Reklama

Z myślą o wszystkich, którzy poznają części zdania i chcą sobie uporządkować najważniejsze wiadomości o podmiocie, przygotowaliśmy prostą definicję podmiotu, informacje o rodzajach podmiotu oraz mnóstwo przykładów, dzięki którym ta część zdania przestanie być zagadką.

Reklama

Spis treści:

Co to jest podmiot?

Zgodnie z najprostszą definicją, podmiot to część zdania wyrażona za pomocą rzeczownika lub zaimka (najczęściej w mianowniku). To ktoś lub coś. Podmiot jest zwykle wykonawcą czynności lub stanu wyrażonego przez orzeczenie, np. pies szczeka (pies – podmiot, szczeka – orzeczenie), sen przychodzi (sen podmiot, orzeczenie – przychodzi). Podmiot odpowiada na pytania: kto? co?

Mimo że nazwa „podmiot” wskazuje na bardzo ważną (podmiotową) funkcję w zdaniu – podmiot pod względem ważności, znajduje się na drugim miejscu po orzeczeniu. Wynika to z tego, że o ile brak podmiotu w zdaniu jest możliwy – to zdanie bez orzeczenia nie istnieje.

Spójrzmy na przykłady zdań z podmiotem:

Kotek zasnął.

(dwie części zdania: podmiot kotek i orzeczenie zasnął, wystarczą, by otrzymać zdanie z informacją na temat tego, co zrobił kotek. Gdyby wykreślić podmiot – zostałoby samo orzeczenie, które informowałoby o czynności: Zasnął. Lecz gdybyśmy wykreślili orzeczenie – samo słowo kotek nie mówiłoby nam nic na temat tego, co się z nim stało/dzieje/stanie lub ten kotek zrobił/robi/zrobi)

Biały kotek zasnął w koszyku.

(ten przykład pokazuje, że możemy dodać więcej informacji, za pomocą części zdania innych niż podmiot i orzeczenie; podmiotem w tym zdaniu jest kotek, orzeczeniem – zasnął, przydawką – biały, okolicznikiem – w koszyku

Piotruś wybiegł przed dom.

(podmiot: Piotruś, orzeczenie: wybiegł)

Paprocie zarastały całą ścieżkę.

(podmiot: paprocie, orzeczenie: zarastały)

Mleko wykipiało!

(podmiot: mleko, orzeczenie: wykipiało)

Podsumowując: na podstawie powyższych przykładów możesz zauważyć, że podmiot to ktoś lub coś. I że ten ktoś lub coś (kotek, Piotruś, paprocie, mleko) za każdym razem jest wykonawcą pewnej czynności wyrażonej przez orzeczenie (zasnął, wybiegł, zarastały, wykipiało).

Rodzaje podmiotów (przykłady)

Warto pamiętać, że podmioty mogą różnić się od siebie. Wyróżniamy: podmiot gramatyczny, domyślny, szeregowy, logiczny, towarzyszący i zbiorowy. Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym rodzajom podmiotów.

Podmiot gramatyczny

Rzeczownik w mianowniku, najpopularniejszy rodzaj podmiotu, np.

Myszka uciekła w ostatniej chwili.

Kasia tęskniła do siostry.

Szarlotka udała się znakomicie.

Podmiot domyślny

Wyrażony nie wprost, niedokładnie, możemy się jedynie domyślać na podstawie orzeczenia, czy to rzecz, zjawisko czy osoba, on, ona czy ono, w liczbie pojedynczej lub mnogiej, itp.), np.

(On) Poszedł prosto do szkoły.

(One) Minęły go bez słowa.

(Ona) Nie wydała mi reszty!

Podmiot szeregowy

Wyrażony za pomocą kilku rzeczowników, np.

Bolek i Lolek są bohaterami dawnej kreskówki.

Lawenda, maciejka i róże pachniały na cały ogród.

Wszystkie lalki, misie, klocki i puzzle leżały na podłodze.

Podmiot logiczny

Wyrażony w dopełniaczu (pyt. kogo?, czego?) , wskazuje często na brak, przybywanie lub ubywanie czegoś, np.

Wody na ulicach przybywało z każdą minutą.

Dziś Pawła nie będzie.

Zabrakło dobrych chęci.

Podmiot towarzyszący

Wyrażony rzeczownikiem w mianowniku (pyt. kto?, co?) wraz z rzeczownikiem w narzędniku (pyt. kim?, czym?), np.

Kawa z mlekiem smakuje jej bardziej.

Zabytkowy dom z ogrodem wyłaniał się zza krzaków bzu.

Matki z dziećmi miały pierwszeństwo.

Podmiot zbiorowy

Jest wyrażony za pomocą rzeczownika w liczbie pojedynczej, ale oznacza pewną zbiorowość np.

Społeczeństwo miasta zgłosiło do burmistrza prośbę o remont ulicy Długiej.

Cała klasa V b bardzo chciała pojechać na wycieczkę.

Tłum wypełnił galerię w jednej chwili.

Spójrz jeszcze na poniższe przykłady zdań, w których występuje rozmaite rodzaje podmiotów:

Kotek zasnął.

(kotek w tym zdaniu to podmiot gramatyczny)

Wybiegł przed dom.

(nie wiemy dokładnie, kto wybiegł przed dom, ponieważ w tym przypadku mamy do czynienia z podmiotem domyślnym)

Mchy i paprocie porastały całą ścieżkę.

(mchy i paprocie to podmiot szeregowy)

Nie ma mleka!

(mleka to podmiot logiczny)

Szlachta uwielbiała uczty.

(szlachta – podmiot zbiorowy)

Tata z wujkiem złowili najwięcej ryb.

(tata z wujkiem – podmiot towarzyszący)

Brak podmiotu w zdaniu (przykłady zdań bezpodmiotowych)

Jak już wiesz, w zdaniu musi pojawić się orzeczenie, a podmiot… niekoniecznie. Zdanie bez podmiotu nazywamy zdaniem bezpodmiotowym. Przykłady takich zdań to:

Wyniesiono już wszystkie meble.

Zamknięto bramę.

Podano do stołu.

W przypadku braku podmiotu w zdaniu wiemy, że coś się wydarzyło, ale nie wiemy, kto był wykonawcą tej czynności (i na podstawie konstrukcji zdania nie możemy się tego domyślić).

Chcąc utrwalić sobie wiedzę na temat braku podmiotu w zdaniu, spróbujmy przekształcić poniższe zdania z podmiotem na zdania bezpodmiotowe:

Organizatorzy przełożyli datę koncertu (podmiot: organizatorzy)
Przełożono datę koncertu (zdanie bezpodmiotowe)

Z okazji Dnia Dziecka burmistrz i jego zastępca złożyli życzenia uczniom (podmiot: burmistrz i zastępca).
Z okazji Dnia dziecka złożono życzenia uczniom (zdanie bezpodmiotowe).

​​​​Drużyna właśnie wygrała najważniejszy mecz w sezonie (podmiot: drużyna)
Właśnie wygrano najważniejszy mecz w sezonie (zdanie bezpodmiotowe)

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama