne są jej objawy skórne, do których zalicza się wysypkę na policzkach, uszach i tułowiu. Bardzo często widoczna jest też zaczerwieniona i błyszcząca skóra na policzkach oraz sucha i łuszcząca się skóra w zgięciach łokci, pod kolanami i za uszami – tzw. atopowe zapalenie skóry (AZS).
Skaza białkowa u niemowląt zmiany na policzkach. fot. Adobe Stock
Skaza białkowa u niemowląt – AZS pod kolanem. fot. Adobe Stock
Inne objawy skazy białkowej:
- ulewanie,
- wymioty,
- kolki,
- zaparcia,
- biegunki ze śluzem,
- biegunki z krwią.
Objawem alergii może być również sapka (zatkany nos bez wydzieliny) i świszczący oddech, któremu nie towarzyszy gorączka.
Chociaż najczęstsze objawy skazy białkowej są stosunkowo niegroźne, zdarza się, choć na szczęście bardzo rzadko, że objawy alergiczne mogą przebiegać pod postacią zagrażającą zdrowiu i życiu, czyli wstrząsu anafilaktycznego. Warto skonsultować się z dietetykiem, który pomoże zapewnić odpowiednio zbilansowaną i bezpieczną dietę. Próbę prowokacyjną powinno się przeprowadzać pod kontrolą lekarza – informuje lek. Aleksandra Symonides.
Większość dzieci „wyrasta’’ ze skazy białkowej do 2-3. roku życia.
Skaza białkowa u niemowląt – jak rozpoznać?
Gdy dziecko jest karmione mlekiem modyfikowanym, sposobem na rozpoznanie skazy białkowej jest zmiana mleka na preparat mlekozastępczy. Po jego wprowadzeniu objawy uczulenia u dziecka powinny się wyciszyć, a potem ustąpić. Zmianę mleka należy przeprowadzić pod kierunkiem pediatry.
Jeśli kobieta karmi piersią, najlepszą metodą wykrycia alergii na konkretne produkty jest dieta eliminacyjna, czyli usuwanie z jadłospisu karmiącej mamy, a potem dziecka, „podejrzanych” pokarmów (produktów z mleka krowiego, a także z koziego) i obserwowanie, czy objawy ustąpiły. Jeśli nie wprowadzisz diety eliminacyjnej, u niemowlęcia może pojawić się uczulenie na kolejne produkty, a w przyszłości rozwinąć się astma. To zjawisko nosi nazwę marszu alergicznego.
Pokarm kobiecy zawiera substancje wzmacniające układ odpornościowy dziecka i obniżające ryzyko alergii. Dlatego nie należy rezygnować z karmienia piersią.
Dziecko ze skazą białkową powinno być pod stałą opieką pediatry i/lub alergologa.
Skaza białkowa a trądzik niemowlęcy
Objawy skórne przy skazie białkowej można pomylić z trądzikiem niemowlęcym. Zmiany na skórze towarzyszące skazie białkowej, w odróżnieniu od trądzikowych, mogą pojawiać się również w zgięciach kolan i łokci. W przypadku skazy białkowej skóra dziecka jest bardzo sucha.
Leczenie skazy białkowej u niemowląt
Jeśli u dziecka stwierdzono skazę białkową:
- jeśli karmisz piersią ,stosuj dietę eliminacyjną,
- jeśli karmisz butelką – w porozumieniu z lekarzem, podawaj preparat mlekozastępczy.
Mieszanki mlekozastępcze to preparaty na bazie soi, mieszanki na bazie mleka krowiego z białkami poddanymi znacznej hydrolizie oraz mieszanki elementarne, które nie zawierają białek, ale aminokwasy, z których białka są zbudowane. O tym, jaki rodzaj preparatu podaje się dziecku, decyduje pediatra lub alergolog.
Rozszerzanie diety niemowlaka ze skazą białkową uzgodnij z lekarzem. Może on zalecić wprowadzanie pokarmów stałych co najmniej miesiąc później niż u dziecka zdrowego. Wprowadzaj jeden nowy produkt na raz i podawaj jego niewielką ilość. Następnie obserwuj, czy u dziecka nie pojawia się alergia.
Warto pamiętać, że u dzieci ze skazą białkową wywołaną białkami mleka może wystąpić, w wyniku tzw. alergii krzyżowej, uczulenie na mięso wołowe i cielęcinę.
Za najmniej uczulające pokarmy uważa się:
- jabłka,
- dynię,
- jagody,
- marchew,
- ziemniaki,
- buraki,
- kalarepę,
- kalafiora.
Po stosowaniu przez 6-12 miesięcy diety pozbawionej alergizujących pokarmów lekarz może zalecić przywrócenie ich do jadłospisu dziecka, aby przekonać się, czy reakcja alergiczna nadal występuje. Jest to tak zwany test prowokacji.
Zawsze czytaj etykiety produktów spożywczych, które zamierzasz podać dziecku. Czasami śladowe ilości alergenu zawartego w jedzeniu mogą zniweczyć trud stosowania diety u małego alergika.
Skaza białkowa u niemowląt – czym smarować skórę ze zmianami?
Skórę alergika drażnią detergenty, odzież wełniana i syntetyczna oraz przegrzewanie. Do pielęgnacji skóry uczulonego niemowlęcia używaj tzw. dermokosmetyków. Najlepsze są te pozbawione substancji zapachowych, sztucznych barwników i konserwantów. Niektóre preparaty i leki dla alergików dostępne są bez recepty, np. emolienty, które stosuje się u dzieci z AZS. Pediatra może też przepisać maść na receptę.
Emolienty mogą być dodawane do kąpieli, które powinny być krótkie (do 10 minut). Kąp dziecko w ciepłej, ale nie gorącej wodzie. Po kąpieli dziecko powinno się delikatnie osuszyć ręcznikiem, bez tarcia.
Skaza białkowa u niemowląt – jak zapobiegać?
Nie ma dowodów, które wskazywałyby, że stosowanie w rodzinach obciążonych alergią diety eliminacyjnej w okresie ciąży lub karmienia piersią może zmniejszyć ryzyko wystąpienia skazy białkowej u dziecka. Nie praktykuje się obecnie też opóźniania we wprowadzaniu pokarmów uznawanych za alergizujące u dziecka (w okresie rozszerzania diety).
Jeśli dziecko karmione jest mlekiem modyfikowanym, w przypadku gdy istnieje ryzyko wystąpienia skazy białkowej (np. rodzice są alergikami), można podawać mleko HA. W tego typu mieszankach mlecznych białka są poddane częściowej hydrolizie, czyli podzielone na mniejsze części, co obniża ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej. Mieszanek HA nie podaje się dzieciom z już rozpoznaną alergią na białka mleka krowiego.
Zobacz także:
lek. Aleksandra Symonides
Lekarka, pracuje na Oddziale Neonatologii Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego