Fragment Pisma świętego na Wigilię – co się czyta przy wigilijnym stole i jaką modlitwę się wypowiada?
W wigilijny wieczór, przed wieczerzą wielu z nas dzieli się opłatkiem. Są też rodziny, w których pielęgnuje się tradycję odczytania fragmentu Pisma świętego i modlitwy. Wyjaśniamy, który fragment Ewangelii czyta się w Wigilię, a także kto z domowników powinien go przeczytać i w którym momencie. Publikujemy również tekst modlitwy poprzedzającej dzielenie się opłatkiem.
Nakrywając stół do Wigilii, praktykujący katolicy nie zapominają o duchowym pokarmie, jakim jest dla nich Słowo Boże i modlitwa. Dlatego oprócz talerzy, półmisków pełnych tradycyjnych wigilijnych potraw i opłatka, na ich stole nie może zabraknąć świec i Biblii. Pismo święte, z którego będzie odczytywany odpowiedni fragment, może być w dowolnym przekładzie – np. staropolskiej wersji z 1599 roku w słynnym tłumaczeniu Jakuba Wujka, ze współczesnej Biblii Tysiąclecia lub biblii w gwarze… śląskiej, góralskiej lub kaszubskiej.
Spis treści:
Trudno powiedzieć, kiedy tak naprawdę powstała tradycja odczytywania w domach fragmentu Ewangelii podczas Wigilii. Można jedynie przypuszczać, że do końca XVIII wieku o zwyczaju tym nie mogło być mowy, ponieważ aż 90 proc. Polaków nie potrafiło czytać. Z każdym kolejnym wiekiem odsetek analfabetów malał, a jeszcze w 1931 roku wśród polskich katolików wynosił 17 procent.
Jednocześnie, chociażby w Chłopach W. Reymonta, znajdziemy dowód na to, że nawet niepiśmienny, prosty lud nie zapominał w wigilijny wieczór o modlitwie poprzedzającej dzielenie się opłatkiem. W tomie zatytułowanym Zima chłopi wypatrują pierwszej gwiazdki, by na jej widok uklęknąć wprost na śniegu. Padają też słowa: „Czas wieczerzać, kiedy słowo ciałem się stało!”, które są nawiązaniem do Ewangelii. Bezpośrednio przed wieczerzą gospodarz Boryna przeżegnał się i podzielił opłatek między zebranych w chacie.
Fragment Ewangelii przed kolacją wigilijną może czytać osoba będąca głową rodziny lub najstarsze dziecko. Co do tego nie ma jednoznacznych instrukcji. Wyraźnie jednak zaleca się, by fragment pisma świętego został odczytany po zapaleniu świecy i modlitwie.
Modlitwę powinien zacząć rodzic, ojciec lub matka słowami:
„W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen.”
Ta sama osoba, zapalając świecę, mówi:
„Światło Chrystusa”.
Na co zebrani przy stole odpowiadają:
„Bogu niech będą dzięki”.
W tym momencie nadchodzi czas na odczytanie na głos fragmentu Ewangelii.
Fragment Pisma św. czytany w wigilię pochodzi z rozdziału 2 Ewangelii św. Łukasza. Są to wersy od 1. do 14 (Ł 2, 1-14). Pochodzą z Biblii Tysiąclecia.
W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. Wybierali się więc wszyscy, aby dać się zapisać, każdy do swego miasta. Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna.
Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie.
W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną nad swoją trzodą. Naraz stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, tak że bardzo się przestraszyli. Lecz anioł rzekł do nich „Nie bójcie się! Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz Pan. A to będzie znakiem dla was: znajdziecie Niemowlę owinięte w pieluszki i leżące w żłobie”. l nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami: „Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania”.
W Wigilię można przeczytać również fragment Biblii przetłumaczonej dawno, dawno temu przez Jakuba Wujka. To wersja dla tych, którym bliski jest staropolski język:
I stało się w one dni, wyszedł dekret od Cesarza Augusta, aby popisano wszystek świat.
Ten popis pierwszy stał się od starosty Syryjskiego Cyryna.
I szli wszyscy, aby się popisali, każdy do miasta swego.
Szedł téż i Józeph od Galilei, z miasta Nazareth, do Żydowskiéj ziemie, do miasta Dawidowego, które zowią Bethlehem, przeto, iż był z domu i pokolenia Dawidowego,
Aby był popisan z Maryą, poślubioną sobie małżonką brzemienną.
I stało się, gdy tam byli, wypełniły się dni, aby porodziła.
I porodziła syna swojego pierworodnego, a uwinęła go w pieluszki i położyła go w żłobie, iż miejsca im nie było w gospodzie.
A byli pasterze w téjże krainie czujący i strzegący nocne straże nad trzodą swoją.
A oto Aniół Pański stanął podle nich, a jasność Boża zewsząd je oświeciła, i zlękli się wielką bojaźnią.
I rzekł im Aniół: Nie bójcie się; bo oto opowiadam wam wesele wielkie, które będzie wszystkiemu ludowi,
Iż się wam dziś narodził Zbawiciel, który jest Chrystus Pan, w mieście Dawidowem.
A ten wam znak: Znajdziecie niemowlątko uwinione w pieluszki i położone w żłobie
A natychmiast było z Aniołem mnóstwo wojska niebieskiego, chwalących Boga i mówiących:
Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobréj woléj.
Nowy Testament został przetłumaczony na takie gwary jak: góralska, śląska i kaszubska. Dlatego część rodzin ze Śląska, Kaszub czy z terenów góralszczyzny, przywiązanych do swych korzeni – czyta w wigilię fragment pisma św. w swojej gwarze. Przykładowe tłumaczenia na śląską gwarę znajdują się na portalu tuudi.net.
Źródła:
T. Łepkowski: Słownik historii Polski. Warszawa 1973
W. Reymont: Chłopi. Zima. (wyd. dowolne)
Modlitwa przy wigilijnym stole. niedziela.pl [dostęp: 04.11.2022]
Biblia Jakuba Wujka. jezuici.pl [dostęp: 04.11.2022]
Zobacz także:
