Zaparcia u niemowląt: przyczyny, objawy. Jak leczyć zaparcia u niemowlęcia i noworodka?

Zaparcia u niemowląt to przykra dolegliwość. Ból brzuszka, płaczliwość, odmawianie jedzenia to tylko niektóre objawy towarzyszące problemom z wypróżnianiem się. Sprawdź, jak rozpoznać zatwardzenie, jak powinna wyglądać dieta przy zaparciach i jak jeszcze można pomóc dziecku.

Spis treści:

1. Zaparcia u niemowlaka i noworodka: kiedy mówimy o zaparciu?
2. Przyczyny zaparć u niemowląt
3. Zaparcia u niemowlaka: objawy
4. Zaparcia u niemowląt – co robić?

Zaparcia u niemowlaka i noworodka: kiedy mówimy o zaparciu?

Fakt, że niemowlak rzadziej robi kupkę, nie musi oznaczać, że cierpi na zaparcia. Powszechnie uważa się, że zatwardzenie polega na tym, że dziecko nie wypróżnia się codziennie. Tymczasem rzadsze wypróżnienia u u dziecka karmionego piersią nie powinny być powodem do obaw, jeżeli maluch czuje się dobrze i prawidłowo przybiera na wadze. Raz dziennie powinny załatwiać się niemowlęta pijące mleko modyfikowane. Normą dla dzieci powyżej roku są przynajmniej trzy wypróżnienia w tygodniu.

Zatwardzenie zwykle pojawia się u starszych niemowląt. Rzadko zdarzają się zaparcia u noworodków. Dzieci do 6. miesiąca życia z reguły nie mają problemów z wypróżnieniem, jeśli są karmione mlekiem mamy. Wyjątek stanowią mali alergicy. Jeżeli zauważysz u dziecka objawy uczulenia, a w dodatku będzie miało problem z wypróżnianiem, lekarz powinien diagnozować je w kierunku alergii.

Przyczyny zaparć u niemowląt

Rzadsze wypróżnianie może wynikać z fizjologicznej niepełnej koordynacji pomiędzy zwiększonym ciśnieniem w brzuchu a rozluźnieniem zwieraczy odbytu. Maluszek nawet do kilkunastu minut przed wypróżnieniem napina się i pręży, ale potem oddaje stolec o prawidłowym wyglądzie.

Najczęstsze przyczyny zaparć u niemowląt to:

• leczenie antybiotykiem – zaparcie może być skutkiem ubocznym podawania antybiotyków dziecku. Antybiotykoterapia sprawia, że niemowlę może mieć zaburzoną mikroflorę jelitową;
• rozszerzanie diety – wprowadzanie nowych pokarmów może spowodować chwilowe problemy z wypróżnianiem. Dzieje się tak, gdy maluch za szybko otrzymuje stałe pokarmy albo je pierwszy raz te, które mają właściwości zapierające.
• ból spowodowany wypróżnieniem – u starszych dzieci najczęściej występuje zaparcie czynnościowe związane z tzw. mechanizmem błędnego koła. Polega on na tym, że maluch w przeszłości podczas robienia kupy odczuł ból albo z jakiegoś powodu (np. podróży) nie załatwił się przez 1-2 dni (a po tym czasie wypróżnienie stało się trudniejsze). Dziecko zaczyna się bronić przed załatwieniem, bo boi się, że sprawi mu ono trudność, a nawet ból.

Produkty powodujące zaparcia u niemowląt:

• banany,
• borówki,
• ryż,
• marchewka,
• tarte jabłko.

Zaparcia u niemowlaka: objawy

Jeśli dziecko podczas załatwiania pręży się, napina i wyraźnie się męczy, prawdopodobnie cierpi na zatwardzenie. Wygląd kupki odbiega wówczas od normy.

Zatwardzenie u niemowlaka jest właśnie związane z wyglądem kupki, a nie z jej częstotliwością. Jeśli niemowlę ma zaparcie kupka jest:

• bardzo zbita,
• twarda,
• ciemna,
• dość skąpa,
• może przypominać kozie bobki,
• zawiera ślady świeżej krwi,
• robiona z wysiłkiem.

Wstrzymywanie się od zrobienia kupy wywołuje też czasem popuszczanie półpłynnego stolca.

Zatwardzenie u dziecka poznasz po wyglądzie kupki oraz po tym, że dziecko:

• jest płaczliwe;
• ma wzdęcia;
• boli je brzuszek;
• ma gorszy apetyt;
• słabiej przybiera na wadze.

Nigdy nie bagatelizuj tych objawów. Jeżeli nie zaczniesz przeciwdziałać zaparciom i zatwardzeniu u dziecka, problem może narastać.

Zaparcia u niemowlaka – co robić?

Jak pomóc niemowlakowi, który cierpi na zaparcia? Przedstawiamy domowe sposoby na zaparcia u niemowląt.

Dieta przy problemach z wypróżnianiem się:

• Jeżeli karmisz wyłącznie piersią – przystawiaj niemowlę często do piersi, aby dostarczyć mu dużo płynów.
• Jeżeli karmisz sztucznie – między posiłkami dopajaj dziecko. Choć noworodki i niemowlęta do 6. miesiąca życia nie muszą być dopajane, w przypadku zaparć dodatkowe podawanie płynów jest konieczne.
• Jeżeli zaczynasz rozszerzać dietę – pierwszym wprowadzanym do diety produktem nie może być tarte jabłko (ma działanie zapierające), ale np. przecier warzywny (to spora dawka czyszczącego jelita błonnika).
• Jeżeli dziecko ma już rozszerzoną dietę – unikaj podawania kaszek ryżowych i kukurydzianych. Gdy dziecko zaczyna powracać do stałego rytmu oddawania stolca, możesz zacząć stosować dietę bogatą w błonnik (wcześniej mogłaby spowodować bóle brzucha i wzdęcia).

Zaparcia u niemowlaka – kiedy do lekarza?

Co zrobić, kiedy dziecko nie może zrobić kupy? Jeżeli na zaparcia cierpi noworodek, idź do lekarza, żeby wyjaśnić przyczynę. U starszego dziecka dbaj, aby dużo piło – dzięki temu kupka będzie luźniejsza, a co za tym idzie – łatwiej będzie ją wydalić.

Po konsultacji z lekarzem możesz:

• zrobić dziecku lewatywę – w przypadku bardzo małego dziecka nie można robić tego samemu w domu, trzeba zgłosić się do poradni rejonowej lub na ostry dyżur do pobliskiego szpitala,
• zastosować czopki glicerynowe dla niemowląt na zaparcia – ułatwią usunięcie spieczonej części kupki. Pamiętaj jednak, że to metoda ostateczna i nie powinno się jej stosować zbyt często, ponieważ nie działa leczniczo, a jedynie pomaga doraźnie.

Zobacz też:

• Kupka niemowlaka i noworodka – pediatra wyjaśnia dziwne kolory, zapachy i konsystencje
• Jak często noworodek robi kupę i siusiu?
• Gazy u noworodka – objawy, przyczyny i leczenie

Konsultacja merytoryczna

lek. Aleksandra Symonides

Lekarka, pracuje na Oddziale Neonatologii Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego