Reklama

Noworodek a niemowlę – wbrew pozorom różnice między nimi są ogromne. Przede wszystkim organizm noworodka dopiero adaptuje się do samodzielnego życia. Poza tym noworodek i niemowlę różnią się wyglądem oraz sposobem pracy narządów wewnętrznych. Z tego względu dziecko w okresie noworodkowym wymaga szczególnego traktowania.

Reklama

Wyjaśniamy, do kiedy dziecko jest noworodkiem, od kiedy staje się niemowlęciem i czego należy spodziewać się w okresie noworodkowym. Tłumaczymy też, jak długo wcześniak jest noworodkiem i czym jest wiek korygowany wcześniaka.

Spis treści:

Noworodek a niemowlę: wiek

Do kiedy dziecko jest noworodkiem? Okres noworodkowy trwa przez pierwsze 4 tygodnie życia malucha. Od 5. tygodnia dziecko nazywane jest niemowlęciem. Odróżnienie noworodka od niemowlaka ma ważną przyczynę. W pierwszych tygodniach organizm dopiero przystosowuje się do życia poza ustrojem mamy (zmiany przystosowawcze dotyczą m.in. układu krążenia, układu oddechowego, pokarmowego, gospodarki hormonalnej i systemu termoregulacji). Z tego względu ten wyjątkowym czas ma swoją odrębną nazwę – okres noworodkowy. Poświęcono mu osobną specjalizację w medycynie – neonatologię. Lekarz zajmujący się noworodkami to neonatolog.

Dawniej noworodkiem nazywano dziecko do końca 6. tygodnia życia. Obecnie okres noworodkowy obejmuje 4 tygodnie, czyli pierwsze 28 dni po narodzinach.

Jak długo wcześniak jest noworodkiem?

Dla określenia wieku wcześniaków używa się tzw. wieku skorygowanego. To naturalne, bo trudno oczekiwać, by dziecko urodzone przed terminem rozwijało się w tym samym tempie, co dziecko urodzone o czasie.

Aby obliczyć wiek korygowany wcześniaka, wystarczy odjąć od wieku metrykalnego dziecka czas, którego zabrakło do wyznaczonego terminu porodu. Przykład: dziecko urodziło się miesiąc przed terminem. Skończyło właśnie 2 miesiące, więc zgodnie z wiekiem korygowanym ma 1 miesiąc. Do kiedy zatem wcześniak jest noworodkiem? Zgodnie z wiekiem korygowanym – do momentu, w którym od planowanej daty porodu upłyną 4 tygodnie. Dla dziecka urodzonego miesiąc przed terminem będą to 2 miesiące, dla dziecka urodzonego 2 miesiące przed terminem będą to 3 miesiące itd.

Wiek korygowany wskazuje, na jakim mniej więcej etapie rozwoju, np. ruchowego, powinien znajdować się wcześniak. Lekarze będą posługiwać się tym pojęciem się do ok. 18. miesiąca życia dziecka.

Okres noworodkowy – charakterystyka

Pierwsze dni i tygodnie po porodzie to ważny czas dla debiutujących rodziców, którzy w praktyce zdają egzamin z opieki nad dzieckiem. Im lepsza wiedza o okresie noworodkowym, tym łatwiej go przetrwać.

Cechy, które występują u noworodka:

  • Noworodek traci wagę po narodzinach – dziecko, które przychodzi na świat w terminie, czyli noworodek donoszony, średnio waży od 3200 do 3800 g. Ale w pierwszych dobach jego waga się zmniejsza. To fizjologiczny spadek masy ciała. Dziecko zwykle w okolicy 10. doby powinno odzyskać wagę urodzeniową.
  • Noworodek ma silniejsze napięcie mięśniowe – jego skutkiem jest pozycja zgięciowa – dziecko ma zgięte ręce i nogi, zaciśnięte piąstki i przygiętą do ciała główkę. Noworodek jest przyzwyczajony do takiego ułożenia ciała, bo w brzuchu mamy miał mało miejsca. Broni się też przed niespodziewanym ruchem, który mógłby mu zaszkodzić. Z czasem napięcie mięśniowe zaczyna się normować, a postawa staje się bardziej wyprostowana.
  • Noworodek ma odruchy wrodzone – są automatyczne, czyli niezależne od woli i umysłu dziecka. Pomagają mu reagować na bodźce i przetrwać początkowy okres funkcjonowania w nowym, nieznanym otoczeniu poza łonem matki.
  • Noworodek przechodzi żółtaczkę fizjologiczną – ma ją wiele dzieci po narodzinach. Choć nazwa „żółtaczka” brzmi poważnie, w tym wypadku nie oznacza choroby (dlatego nazywa się ją fizjologiczną). Praca wątroby noworodka normuje się w ciągu pierwszych 2-3 tygodni, w tym czasie skóra odzyskuje różowy kolor i żółtaczka ustępuje.
  • Noworodek robi ciemnozieloną kupkę – ze względu na wygląd nazywa się ją smółką (w jej skład wchodzą m.in. wody płodowe). Takie wypróżnienie pojawia się w pierwszych dniach życia dziecka. Jeśli karmisz piersią, po 3-4 dniach stanie się żółta lub musztardowa (dość luźna). Czasem jednak nadal bywa zielonkawa. Przyczyną jest utlenianie się pod wpływem powietrza, podawanie dziecku preparatów z żelazem lub karmienie mlekiem modyfikowanym, które je zawiera (sprawdź, o czym może świadczyć zielona kupa dziecka).

  • Noworodek może siusiać na pomarańczowo – zdarza się to noworodkom, które przechodzą żółtaczkę fizjologiczną. Im bardziej jest nasilona, tym kolor moczu wyrazistszy. Czasem na pieluszce pojawiają się różowo-ceglaste plamy, które są efektem dużej ilości moczanów. Po kilku dniach sytuacja wraca do normy. Mocz zdrowego karmionego piersią noworodka powinien mieć kolor bladożółty i słaby zapach. Dzieci karmione mieszanką siusiają w bardziej intensywnym słomkowym kolorze. Z pieluszki unosi się też silniejszy zapach.
  • Noworodek często chce jeść – noworodek ma mały żołądek i nie jest w stanie dużo zjeść. Na początku twoje piersi produkują mało pokarmu, ale to w zupełności wystarcza dziecku. Gdy apetyt noworodka zacznie rosnąć, tobie też przybędzie mleka. Są maluszki, którym wystarczy 10 minut przy piersi, inne potrzebują dwa razy tyle czasu, a po krótkiej drzemce znów chcą ssać. Zdarza się, że powodem takiego zachowania jest nie tylko głód, ale chęć zaspokojenia samej potrzeby ssania czy bliskości. Jak rozpoznać, czego dziecko potrzebuje? Głodny maluch wygina ciało do tyłu, jakby szukał piersi, a jego język jest zaokrąglony po bokach (w łódeczkę). Może podnosić piąstkę do buzi i próbować ją ssać.

Noworodek może jeść nawet co godzinę, czyli kilkanaście razy na dobę, w dzień i w nocy. Trzeba karmić go na żądanie.

  • Noworodek moczy i brudzi pieluszkę niemal na okrągło – w pierwszych dniach życia noworodek siusia niewiele, bo otrzymuje małą ilość pokarmu. Ale od około trzeciej doby zaczyna moczyć pieluchę nawet kilkanaście razy dziennie (czasem nawet dwadzieścia razy). Kupka u noworodka pojawia się kilka razy w ciągu dnia. Niektóre noworodki robią ją dziesięć razy w ciągu doby. Jeśli dziecko dobrze przybiera na wadze, nie ma powodu do niepokoju. Około trzeciego miesiąca kupka będzie pojawiać się już 1-2 dziennie. Szybciej nastąpi to u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym.
  • Noworodek dużo śpi – noworodki zazwyczaj budzą się tylko na karmienie, po nim następuje krótkie czuwanie i kolejna drzemka, która może trwać około 3-4 godziny. W ciągu doby przypada mniej więcej 7 takich okresów snu. Od tej ogólnej zasady zdarzają się jednak liczne wyjątki. Niektóre dzieci sypiają ekstremalnie krótko – po 15-20 minut z przerwą na około 7-minutowe karmienie, inne przesypiają ponad 3 godziny. Pamiętaj jednak, że w okresie noworodkowym dziecko nie powinno spać dłużej niż 3-4 godziny. Jeśli twój maluch to wielki śpioch, po upływie tego czasu należy przystawić go do piersi.

  • Serce noworodka szybciej bije – serce noworodka pracuje w rytmie 120-160 uderzeń na minutę. To dwa razy szybciej od tętna dorosłego (ok. 70 uderzeń). Ale nie ma się czego bać – to norma dla tego wieku.

Noworodek a niemowlę – różnice w wyglądzie

Jedną z charakterystycznych cech w wyglądzie noworodka jest np. obwód główki większy o 1-2 cm od obwodu klatki piersiowej, podczas gdy u niemowlęcia w 2-3. miesiącu życia obwody obu części ciała stają się równe. Różnic jest więcej. Wynikają z niedojrzałości organizmu dziecka oraz niedawnego porodu. Opisane niżej cechy są widoczne jedynie w pierwszych tygodniach, ustępują u niemowlęcia, czyli po ukończeniu przez dziecko pierwszego miesiąca życia.

U noworodka możesz zaobserwować:

  • Nierównomiernie zabarwienie skóry – to wynik niedojrzałości układu krążenia. U niektórych dzieci górna część ciała jest blada, a dolna – różowa. Czasem całe ciało wygląda jak cętkowane, a nóżki i rączki albo same paluszki u stóp są sinawe. Niektórym noworodkom pod wpływem zimna sinieją usta – to skutek przejściowego skurczu naczyń krwionośnych.
  • Powiększone piersi – u części dzieci kilka dni po narodzinach powiększają się gruczoły piersiowe i zaczynają wydzielać kropelki mleka zbliżone składem do siary z piersi mamy. U nowo narodzonych dziewczynek może też powiększyć się łechtaczka i pojawia się krwiście podbarwiona wydzielina z pochwy. Zmiany te ustępują po kilku dniach. Są wywołane są hormonami matczynymi, które przenikały przez łożysko.
  • Meszek płodowy – to owłosienie, które noworodek może mieć na ramionach, a czasem także na twarzy. Meszek z czasem się wyciera, podobnie jak włosy na główce dziecka.
  • Opuchnięte powieki i zaczerwienione białka – to skutek wysiłku, z jakim maleństwo przeciskało się przez kanał rodny. Objawy te mijają po kilku dniach.
  • Wrażenie, że dziecko zezuje – przyczyną tego są dodatkowe fałdy skórne w kącikach oczu, które wkrótce znikną.
  • Przedgłowie – miękka, obrzęknięta część główki, zbliżona wielkością do mandarynki. Czasami jest zasiniona. Zniekształcenie to jest wynikiem przeciskania się dziecka przez wąski kanał rodny. Choć wygląda bardzo niepokojąco, w ciągu kilku dni po narodzinach nie powinno być po nim śladu.
  • Wybroczyny – noworodki mogą mieć na czole lub w okolicach oczu krwiaki, które powstały w wyniku popękania naczyń krwionośnych podczas narodzin. Wybroczyny miewają nieraz dość ciemny odcień i przypominają wrodzone znamiona barwnikowe i naczyniowe. Nie wymagają specjalnej pielęgnacji, ale lepiej ich nie dotykać. Jeśli ich powierzchnia jest niewielka, nie ma powodu do niepokoju – same znikną po kilku (7–10) dniach. Dziecko z dużymi wybroczynami (np. obejmującymi sporą część twarzy), lekarz może skierować na badania oceniające krzepliwość krwi.

To nieprawda, że noworodek jest cały czas pogrążony we własnym świecie i nie obchodzi go to, co dzieje się wokół. Wbrew obiegowym opiniom dziecko po narodzinach bardzo dobrze słyszy i nieźle widzi. Umie rozpoznać głosy mamy i taty, z którym oswoiło się jeszcze w życiu płodowym, słysząc je przez powłoki brzuszne.

Zobacz też:

Reklama
  • Jak powinny wyglądać pierwsze chwile z noworodkiem?
  • Na czym polega pielęgnacja noworodka – co jest najważniejsze?
  • Sposoby na czkawkę noworodka
Reklama
Reklama
Reklama