Profilaktyka alergii u dziecka. Najnowsze wytyczne

Alergia to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na alergen, czyli substancję, która u osoby bez alergii nie wywołuje żadnych uciążliwych objawów. Uczulać może właściwie wszystko, jednak alergenem pokarmowym, który najczęściej wywołuje reakcje alergiczne u niemowląt i małych dzieci, jest białko mleka krowiego. Rzadziej uczulają np. soja, orzechy, ryby oraz cytrusy, truskawki czy pomidory.

Eksperci z Polskiego Towarzystwa Dietetyki ostrzegają: „Alergia na białka mleka krowiego jest najczęstszym problemem u niemowląt i małych dzieci. Dotychczas opisano ponad 25 różnych białek mleka krowiego, a wiele z nich może powodować reakcję uczuleniową. Najsilniejszym alergenem (czyli składnikiem, który powoduje niekorzystną reakcję) jest białko serwatki nazwane beta-laktoglobuliną.”

Akademia Młodych Rodziców

Alergie są naprawdę bardzo uciążliwe dla maluszka. Sprawdź, jak dbać o alergika. Czytaj więcej

Czy alergii można zapobiec? Wyjaśniamy, na czym polega profilaktyka alergii.

Zapobieganie alergii pokarmowej – ocena ryzyka

Z badania EuroPrevall (ogólnoeuropejskiego projektu naukowego, zajmującego się alergiami pokarmowymi) wynika, że alergia pokarmowa u niemowląt to problem około 4,5 proc. polskich dzieci i 2,8 proc. dzieci od 1. do 3. roku życia. Na rozwój alergii pokarmowej w dużym stopniu wpływają geny. Jeśli więc matka lub ojciec dziecka cierpią na alergię, jest spore ryzyko, że dziecko także będzie ją miało.

Nawet u dzieci, których rodzice nie byli uczuleni, może wystąpić uczulenie – pokarmowe, wziewne lub kontaktowe. Obecnie uważa się, że alergia jest nie tylko chorobą dziedziczną, ale również środowiskową. Jeśli więc dziecko np. wdycha dym papierosowy, oddycha zanieczyszczonym powietrzem, także może się u niego rozwinąć alergia.

Grafika obrazująca zależność między alergią u rodziców i/lub rodzeństwa a wystąpieniem objawów u dziecka.

Profilaktyka alergii pokarmowej

Na szczęście alergii pokarmowej u niemowląt można w pewnej mierze zapobiegać. Aktualne zalecenia dotyczące profilaktyki alergii pokarmowej u niemowląt nie zawsze jednak pokrywają się z tym, co podpowiada nam intuicja lub co radzą nam osoby z naszego otoczenia. W celu profilaktyki alergii pokarmowej stosuj się do poniższych wytycznych:

• Jedz zdrowo w ciąży Nie stosuj jednak żadnej profilaktycznej diety. Zgodnie z wytycznymi ekspertów z Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP) oraz Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI), kobiety w ciąży i mamy karmiące piersią nie powinny stosować diet eliminacyjnych w celu zapobiegania alergii u dziecka. Przeciwnie nawet – zadbaj, żeby twoja dieta była jak najbardziej różnorodna. Już w okresie życia płodowego jest szansa na zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia alergii u dziecka. Zgodnie z teorią programowania żywieniowego to, co matka spożywa w ciąży, decyduje o rozwoju i zdrowiu dziecka w przyszłości. Prawidłowa dieta może zapobiec wystąpieniu chorób metabolicznych u dziecka (np. cukrzycy), jak również alergii. Pamiętaj jednak, że chodzi tu o zdrową, zróżnicowaną dietę, a nie o eliminowanie z niej alergizujących produktów!
  

Konkurs „Narodziny rodziny”

Jesteś rodzicem niemowlaka? Opisz swoją historię i wygraj wózek spacerowy! Czytaj więcej

• Karm wyłącznie piersią do 4-6. miesiąca życia dziecka, a podczas rozszerzania diety dziecka kontynuuj karmienie piersią przynajmniej do końca jego 1. roku życia. W pokarmie kobiecym znajdują się przeciwciała IgA, pomagające w dojrzewaniu układu pokarmowego. Poza tym stężenie białek w mleku matki jest znacznie niższe niż w mleku krowim.
  
• Nie opóźniaj wprowadzania do diety dziecka produktów potencjalnie alergizujących. Zdaniem ekspertów z EAACI nie ma dowodów na to, że taka zwłoka chroni przed alergią. Rozszerzanie diety u niemowląt z grupy ryzyka powinno nastąpić – tak jak u innych dzieci – po ukończeniu przez dziecko 17. tygodnia życia, ale nie później niż w 26. tygodniu życia. Pamiętaj, żeby każdy produkt wprowadzać pojedynczo i odczekać kilka dni z podaniem kolejnego, tak by móc zaobserwować reakcję dziecka na nowe pożywienie.
  
• Jeśli karmisz dziecko mieszanką modyfikowaną, a wasz wywiad rodzinny wskazuje na zagrożenie alergią pokarmową, to porozmawiaj z lekarzem, czy maluch nie powinien dostawać preparatów hipoalergicznych o udowodnionej klinicznie skuteczności (mieszanki HA). Jeśli u dziecka wystąpiły już objawy alergii, lekarz może zalecić zamianę zwykłego mleka modyfikowanego na preparat mlekozastępczy (hydrolizat białkowy).

Jak przeciwdziałać alergii? Nie popełniaj tych błędów

Najnowsze badania przyniosły nowe, niejednokrotnie rewolucyjne fakty dotyczące profilaktyki alergii u dziecka:

• Dieta eliminacyjna w ciąży i podczas karmienia piersią nie ma działania profilaktycznego, może natomiast skutkować niedoborem ważnych składników odżywczych u dziecka i matki. Istnieje wiele badań potwierdzających, że nie ma związku między unikaniem alergenów przez kobiety ciężarne i w czasie laktacji a wystąpieniem objawów alergii u dziecka, m.in. praca szwedzkich ekspertów z oddziału pediatrii szpitala w Skövde (Szwecja) pod kierownictwem dr Gunnara Hatteviga, badanie przeprowadzone przez N.E. Lange z Harvard Medical School (USA) czy praca naukowców z Katedry i Kliniki Neonatologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Dopiero wystąpienie objawów alergii pokarmowej wymaga eliminacji produktu alergizującego z diety mamy.
  
• Opóźnianie wprowadzania produktów alergizujących do diety dziecka nie zmniejsza ryzyka alergii pokarmowej.
  
• Mleko sojowe też może uczulać – białko sojowe jest silnym alergenem, nie jest więc najlepszym wyborem zastępowanie – bez zalecenia lekarza – mleka modyfikowanego u niemowlęcia preparatem sojowym.

Objawy alergii u dziecka

W pierwszych 6 miesiącach życia najczęściej występują objawy ze strony układu pokarmowego. W drugim półroczu – to objawy skórne.

Do najczęstszych objawów alergii pokarmowej należą:

• wymioty
• biegunka (w kupie może pojawić się krew)
• przedłużające się kolki i bóle brzucha
• słabe przybieranie na wadze
• wysypka skórna: atopowe zapalenie skóry, pokrzywka.

Jeśli chodzi o alergię wziewną (np. alergia na pyłki) lub kontaktową (np. na ślinę zwierząt), nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego objawia się katarem, zaczerwienieniem spojówek, swędzącymi wypryskami na skórze (pokrzywką).

Zobacz także:

• Alergia skórna – jak leczyć wysypkę
• Alergia krzyżowa – co uczula?
• Marsz alergiczny – dlaczego alergię trzeba leczyć

Konsultacja merytoryczna

lek. Aleksandra Symonides

Lekarka, pracuje na Oddziale Neonatologii Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego