Co to jest centyl i jak czytać siatki centylowe?
Centyl to wartość, dzięki której widzimy, jak waga i wzrost naszego dziecka wyglądają na tle wymiarów wszystkich dzieci w tym samym wieku. Dzięki siatkom centylowym możemy kontrolować, czy dziecko rośnie w odpowiednim tempie i prawidłowo przybiera na wadze.
Siatki centylowe to wykresy, które na osi poziomej mają podany wiek dziecka (w miesiącach lub latach), a na osi pionowej zaznaczoną badaną cechę (np. waga, wzrost, obwód głowy). Punkt wspólny to centyl, czyli jednostka wskazująca, gdzie na tle setki rówieśników plasuje się dziecko. Siatki centylowe pozwalają ocenić, czy nie występują dysproporcje pomiędzy wagą i wzrostem dziecka i sprawdzić, czy jego rozwój przebiega prawidłowo. W ten sposób możemy prześledzić indywidualny rozwój dziecka i porównać go z rozwojem rówieśników.
Spis treści:
- Co to jest centyl?
- Rodzaje siatek centylowych
- Siatki centylowe dla dziewczynek i chłopców
- Jak czytać siatki centylowe?
- Siatka centylowa niemowląt: co może niepokoić?
- Jak powinno przybierać niemowlę?
- Siatki centylowe dla wcześniaków
Co to jest centyl?
Narzędzia dla rodziców mamotoja.pl
Siatki centylowe on-line Czytaj więcej
Zobacz także
Centyl to wartość od 1 do 100, wskazująca pozycję dziecka wśród wszystkich jego rówieśników. Jeżeli np. masa ciała twojego dziecka jest na poziomie około 50 centyla, to znaczy, że połowa dzieci w tym wieku ma podobne wymiary. Jeżeli natomiast parametry w siatce centylowej są blisko 10 centyla, to oznacza, że 10 procent dzieci jest szczuplejszych od twojego malucha, a 90 procent jest cięższych. Siatki centylowe można stosować, by monitorować nie tylko rozwój niemowlaka, ale też dziecka do ukończenia 18. roku życia.
Rodzaje siatek centylowych
Siatki różnią się przede wszystkim ze względu na płeć dziecka, co oznacza, że inne są siatki centylowe dla dziewczynek, a inne dla chłopców. Wyróżniamy też podział siatek ze względu na parametry dotyczące budowy dziecka, takie jak:
- masa ciała,
- wzrost,
- BMI,
- obwód klatki piersiowej,
- obwód głowy.
Dla wcześniaków zostały opracowane oddzielne siatki centylowe.
Siatki centylowe dla dziewczynek i chłopców
Dzieci płci męskiej są zwykle cięższe i dłuższe niż dzieci płci żeńskiej. Mimo że wartości w siatkach centylowych dla dzieci obu płci trochę się różnią, zasady korzystania z nich pozostają niezmienne.
- Jeśli punkt przecięcia nakreślonych przez ciebie linii znajduje się między 25 a 75 centylem, to oznacza, że waga dziecka jest w tzw. wąskiej normie. To wartości, które obejmują połowę rówieśników dziecka.
- Tzw. norma szeroka rozpina się między 10 a 90 centylem i obejmuje 80 procent dzieci.
- Wartości poniżej 10 centyla i powyżej 90 centyla oznaczają, że niemowlę wymaga konsultacji lekarza, gdyż sygnalizują odpowiednio: niedowagę i otyłość.
- Pozycja centylowa między 10 a 3 centylem oznacza niedobór masy ciała, a poniżej 3 centyla: znaczny niedobór masy ciała i również są wskazaniem do dalszej obserwacji dziecka.
Siatki centylowe dla dziewczynek
Aby kontrolować wzrost i wagę twojej córki, możesz wydrukować poniższe siatki (wystarczy kliknąć w obrazki) i zaznaczać na bieżąco, jak zmieniają się wymiary twojego dziecka.
Siatka centylowa przedstawiająca wagę dziewczynki:
Siatka centylowa przedstawiająca wzrost dziewczynki:
Siatki centylowe dla chłopców
Aby wiedzieć, jak duży jest twój syn w porównaniu z innymi chłopcami w jego wieku, możesz wydrukować te siatki i regularnie zaznaczać na nich wagę i wzrost dziecka.
Siatka centylowa przedstawiająca wagę chłopca:
Siatka centylowa przedstawiająca wzrost chłopca:
Jak czytać siatki centylowe?
Wybierz siatkę centylową odpowiednią do wieku i płci dziecka. Następnie odszukaj, gdzie na wykresie przecinają się linie – pozioma, wyznaczająca wiek, oraz pionowa, na której odnajdziesz wagę twojego dziecka. Zaznacz ten punkt kropką. Punkt przecięcia się linii to tzw. pozycja centylowa. Powinna znajdować się w granicach odpowiedniego przedziału, wyznaczonego przez linie krzywe, przebiegające przez siatkę centylową. Wartości krzywych oznaczane są jako 3, 10, 25, 50, 75, 90 i 97 centyl.
Siatka centylowa niemowląt: co może niepokoić?
Jeśli niemowlę od urodzenia ma masę ciała i wzrost na poziomie np.: 10 centyla, nie ma w tym nic niepokojącego – po prostu należy do tych drobniejszych dzieci. Ale nagła zmiana parametrów centylowych, np.: spadek na siatce z pozycji pomiędzy 25 a 50 centylem na pozycję poniżej 3 centyla może świadczyć o chorobie np. o celiakii.
Tak samo niepokojąca jest rażąca dysproporcja między wartościami krzywych wzrostu i wagi (np. waga dziecka jest poniżej 10. centyla, a wzrost powyżej 75). W takich przypadkach lekarz może zalecić dodatkowe badania, aby dowiedzieć się, co jest przyczyną takiego stanu rzeczy.
„Akademia Młodych Rodziców”
Sprawdź, jak rozwija się niemowlę i na co zwracać uwagę! Czytaj więcej
Jak powinno przybierać niemowlę?
Każde dziecko ma własne, uwarunkowane genetycznie tempo wzrostu. Są dzieci, których waga w pierwszych miesiącach życia zwiększa się tylko o 700 g na miesiąc, ale bywają i takie, którym przybywa 1000 czy 1200. Również wzrost dziecka nie zmienia się z dnia na dzień, a często – skokowo. To normalne, że w jednym miesiącu może wcale nie urosnąć, a w następnym nagle „podskoczy” o 2 cm.
W pierwszych dniach po porodzie noworodek traci odrobinę na wadze (nie więcej niż 10 procent masy urodzeniowej), ale już pod koniec pierwszego tygodnia życia jego waga powinna nie tylko wrócić do pierwotnej, lecz także zacząć systematycznie wzrastać. Stały przyrost masy to najlepszy dowód na to, że dziecko się najada (często o to boją się mamy karmiące piersią), pamiętaj jednak, że kilogramy to sprawa indywidualna.
W pierwszych trzech miesiącach życia niemowlę powinno przybierać ok. 175–210 g na tydzień. Potem przyrost masy zmniejsza się do 120–130 g na tydzień. Po pierwszym półroczu jego przyrost wagi jeszcze się zmniejsza nawet do 90-120 g na tydzień. Maluch między 4. a 6. miesiącem powinien podwoić wagę urodzeniową, a w okolicy pierwszych urodzin ją potroić.
Sprawdź, czy twoje dziecko przybiera prawidłowo na wadze w kalkulatorze wagi dziecka.
Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, wystarczy ważyć je raz w miesiącu. Częściej – co tydzień – należy ważyć dziecko, które rzadko budzi się na karmienia, zasypia przy nich, nie potrafi efektywnie ssać. Częstą kontrolę wagi może też zalecić pediatra.
Konkurs „Narodziny rodziny”
Jesteś rodzicem niemowlaka? Opisz swoją historię i wygraj wózek spacerowy! Czytaj więcej
Siatki centylowe dla wcześniaków
Zostały opracowane w Instytucie Matki i Dziecka (powinny być dostępne w poradniach i na oddziałach noworodkowych). Uwzględniają inne normy dla wagi, wzrostu, proporcji ciała oraz tempa rozwoju maluchów, które przyszły na świat z niską masą urodzeniową. Podobnie, jak w przypadku dzieci urodzonych o czasie, są osobne dla chłopców i dziewczynek.
Zobacz także:
- Kiedy waga dziecka jest za mała?
- Waga i wzrost noworodka: jakie są idealne?
- Do kiedy dziecko rośnie? Normy wzrostu i wagi po 1. roku życia