Wyniki
Wyniki
Laureaci
Wyniki
Wyniki
Wyniki
ziajka krr
Wyniki
Nivea Klub Rodzica Recenzenta
Wyniki
nivea baby 2w1 krr
Wyniki
Pampers KRR
Wyniki
Wyniki
Wyniki
Wyniki
Części zdania: jakie są i na jakie pytania odpowiadają? [najważniejsze informacje + przykłady]
Adobe Stock
Aktualności

Części zdania: pytania, przykłady, definicje [NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE]

Jakie są części zdania? Jaką rolę pełnią? Na jakie pytania odpowiadają? Dzięki prostym wyjaśnieniom i licznym przykładom, łatwo utrwalisz najważniejsze wiadomości o częściach zdania.

Części zdania w języku polskim jest o połowę mniej niż części mowy. Sprawdź, jakie są części zdania, które z nich są główne i dlaczego tak je nazywamy. Dowiedz się, jaką rolę pełnią oraz jak zapamiętać pytania, na jakie odpowiadają poszczególne części zdania.

Spis treści: 

Jak skutecznie uczyć dziecko? [Wideo]

Części zdania: jakie są?

Części zdania to elementy, z których składa się zdanie. Części zdania mogą być wyrażone jednym wyrazem lub związkiem wyrazowym.  

Wyróżniamy 5 części zdania:

  • podmiot – ściśle wiąże się z orzeczeniem
  • orzeczenie – określa podmiot
  • przydawka – określa podmiot i części zdania wyrażone rzeczownikiem
  • dopełnienie – określa orzeczenie
  • okolicznik – określa orzeczenie  

Części zdania: charakterystyka

Podmiot

Określa wykonawcę czynności w zdaniu, podmiotem może być osoba, zwierzę, przedmiot lub zjawisko abstrakcyjne (podmiot, tak jak rzeczownik, odpowiada na pytania: kto? co?) 

Przykład: 
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
kto? Kasia 

Orzeczenie

Informuje, co robi podmiot w zdaniu, odpowiada na pytania czasownika: co robi? co się z nim dzieje?, czyli podobnie jak czasownik – określa czynność lub stan)

Przykład: 
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
co robi? pije

Przydawka

Określa rzeczownik, odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? ile? z czego?)

Przykład: 
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
jaką (herbatę)? słodką,
jaką (herbatę)? z cytryną

Dopełnienie

Określa orzeczenie i odpowiada na pytania przypadków (oprócz pytań mianownika i wołacza)

Przykład: 
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
pije (co?) herbatę  

Okolicznik

Określa okoliczności wykonywanej czynności, czyli orzeczenia (kiedy? gdzie? jak? po co? dlaczego? mimo czego?)

Przykład: 
Kasia pije po południu słodką herbatę z cytryną.
Kiedy? po południu
Jak? często

Teraz już wiesz jakie są części zdania i na jakie pytania odpowiadają. To najważniejsze informacje, ponieważ poszczególne części zdania dzielimy na różne rodzaje. 

Główne części zdania: orzeczenie i podmiot

Jaka jest najważniejsza część zdania? To orzeczenie, bez którego nie mogłoby być mowy o zdaniu. Innymi słowy, właśnie orzeczenie sprawia, że mamy do czynienia ze zdaniem. O ile możemy spotkać się ze zdaniem, w którym nie występuje podmiot (przykłady zdań bezpodmiotowych to: Zaczęło błyskać. Zrobiono to specjalnie. Boli mnie brzuch), to zdanie musi mieć orzeczenie. W zdaniu pojedynczym – występuje jedno orzeczenie.

Czasem podmiot i orzeczenie nazywa się głównymi częściami zdania, ponieważ, by utworzyć zdanie – wystarczy jedynie podmiot i orzeczenie. Spójrz na poniższe przykłady:
 
Dzieci bawiły się
(podmiot: dzieci, orzeczenie: bawiły się)
 
Dorota wróciła.
(podmiot: Dorota, orzeczenie: wróciła)
 
Pies szczeka.
(podmiot: pies, orzeczenie: szczeka)
 
Śnieg prószy.
(podmiot: śnieg, orzeczenie: prószy)
 
By powstało zdanie, wystarczy nawet samo orzeczenie, jak w przypadku takich zdań jak:

Pada.
Zachmurzyło się.
Obudziła się.
 
Najczęściej jednak podmiot i orzeczenie występują wśród innych części zdania, dzięki którym możemy dowiedzieć się nieco więcej szczegółów (zarówno jeśli chodzi o podmiot, jak i orzeczenie).
 

  • Kasia odrobiła lekcje wieczorem.

 
W tym zdaniu podmiot to Kasia, a orzeczenie to odrobiła.
 

  • Na kolację zrobiłam pyszne kanapki.

 
W powyższym zdaniu mamy do czynienia z podmiotem domyślnym – ja, orzeczenie to: zrobiłam.
 

  • Cukier i mąka w górnej szafce.

 
W tym zdaniu występuje podmiot zbiorowy, czyli cukier i mąka, orzeczenie to: są. 

Inne ważne części zdania: przydawka, dopełnienie, okolicznik 

Jeśli chodzi o przydawkę – najważniejsze, by zapamiętać, że określa ona zawsze rzeczownik, tak jak na poniższych przykładach:

  • Kolorowe wstążki aż lśniły we włosach (jakie wstążki? kolorowe)
  • Brat pożyczył mi ciekawą książkę (jaką książkę? ciekawą)
  • Piękne krajobrazy działają na wyobraźnię (jakie krajobrazy? piękne)

 
Przydawka – jak już wiesz – odpowiada na pytania: jaki? który? czyj?

Jeśli chodzi o okolicznik i dopełnienie – określają one czasownik, rzadziej przymiotnik lub przysłówek. To części zdania, które naprawdę trudno ze sobą pomylić. Dopełnienia odpowiadają na pytania przypadków, a okoliczniki na pytania jak? gdzie? kiedy? mimo czego?
 
Przykłady zdań z zaznaczonymi dopełnieniami:
 
Tata wieczorem czytał gazetę (co czytał? gazetę)
Hania wąchała kwiatki w ogrodzie (co wąchała? kwiatki)
Dziewczynka starannie zaplotła lalce warkocze (co zaplotła? warkocze, komu zaplotła? lalce)
Ciocia jesienią piecze najlepsze szarlotki (co piecze? szarlotki)
Myślałam o tobie wczoraj (o kim? o tobie)
 
Przykłady zdań z zaznaczonymi okolicznikami:
 
Tata wieczorem czytał gazetę (kiedy czytał? wieczorem)
Hania wąchała kwiatki w ogrodzie (gdzie wąchała? w ogrodzie)
Dziewczynka starannie zaplotła lalce warkocze (jak zaplotła? starannie)
Ciocia jesienią piecze najlepsze szarlotki (kiedy piecze? jesienią)
Myślałam o tobie wczoraj (kiedy myślałam? wczoraj)

Teraz już wiesz jakie są części zdania a także, które z nich są główne i dlaczego. Spróbuj ułożyć kilka zdań, wymyślając własny podmiot, orzeczenie, przydawkę, dopełnienie i okolicznik - w ten sposób utrwalisz wiedzę na temat części zdania.

Zobacz także:

Podmiot i orzeczenie: czym jest, jak je rozpoznać
Adobe Stock
Język polski
Podmiot i orzeczenie: czym są, jak je rozróżnić [ĆWICZENIA]
Bez wiedzy na temat tego niemalże nierozłącznego duetu trudno nauczyć się jakiegokolwiek języka, nie tylko ojczystego. Wyjaśniamy, czym jest podmiot, a czym orzeczenie: jakie są ich typy i na jakie pytania odpowiadają.

Zarówno podmiot, jak i orzeczenie to części zdania , które razem tworzą związek główny w zdaniu. Próbując zrozumieć, czym jest podmiot, a czym orzeczenie, warto wyobrazić sobie części zdania w formie… rodziny. Na pierwszym miejscu będzie orzeczenie, zaraz po nim podmiot – stanowią one parę, są niczym rodzice. Jedno jest zależne od drugiego. Tłumaczymy, czym jest podmiot, a czym orzeczenie i jak umiejętnie rozróżnić je w zdaniu. Co to jest orzeczenie: typy orzeczeń, zdania z orzeczeniem [PRZYKŁADY] Orzeczenie to część zdania, która opisuje podmiot – dokładnie: orzeczenie informuje, co robi podmiot. Orzeczenie jest wyrażone czasownikiem w formie osobowej. Szukanie orzeczenia w zdaniu to tak naprawdę szukanie czasownika w formie osobowej. W języku polskim występują zdania bez podmiotu, jednak nie ma zdań bez orzeczenia. Na jakie pytanie odpowiada orzeczenie? Co robi/co robią, jaką czynność wykonuje/wykonują, np. śpi, myślą, śpiewam. W zdaniach, w których występuje podmiot i orzeczenie, orzeczenie zawsze musi być dopasowane do formy podmiotu. Przykłady orzeczenia w zdaniu Ania zjadła pomidora (orzeczenie: zjadła) Mama wyjrzała przez okno (orzeczenie: wyjrzała) Tata pracował przy komputerze (orzeczenie: pracował) Babcia zbierała maliny do koszyczka (orzeczenie: zbierała) Typy orzeczeń Orzeczenia dzielą się na dwa typy: orzeczenie proste (czasownikowe), które najczęściej określa się czasownikiem w formie osobowej orzeczenie złożone (inaczej imienne) , które składa się z dwóch członów, nazywanych łącznikiem (np. być, zostać, stać się, wydawać się, stanowić, wyglądać, brzmieć)  i orzecznikiem (najczęściej jest wyrażony rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem, zaimkiem, np. jest lekarzem, był głośno). Po łączniku zawsze musi występować orzecznik....

Co to jest podmiot? Definicja, rodzaje, dużo przykładów (również zdań bezpodmiotowych)
Adobe Stock/fizkes
Język polski
Podmiot – wszystko, co musisz wiedzieć o tej części zdania
Jak najprościej zrozumieć rolę podmiotu w zdaniu? Co to jest podmiot i jakie są jego pytania? Ile jest rodzajów podmiotów i czy możliwe jest zdanie bez podmiotu? Wyjaśniamy, co warto wiedzieć o podmiocie.

Z myślą o wszystkich, którzy poznają części zdania i chcą sobie uporządkować najważniejsze wiadomości o podmiocie, przygotowaliśmy prostą definicję podmiotu, informacje o rodzajach podmiotu oraz mnóstwo przykładów, dzięki którym ta część zdania przestanie być zagadką.  Spis treści: Co to jest podmiot? Rodzaje podmiotów (przykłady) Brak podmiotu w zdaniu (przykłady zdań bezpodmiotowych) Co to jest podmiot? Zgodnie z najprostszą definicją, podmiot to część zdania wyrażona za pomocą rzeczownika lub zaimka (najczęściej w mianowniku). To ktoś lub coś. Podmiot jest zwykle wykonawcą czynności lub stanu wyrażonego przez orzeczenie , np. pies szczeka (pies – podmiot, szczeka – orzeczenie), sen przychodzi (sen podmiot, orzeczenie – przychodzi). Podmiot odpowiada na pytania: kto? co? Mimo że nazwa „podmiot” wskazuje na bardzo ważną (podmiotową) funkcję w zdaniu – podmiot pod względem ważności, znajduje się na drugim miejscu po orzeczeniu. Wynika to z tego, że o ile brak podmiotu w zdaniu jest możliwy – to zdanie bez orzeczenia nie istnieje. Spójrzmy na przykłady zdań z podmiotem: Kotek zasnął. (dwie części zdania: podmiot kotek i  orzeczenie zasnął, wystarczą, by otrzymać zdanie z informacją na temat tego, co zrobił kotek. Gdyby wykreślić podmiot – zostałoby samo orzeczenie, które informowałoby o czynności: Zasnął. Lecz gdybyśmy wykreślili orzeczenie – samo słowo kotek nie mówiłoby nam nic na temat tego, co się z nim stało/dzieje/stanie lub ten kotek zrobił/robi/zrobi) Biały kotek zasnął w koszyku. (ten przykład pokazuje, że możemy dodać więcej informacji, za pomocą części zdania innych niż podmiot i orzeczenie; podmiotem w tym zdaniu jest kotek, orzeczeniem – zasnął, przydawką – biały,...

Egzamin ósmoklasisty 2022  z języka polskiego. Zakres materiału
Adobe Stock/Africa Studio
Uczeń
Egzamin ósmoklasisty 2023 z języka polskiego: co trzeba umieć, zakres materiału
Egzamin ósmoklasisty 2023 coraz bliżej. Co trzeba umieć, by zaliczyć egzamin z języka polskiego? CKE nie robi z tego żadnej tajemnicy. Sprawdź, jaki zakres materiału obowiązuje na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego w 2023 roku.

Egzamin ósmoklasisty rozpocznie się 9 maja 2023 roku, o godzinie 9.00 testem z języka polskiego. Zastanawiasz się, czy na lekcjach języka polskiego była mowa o wszystkim, co będzie, a czego nie będzie na egzaminie ósmoklasisty? Sprawdź zakres materiału egzaminu zatwierdzony przez Centralną Komisję Egzaminacyjną (CKE). Spis treści: Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego 2023: co trzeba umieć?   Lektury na egzamin ósmoklasisty z języka polskiego, które trzeba znać Czego nie będzie na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego? Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego 2023: co trzeba umieć? Zanim rozpocznie się egzamin ósmoklasisty z języka polskiego, trzeba poznać wymagania egzaminacyjne. Są one opublikowane przez CKE i dotyczą całego materiału omawianego na lekcjach języka polskiego. Zakres materiału – kształcenie literackie i kulturowe Ósmoklasista przed egzaminem z języka polskiego powinien wiedzieć: Co to jest epika, liryka i dramat (znać ich cechy i wskazać przykłady), Co to jest opowiadanie, baśń, legenda, tragedia, ballada, mit, fraszka, komedia (znać ich cechy i wskazać przykłady), Jaki jest morał bajki, przesłanie baśni, Jak omówić akcję, wyodrębnić wątki i wydarzenia utworu literackiego, Jak odróżniać fikcję literacką od rzeczywistości a realizm od fantastyki, Jak charakteryzować i oceniać postawy bohaterów, Jak odnieść sytuację bohaterów do własnych doświadczeń, Jak wyrazić swój stosunek do bohaterów, Jakie są elementy dramatu (co to jest: dialog, monolog, akt, scena, tekst główny, didaskalia), czym są środki stylistyczne , takie jak: przenośnia, porównanie, epitet, neologizm, symbol, alegoria, inwokacja, wyraz dźwiękonaśladowczy (i jakie są ich funkcje), Co to jest wers, zwrotka, rym, rytm i refren, czym różni się wiersz rymowany od...

Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
kiedy nie można odliczyć ulgi na dziecko
Aktualności
Kiedy nie można odliczyć ulgi na dziecko? Przepisy w 2023
Ewa Janczak-Cwil
rekrutacja do szkół podstawowych
Aktualności
Rekrutacja do szkoły podstawowej 2023: zasady, zapisy. Kiedy zaczyna się nabór?
Ewa Janczak-Cwil
przedszkole integracyjne
Edukacja
Przedszkole integracyjne: co to jest, dla kogo? Program
Magdalena Drab
Rekrutacja do szkół średnich: jak wygląda, ważne terminy, obliczanie punktów
Aktualności
Rekrutacja do szkół średnich: kiedy składa się papiery do liceum? Kalendarz 2023
Luiza Słuszniak
Ile może zarobić dziecko, żeby nie stracić ulgi
Prawo i finanse
Ile może zarobić dziecko, żeby nie stracić ulgi – aktualne przepisy
Ewa Janczak-Cwil
Wielki Post: co to jest, ile trwa, historia, symbole
Święta i uroczystości
Wielki Post: ile trwa, historia, symbole, jak się go obchodzi? Kiedy się zaczyna i kończy w 2023 roku?
Luiza Słuszniak
Rekolekcje wielkopostne: co to jest, ile trwają, co mają na celu
Święta i uroczystości
Rekolekcje wielkopostne: co to jest, ile trwają, co mają na celu i czy są obowiązkowe
Luiza Słuszniak
kiedy wakacje
Aktualności
Kiedy wakacje w 2023 roku – początek i zakończenie, jak planować letni wypoczynek?
Ewa Janczak-Cwil
Opieka nad żoną po porodzie
Prawo i finanse
Opieka nad żoną po porodzie 2023: kto ma prawo do zwolnienia i na jak długo?
Joanna Biegaj
Czy alimenty wlicza się do dochodu
Prawo i finanse
Czy alimenty wlicza się do dochodu: czy liczą się do zasiłku rodzinnego i do kredytu?
Milena Oszczepalińska
Nabór elektroniczny do szkół i przedszkoli 2023
Uczeń
Nabór elektroniczny do szkół i przedszkoli 2023
Luiza Słuszniak
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
Pewniaki na egzamin ósmoklasisty z języka polskiego
Język polski
Pewniaki na egzaminie ósmoklasisty: co warto powtórzyć przed egzaminem z języka polskiego?
Luiza Słuszniak
AMR, schemat żywienia niemowląt
Dieta
Schemat żywienia niemowląt: aktualne zalecenia 2023
Magdalena Drab
olej z wiesiołka
Starania o dziecko
Olej z wiesiołka na płodność: czy pomaga zajść w ciążę?
Magdalena Drab
poród w szpitalu
Poród naturalny
Chwyt Kristellera – co to jest, jak wygląda, czym grozi i czy to legalne?
Luiza Słuszniak
Edukacja
Rodzaje przedszkoli: poznaj typy przedszkoli, by wiedzieć, które będzie najlepsze dla twojego dziecka
Luiza Słuszniak
Egzamin ósmoklasisty 2022  z języka polskiego. Zakres materiału
Uczeń
Egzamin ósmoklasisty 2023 z języka polskiego: co trzeba umieć, zakres materiału
Luiza Słuszniak