Niemowlę wygina się do tyłu, pręży się - co to znaczy?

Czasami niemowlę wygina się do tyłu, robi mostki, pręży się, odchyla głowę w tył podczas snu lub noszenia. Na szczęście nie zawsze te lub podobne zachowania zaobserwowane u dziecka są spowodowane nieprawidłowościami. Wyjaśniamy, kiedy trzeba zachować czujność?

Spis treści:

Niemowlę wygina się do tyłu – przyczyna
Niemowlę odchyla głowę do tyłu podczas noszenia
Dziecko śpi z głową odchyloną do tyłu
Inne niepokojące zachowania

Niemowlę wygina się do tyłu – przyczyna

Niejedno dziecko, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia, podczas płaczu pręży się i odgina głowę do tyłu. Wygina się tak bardzo, że gdyby je wtedy położyć na plecach, praktycznie by stanęło na głowie. Wygląda to dziwnie, jednak nie świadczy o żadnych problemach z rozwojem.

Gdy jednak zauważymy, że w chwilach odprężenia niemowlę wygina się w literę C, odchylając głowę i tułów do tyłu, bądźmy czujni. Przyjmowanie takiej pozycji może świadczyć o nieprawidłowym napięciu mięśniowym. Czasami towarzyszy temu niesymetryczne układaniegłowy dziecka. Jeśli w 8-12. tygodniu niemowlę ma tendencję do niesymetrycznego układania głowy i wygina się do tyłu, warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą specjalizującym się w terapii niemowląt.

Kiedy szukać pomocy:

gdy dziecko często wygina się do tyłu (niemowlę wygina się w literę C),
najczęściej skręca głowę w jedną stronę,
długotrwale i asymetrycznie układa głowę,
podczas aktywności (kiedy nie śpi) układa się asymetrycznie (widoczna jest asymetria w ułożeniu kończyn, jeden bok ciała wydaje się skrócony).

Niemowlę odchyla głowę do tyłu podczas noszenia

Nieprawidłowa opieka nad niemowlęciem bardzo często nasila jego problemy z napięciem mięśniowym. Dla dziecka, które ma wzmożone napięcie mięśniowe w obręczy barkowej, niekorzystne jest noszenie go w pozycji pionowej przodem do rodzica. W takiej pozycji niemowlę skręca głowę w stronę, w którą najczęściej układa ją podczas leżenia. Może też odchylać głowę do tyłu, poza obręcz barkową, wyginając się do tyłu podczas noszenia. Odłożone do łóżeczka, jeszcze mocniej wygina się w literę C, niepokoi się i płacze. Rodzice często wtedy mówią, że maluch uspokaja się tylko na rękach, odkładany do łóżeczka płacze, robi mostki, nie chce w nim zostawać.

Dzieci z zaburzeniami napięcia mięśniowego nie należy nosić w tej pozycji, a jeśli to konieczne, to nie powinny pozostawać w niej dłużej niż kilka minut. O wiele lepsza jest pozycja pokazana na poniższym zdjęciu, w której dziecko ma plecy oparte o rodzica, a jego miednica jest podwinięta (plecy są lekko zaokrąglone):

niemowlę wygina się do tyłu – pozycja korzystna dla dziecka — Adobe Stock

fot. Adobe Stock

Dziecko śpi z głową odchyloną do tyłu

Czasami dziecko może leżeć w takiej pozycji, jakby potylicą chciało dotknąć plecków. Na szczęście nie zawsze musi to być niepokojący objaw – niektóre dzieci po prostu tak śpią, a inne układają się w ten sposób tylko wtedy, gdy mają katar.

Prawdą jest natomiast, że do odchylania głowy do tyłu podczas snu mają skłonność dzieci ze wzmożonym napięciem mięśniowym. Ale nie tylko one. Do takiego układania główki może także przyczyniać się refluks żołądkowo-przełykowy, który nie zawsze objawia się częstym ulewaniem. Odchylanie głowy podczas snu może być jednym z zespołu objawów, które nazywa się zespołem Sandifera (objawy towarzyszące chorobie refluksowo-żołądkowej).

U dziecka podejrzewanego o tę chorobę, odchylanie głowy w tył podczas snu może być ważnym symptomem potwierdzającym schorzenie. Zresztą i pozostałe objawy tego zespołu mogą być mylone ze wzmożonym napięciem mięśniowym:

dziecko często się napina,
unika niektórych aktywności (np. zabawy stópkami w leżeniu na plecach, leżenia na brzuchu).

Dlatego tak ważna jest prawidłowa diagnostyka, która rozstrzygnie, czy dziecko faktycznie ma jakiś problem i na czym on polega.

Inne niepokojące zachowania

Podczas wizyt kontrolnych lekarz nie ma szans wychwycić wszystkich odbiegających od normy zachowań dziecka, dlatego tak ważna jest czujność rodziców. Nie chodzi tu oczywiście o nieodstępowanie dziecka na krok, ale o obserwowanie go podczas zwykłych czynności: jedzenia, zabawy, płaczu, spokojnego czuwania czy snu. To, jak wtedy dziecko się zachowuje, może wiele powiedzieć o jego zdrowiu albo temperamencie.

Na co zwrócić szczególną uwagę? Zapytaliśmy pediatrę, dr Alicję Karneym z jakimi innymi problemami przychodzą do niej rodzice niemowląt.

Asymetria ułożeniowa

Asymetria ciała w leżeniu dziecka na brzuszku i/lub plecach może świadczyć o poważnych nieprawidłowościach w ośrodkowym układzie nerwowym. Do 3-4 miesiąca mogą występować pewne asymetrie, lecz po tym czasie dziecko powinno już mieć symetrycznie układające się ciało. Jeśli tak nie jest, mówi się o patologicznej, utrwalonej asymetrii ułożeniowej, która objawia się tym, że:

dziecko woli jeść z jednej (prawej lub lewej) piersi
zwykle spogląda w jedną stronę
wkłada do buzi częściej jedną rączkę, podczas gdy druga pozostaje wyprostowana i zaciśnięta w pięść
w leżeniu na plecach dziecko wygina się w łuk w jedną ze stron
z leżenia na plecach zawsze obraca się przez ten sam bok
w leżeniu na brzuchy znacznie częściej odwraca głowę w jedną ze stron
ma spłaszczoną główkę z jednej strony

Dziecko szarpie za ucho

Szarpanie uszka albo pocieranie nim o poduszkę często jest jednym z objawów zapalenia ucha u niemowlaka. Infekcja jest bardzo prawdopodobna, szczególnie jeżeli w parze z takim zachowaniem dziecka idzie jeszcze gorączka u niemowlaka albo katar.

Niemowlę zanosi się przy płaczu

Zanoszenie się, a mówiąc językiem lekarzy: napadowy bezdech afektywny, potrafi napędzić nam strachu, ale nie jest niczym groźnym. Jeżeli bezdech u niemowlaka trwa krótko i nie zdarza się często, najpewniej jest po prostu związany z fizjologiczną niedojrzałością układu nerwowego dziecka. Nie trzeba go leczyć, warto jednak nie dopuszczać, aby niemowlak płakał aż do utraty tchu.

Kiedy mimo wszystko dojdzie do bezdechu, delikatnie dmuchnij w twarz dziecka, poklep je po policzku albo niezbyt głośno klaśnij w dłonie przed jego oczyma – to pomoże mu ochłonąć. Bardziej niepokojący jest bezdech u spokojnego dziecka, chociaż takie sytuacje zdarzają się rzadko i dotyczą głównie wcześniaków.

Niemowlę śpi z otwartą buzią

Oddychanie przez buzię może być objawem nie tylko zatkanego noska (chociaż to pierwsze podejrzenie), lecz także zwiastować problemy logopedyczne. Warto więc pokazać dziecko pediatrze albo laryngologowi. Jeszcze przed wizytą u niego obserwuj, jak często dziecko śpi z otwartą buzią oraz czy podczas czuwania nie wysuwa bardzo często języka na wargi. To pomocne informacje przy diagnozie.

Dziecko uderza główką o ścianę

Narzędzia dla rodziców mamotoja.pl

Kalendarz rozwoju niemowlaka Czytaj więcej

Strasznie to wygląda, ale wbrew obawom rodziców takie zachowanie zwykle nie świadczy o żadnych nieprawidłowościach w rozwoju. O wiele częściej jest objawem tego, że dziecko jest złe, zaniepokojone, chce mu się spać albo coś je boli (np. ucho). Choć trudno w to uwierzyć, ta jednostajna, powtarzająca się czynność uspokaja dziecko. Zwykle nawyk bicia głową ustępuje wraz z wiekiem dziecka, jednak możesz dużo zrobić, aby wyeliminować go jak najszybciej. Przede wszystkim zapewnij dziecku dużo bliskości fizycznej i spokojny tryb życia.

Jedynie jeśli uderzanie główką o ścianę czy podłogę powtarza się często i jest tak silne, że sprawia dziecku ból, trzeba poradzić się lekarza. Prawdopodobnie będzie konieczna konsultacja neurologa albo psychologa.

Zobacz też:

Konsultacja merytoryczna

dr n. med. Alicja Karney

Specjalista pediatra II stopnia, zastępca Dyrektora ds. Klinicznych Instytutu Matki i Dziecka