Wcześniaki stanowią ponad 6 procent wszystkich nowo narodzonych dzieci. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w Polsce rocznie rodzi się około 24 tys. wcześniaków. Niestety liczba ta stale rośnie. Jest wiele przyczyn wcześniactwa. Szczęśliwie, medycyna robi wręcz niewiarygodne postępy w dziedzinie ratowania przedwcześnie urodzonych dzieci. Lekarze są dziś w stanie uratować dzieci z bardzo wczesnych ciąż.
Wyjaśniamy, na czym polega wcześniactwo i jak rozwija się dziecko urodzone znacznie przed terminem.
Spis treści:
Kiedy noworodek jest wcześniakiem? W neonatologii, która zajmuje się leczeniem noworodków, również tych urodzonych przedwcześnie, wcześniakiem określa się dziecko:
Ze względu na przedwczesny poród wcześniak ma niedojrzały organizm i nie jest w stanie samodzielne żyć poza organizmem kobiety bez pomocy medycznej.
Tydzień, w którym dziecko przyszło na świat, ma ogromne znaczenie dla jego zdrowia i szans na przeżycie. Każdy dodatkowy tydzień spędzony w brzuchu mamy jest na wagę złota i zwiększa szanse dziecka na przeżycie i zdrowy rozwój.
Z uwagi na czas, w którym wcześniak, przyszedł na świat wyróżniamy:
Dzieci, które rodzą się przed 28. tygodniem ciąży, mają zdecydowanie mniejsze szanse na przeżycie i są narażone na najwięcej zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych. Przeżywalność wcześniaków urodzonych w 22. tygodniu wynosi ok. 10 proc.
Około 75 proc. wszystkich wcześniaków to tzw. wcześniaki późne.
Przedwcześnie urodzone dziecko może mieć kilka charakterystycznych cech w wyglądzie:
Dziecko ma także charakterystyczne objawy neurologiczne: wyprostowane kończyny w momencie narodzin. Kąt zgięcia dłoni wynosi przeszło 90 stopni, zaś kąt podkolanowy jest prosty (180 stopni).
Jest wiele przyczyn, dla których dziecko rodzi się przed czasem. Na większość nich ciężarna nie ma wpływu. Wyróżniamy przyczyny medyczne i społeczne urodzenia wcześniaka.
Przedwcześnie urodzone dziecko znajduje się pod specjalistyczną opieką neonatologiczną. Ze względu na niewydolność mechanizmów termoregulacyjnych musi przebywać w inkubatorze, zapewniającym wyższą temperaturę otoczenia i podwyższoną wilgotności powietrza. Jest żywione przez sondę (dotyczy to dzieci urodzonych przed 34. tygodniem ciąży).
Najczęstszymi problemami zdrowotnymi wcześniaków są:
Wcześniaki szczególnie narażone są na zakażenie wirusem RS, wywołującym infekcje układu oddechowego i prowadzącym do niewydolności oddechowej.
Leczenie jest dostosowane do dojrzałości noworodka i terminu, w jakim się urodził. Noworodki skrajnie niedojrzałe wymagają specjalistycznego postępowania na oddziale intensywnej terapii w celu:
Noworodki bardziej dojrzałe mogą oddychać samodzielnie i potrzebować jedynie wsparcia oddechu. Pobyt w szpitalu po urodzeniu wcześniaka może trwać od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy.
Rozwój wcześniaków może nie być równomierny, a etapy szybkich postępów często przeplatają się z przestojem. Jego postępy ocenia się na podstawie tzw. wieku skorygowanego. Oblicza się go poprzez odjęcie od wieku dziecka tygodni, których zabrakło do prawidłowego zakończenia ciąży.
Dziecko może mieć kłopoty z:
Wskutek nieprawidłowości w działaniu ośrodkowego układu nerwowego wcześniaki są narażone na dziecięce porażenie mózgowe, opóźnienia rozwoju umysłowego, trudności w skupieniu uwagi, trudności z mówieniem, czytaniem i pisaniem.
Kiedy dziecko może już opuścić szpital, rodzice otrzymują od lekarza indywidualne zalecenia dotyczące pielęgnacji, opieki lekarskiej i rehabilitacji. Powinna ona obejmować m.in. rehabilitację neurologiczną, badania okulistyczne i audiologiczne, psychologiczne, neurologiczne i logopedyczne.
Noworodki urodzone przedwcześnie nie powinny uczęszczać do żłobka ze względu na znacznie obniżoną odporność oraz wskazania do indywidualnej opieki i pobudzania rozwoju. Noworodek urodzony znacznie przedwcześnie wymaga kontroli specjalistycznej przynajmniej do 3. roku życia, a nawet do wieku szkolnego.
Podstawą budowania odporności wcześniaków jest karmienie mlekiem mamy, które ma dobroczynny wpływ na ich rozwój. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci te mogły otrzymywać pokarm mamy od pierwszych dni. Ponieważ z różnych względów nie zawsze jest to możliwe, warto wówczas skorzystać z mleka innej kobiety, pochodzącego z banku mleka.
Prawidłowa pielęgnacja wcześniaka odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju dziecka. Na początku wcześniaki układane są w tzw. gniazdkach (to specjalne poduszki). Dzieci urodzone przed 34. tygodniem ciąży nie mają odruchu ssania, więc nie mogą być karmione piersią. Mama powinna jednak odciągać pokarm, który jest podawany dziecku przez sondę do żołądka.
Dym tytoniowy ma bardzo niekorzystny wpływ na rozwój układu odpornościowego i oddechowego wcześniaków. Stąd jest całkowity zakaz palenia papierosów przy dzieciach przedwcześnie urodzonych.
Wcześniak, nawet ten najmniejszy, który spędza czas w inkubatorze, tak jak każde dziecko potrzebuje dotyku i ciepła bliskiej osoby. Opiekując się wcześniakiem, należy możliwie często go dotykać, głaskać, przytulać i karmić. Rodzice są zachęcani do bliskiego kontaktu, jakim jest „kangurowanie”, czyli układanie okrytego noworodka na własnej piersi, jeżeli pozwala na to stan dziecka. To udokumentowana wiedza medyczna, że kangurowanie wcześniaka ma bardzo pozytywny wpływ na rozwój dziecka.
Dzieci przedwcześnie urodzone nie są zbyt słabe, aby nie mogły być poddawane szczepieniom. Wręcz przeciwnie –szczepienia wcześniaków przyspieszają kształtowanie ich odporności, a ich opóźnianie bez jednoznacznych przeciwwskazań, prowadzi do opóźnienia uzyskania odporności i zwiększenia ryzyka zachorowania.
Warto pamiętać, że u wcześniaków przebieg chorób zakaźnych jest zwykle poważniejszy, częściej występują komplikacje i konieczność leczenia w szpitalu.
Im więcej czasu noworodek spędził w łonie mamy, tym większe ma szanse na przeżycie. Aby medycznie określić prawdopodobieństwo, powstała tzw. skala wcześniactwa. Wynika z niej m.in. że:
Zobacz także:
Pampersy dla wcześniaków nie mogą być po prostu mniejszą wersją normalnych pieluch, bo wcześniak to nie jest mniejszy noworodek. To dziecko, które potrzebuje specjalnej opieki . Pieluchy, które nosi, powinny być przygotowane specjalnie z myślą o potrzebach dzieci urodzonych przed czasem. Mariola Mirek, kierownik ds. komunikacji marki Pampers, opowiada, czym charakteryzują się pampersy dla wcześniaków. Jakie powinny być pampersy dla wcześniaków? Pierwszą rzeczą, którą zapewnia każda pieluszka, jest utrzymanie skóry w suchości. Ale dla wcześniaków suchość to nie wszystko. Ważne, a nawet ważniejsze, jest kilka innych cech: delikatny materiał – dla wcześniaka, który ma bardzo cienką skórę, bolesny może być każdy dotyk. Założenie pieluszki powinno maksymalnie ograniczyć dyskomfort czy też bolesność; ciche rzepy – wcześniaki mają niedojrzały słuch . Gdy używamy normalnych pieluszek, odpięcie rzepu jest dla dziecka hukiem porównywalnym z lawiną. Zapięcie pieluszek dla wcześniaków powinno być tak ciche, żeby nie przerywało snu dziecka; zapięcie na całej powierzchn i – umożliwia założenie dziecku pieluchy w każdej pozycji. To ma duże znaczenie, gdy wcześniak jest podpięty do aparatury medycznej . Zapięcie nie powinno utrudniać przewinięcia dziecka. Pieluszkę powinniśmy móc zapiąć standardowo pod pępkiem albo w każdym innym miejscu; chłonność z każdej strony – wcześniaki układane są w różnych pozycjach – na plecach, na boku czy na brzuszku. Ważne byśmy mogli przewinąć dziecko bez zmiany jego ułożenia. Pielucha dla wcześniaka powinna chłonąć tak samo z przodu jak i z tyłu; ochrona nie tylko przed moczem – warstwa chłonąca powinna chłonąć również luźne kupki. Są one częste przy podawaniu antybiotyków, które wcześniaki dostają od samego początku pobytu na...
Wcześniaki to dzieci urodzone przed 37. tygodniem ciąży. Ale wcześniak wcześniakowi nierówny. Dziecko urodzone w 35. tygodniu waży 2–2,5 kg i niewiele różni się od swoich donoszonych kolegów. Jeśli musi przebywać w inkubatorze, to krótko. Zwykle szybko wyrównuje masę urodzeniową i często już po 2–3 miesiącach wielkością i stopniem rozwoju nie odbiega od dzieci urodzonych o czasie. Wcześniaki urodzone z wagą 0,5–1 kg są dużo bardziej niedojrzałe i ich pobyt w szpitalu może się przeciągnąć do 2–3 miesięcy. To dlatego szanse na przeżycie wcześniaka wahają się od 10 do 95 procent. Jeśli przeżyje i opuści szpital, czekają go kontrole w ośrodkach specjalistycznych i rehabilitacja. Spis treści: Szanse na przeżycie wcześniaka Cechy wcześniactwa Czy wcześniak może urodzić się chory Wcześniak urodzony przed 34. tygodniem ciąży Powikłania wcześniactwa Kangurowanie wcześniaka Rozwój zdrowych wcześniaków Przyczyny wcześniactwa Szanse na przeżycie wcześniaka Im młodszy wcześniak, tym jego szanse na przeżycie niższe. Statystyki pokazują, że najmniejsze szanse na przeżycie mają wcześniaki urodzone przed 22. tygodniem ciąży. Dzieci urodzone między 22- 23. tygodniem ciąży a 24. tygodniem mają tylko 10 proc. szans na przeżycie. Po 24. tygodniu ciąży ich szanse wynoszą już 60 proc., po 27. tygodniu ciąży – 89 proc., a po 31. tygodniu ciąży – aż 95 proc. Oficjalne zalecenia medyczne mówią o tym, że maluchom urodzonym przed 23. tygodniem ciąży należy zapewnić opiekę paliatywną, a więc ich szanse na przeżycie są znikome, choć przeczą temu najmniejsze wcześniaki, które udało się uratować . Wcześniak urodzony w 34. czy 35. tygodniu ciąży ma naprawdę bardzo duże szanse na przeżycie. Z kolei wcześniak z 25. tygodnia szanse ma całkiem spore i są...
Rozwój wcześniaka przebiega inaczej, niż u noworodka, który urodził się w 40. tygodniu ciąży. Wcześniak to dziecko, które przyszło na świat przed 37. tygodniem ciąży . Jego sprawność umysłowa i fizyczna może być początkowo mniejsza niż u dzieci urodzonych o czasie, ale dzięki właściwej opiece lekarzy i rodziców ma szansę prawidłowo się rozwijać. Z badań Instytutu Matki i Dziecka wynika, że choć wcześniaki zaczynają chodzić i mówić później niż ich rówieśnicy, 3/4 z nich po 2-3 latach dogania inne dzieci. Spis treści: Wcześniactwo a rozwój dziecka Rozwój wcześniaka miesiąc po miesiącu Wcześniaki - rozwój psychoruchowy w pierwszych latach życia Rozwój wcześniaka - jak mogą pomoc rodzice? Rozwój wcześniaka - siatki centylowe Skoki rozwojowe u wcześniaków Waga wcześniaka Ile powinien przybierać na wadze wcześniak? Wcześniactwo a rozwój dziecka Wcześniaki rozwijają się bardzo indywidualnie, ich odruchy wczesnoniemowlęce i napięcie mięśni ewoluują nieco inaczej niż u dzieci urodzonych o czasie. Trzeba też wiedzieć, że normy rozwojowe są szerokie i maluch, który w 7. miesiącu wieku korygowanego nie siedzi, nie musi być chory – może mieścić się w dolnej granicy normy. Na rozwój dziecka mają wpływ dwa czynniki: stan układu nerwowego oraz otoczenie. Mózg wcześniaka jest jeszcze bardzo niedojrzały, dlatego jego tkanka jest wyjątkowo wrażliwa. Jeśli nastąpiło niedotlenienie albo krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego (tzw. wylewy okołokomorowe), istnieje ryzyko, że noworodek nie będzie rozwijał się prawidłowo. Jednocześnie bardziej niedojrzały mózg jest też bardziej plastyczny, więc jego zdrowa tkanka potrafi przejąć czynności obszarów, które zostały uszkodzone. Oczywiście im mniejsze uszkodzenie, tym lepsze rokowania. Dziecko, którego mózg...
