![Części zdania: jakie są i na jakie pytania odpowiadają? [najważniejsze informacje + przykłady]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/czesci-zdania-jakie-sa-i-na-jakie-pytania-odpowiadaja-najwazniejsze-informacje-przyklady-122262-4_3_800.jpg)
Części zdania w języku polskim jest o połowę mniej niż części mowy. Sprawdź, jakie są części zdania, które z nich są główne i dlaczego tak je nazywamy. Dowiedz się, jaką rolę pełnią oraz jak zapamiętać pytania, na jakie odpowiadają poszczególne części zdania.
Spis treści:
Części zdania to elementy, z których składa się zdanie. Części zdania mogą być wyrażone jednym wyrazem lub związkiem wyrazowym.
Wyróżniamy 5 części zdania:
Określa wykonawcę czynności w zdaniu, podmiotem może być osoba, zwierzę, przedmiot lub zjawisko abstrakcyjne (podmiot, tak jak rzeczownik, odpowiada na pytania: kto? co?)
Przykład:
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
kto? Kasia
Informuje, co robi podmiot w zdaniu, odpowiada na pytania czasownika: co robi? co się z nim dzieje?, czyli podobnie jak czasownik – określa czynność lub stan)
Przykład:
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
co robi? pije
Określa rzeczownik, odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? ile? z czego?)
Przykład:
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
jaką (herbatę)? słodką,
jaką (herbatę)? z cytryną
Określa orzeczenie i odpowiada na pytania przypadków (oprócz pytań mianownika i wołacza)
Przykład:
Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną.
pije (co?) herbatę
Określa okoliczności wykonywanej czynności, czyli orzeczenia (kiedy? gdzie? jak? po co? dlaczego? mimo czego?)
Przykład:
Kasia pije po południu słodką herbatę z cytryną.
Kiedy? po południu
Jak? często
Teraz już wiesz jakie są części zdania i na jakie pytania odpowiadają. To najważniejsze informacje, ponieważ poszczególne części zdania dzielimy na różne rodzaje.
Jaka jest najważniejsza część zdania? To orzeczenie, bez którego nie mogłoby być mowy o zdaniu. Innymi słowy, właśnie orzeczenie sprawia, że mamy do czynienia ze zdaniem. O ile możemy spotkać się ze zdaniem, w którym nie występuje podmiot (przykłady zdań bezpodmiotowych to: Zaczęło błyskać. Zrobiono to specjalnie. Boli mnie brzuch), to zdanie musi mieć orzeczenie. W zdaniu pojedynczym – występuje jedno orzeczenie.
Czasem podmiot i orzeczenie nazywa się głównymi częściami zdania, ponieważ, by utworzyć zdanie – wystarczy jedynie podmiot i orzeczenie. Spójrz na poniższe przykłady:
Dzieci bawiły się
(podmiot: dzieci, orzeczenie: bawiły się)
Dorota wróciła.
(podmiot: Dorota, orzeczenie: wróciła)
Pies szczeka.
(podmiot: pies, orzeczenie: szczeka)
Śnieg prószy.
(podmiot: śnieg, orzeczenie: prószy)
By powstało zdanie, wystarczy nawet samo orzeczenie, jak w przypadku takich zdań jak:
Pada.
Zachmurzyło się.
Obudziła się.
Najczęściej jednak podmiot i orzeczenie występują wśród innych części zdania, dzięki którym możemy dowiedzieć się nieco więcej szczegółów (zarówno jeśli chodzi o podmiot, jak i orzeczenie).
W tym zdaniu podmiot to Kasia, a orzeczenie to odrobiła.
W powyższym zdaniu mamy do czynienia z podmiotem domyślnym – ja, orzeczenie to: zrobiłam.
W tym zdaniu występuje podmiot zbiorowy, czyli cukier i mąka, orzeczenie to: są.
Jeśli chodzi o przydawkę – najważniejsze, by zapamiętać, że określa ona zawsze rzeczownik, tak jak na poniższych przykładach:
Przydawka – jak już wiesz – odpowiada na pytania: jaki? który? czyj?
Jeśli chodzi o okolicznik i dopełnienie – określają one czasownik, rzadziej przymiotnik lub przysłówek. To części zdania, które naprawdę trudno ze sobą pomylić. Dopełnienia odpowiadają na pytania przypadków, a okoliczniki na pytania jak? gdzie? kiedy? mimo czego?
Przykłady zdań z zaznaczonymi dopełnieniami:
Tata wieczorem czytał gazetę (co czytał? gazetę)
Hania wąchała kwiatki w ogrodzie (co wąchała? kwiatki)
Dziewczynka starannie zaplotła lalce warkocze (co zaplotła? warkocze, komu zaplotła? lalce)
Ciocia jesienią piecze najlepsze szarlotki (co piecze? szarlotki)
Myślałam o tobie wczoraj (o kim? o tobie)
Przykłady zdań z zaznaczonymi okolicznikami:
Tata wieczorem czytał gazetę (kiedy czytał? wieczorem)
Hania wąchała kwiatki w ogrodzie (gdzie wąchała? w ogrodzie)
Dziewczynka starannie zaplotła lalce warkocze (jak zaplotła? starannie)
Ciocia jesienią piecze najlepsze szarlotki (kiedy piecze? jesienią)
Myślałam o tobie wczoraj (kiedy myślałam? wczoraj)
Teraz już wiesz jakie są części zdania a także, które z nich są główne i dlaczego. Spróbuj ułożyć kilka zdań, wymyślając własny podmiot, orzeczenie, przydawkę, dopełnienie i okolicznik - w ten sposób utrwalisz wiedzę na temat części zdania.
Zobacz także:
Aby precyzyjnie wyjaśnić, czym jest równoważnik zdania, musimy najpierw przypomnieć, czym jest zdanie. Według definicji podanej w „Słowniku języka polskiego” zdanie to: „zespół wyrazów powiązanych zależnościami gramatycznymi zawierający orzeczenie”. Orzeczenie z kolei to nic innego jak osobowa forma czasownika, czyli np. wyrazy: piszę, czarujesz, patrzymy (ponieważ: pisano, pisać czarowano, czarować, patrzono, patrzeć – to bezosobowe formy tych przykładowych czasowników). Oto przykłady zdań (podkreślone wyrazy to orzeczenia): Oto szarlotka, którą mama upiekła z najlepszych jabłek. Krzyś poszedł na spacer. Pieski wesoło biegały po ogrodzie. Wiedząc już, co to jest zdanie, z pewnością łatwiej ci będzie zrozumieć definicję równoważnika zdania. Spis treści: Równoważnik zdania – definicja, przykłady Co ma imiesłów do równoważnika zdania Jak przekształcić równoważnik zdania na zdanie – przykłady Równoważnik zdania: definicja, przykłady Definicja równoważnika zdania brzmi tak: Równoważnik zdania to zespół wyrazów powiązanych zależnościami gramatycznymi, nie zawierający orzeczenia. Przykłady równoważników zdań: Zakaz wyprowadzania psów bez smyczy! Ten pałac to kompletna ruina. Cześć, wszystko w porządku? Uwaga, cofnąć się! Mamo, to ja Aby jeszcze lepiej zrozumieć, czym jest równoważnik zdania, warto spojrzeć na kilka kolejnych przykładów : Oto szarlotka mamy z najlepszych jabłek. Krzyś na spacerze. Wesoła bieganina piesków w ogrodzie. Jak widać, informacje zawarte w tych równoważnikach zdań nie różnią się specjalnie od podanych wyżej zdań. A jednak nie są takie same, ponieważ nie mają orzeczenia. Tak, to wszystko, co wyznacza różnicę pomiędzy zdaniem a równoważnikiem...
![Bezokolicznik w języku polskim: co to jest, jakie pełni funkcje, zdania z bezokolicznikami [dużo przykładów]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/bezokolicznik-w-jezyku-polskim-co-to-jest-jakie-pelni-funkcje-zdania-z-bezokolicznikami-duzo-przykladow-122076-4_3_800.jpg)
Można spotkać się z opinią, że bezokolicznik to zjawisko bardzo tajemnicze. Językoznawcy odkryli jednak sposoby na to, jak go rozszyfrować. Spis treści: Bezokolicznik: co to jest? Funkcje bezokolicznika Pisownia bezokoliczników w języku polskim Bezokolicznik: co to jest? Bezokolicznik to nic innego jak bezosobowa forma czasownika. Oznacza to, że czasownik w formie bezokolicznika nie występuje w żadnej osobie, rodzaju, czasie ani liczbie. Porównajmy osobowe formy czasownika z bezokolicznikami: Osobowe formy czasownika : (ja) lubię, (ty) lubisz, (on, ona, ono) lubi, (my) lubimy, (wy) lubicie, (oni, one) lubią; bezokolicznik : lubić Osobowe formy czasownika: (ja) mam, (ty) masz, (on, ona, ono) ma, (my) mamy, (wy) macie, (oni, one) mają; bezokolicznik : mieć Osobowe formy czasownika : (ja) jestem, (ty) jesteś, (on/ona, ono) jest, (my) jesteśmy, (wy) jesteście, (oni, one) są; bezokolicznik : być Osobowe formy czasownika : (ja) piekę, (ty) pieczesz, (on, ona, ono) piecze, (my) pieczemy, (wy) pieczecie, (oni, one) pieką; bezokolicznik : piec Osobowe formy czasownika: (ja) strzygę, (ty) strzyżesz, (on, ona, ono) strzyże, (my) strzyżemy, (wy) strzyżecie, (oni, one) strzygą; bezokolicznik : strzyc Osobowe formy czasownika: (ja) mogę, (ty) możesz, (on, ona, ono) może, (my) możemy, (wy) możecie, (oni, one) mogą; bezokolicznik : móc Osobowe formy czasownika: (ja) gryzę, (ty) gryziesz, (on, ona, ono) gryzie, (my) gryziemy, (wy) gryziecie, (oni, one) gryzą; bezokolicznik : gryźć Osobowe formy czasownika: (ja) gniotę, (ty) gnieciesz, (on, ona, ono) gniecie, (my) gnieciemy, (wy) gnieciecie, (oni, one) gniotą; bezokolicznik : gnieść Jak widać na powyższych przykładach: bezokoliczniki w języku polskim mają...
Choć trudno w to uwierzyć, na świecie jest język, w którym występują tylko dwa liczebniki: mało (hoi) i dużo (baagiso). W języku polskim istnieje nieco więcej liczebników liczebników niż w języku Indian Piraha z amazońskiej dżungli – i całe szczęście. Spis treści: 1. Co to jest liczebnik? 2. Podział liczebników 3. Odmiana liczebników Odmiana liczebników zbiorowych Odmiana liczebników porządkowych Odmiana liczebników ułamkowych 4. Liczebnik porządkowy a interpunkcja w języku polskim Co to jest liczebnik? Liczebnik to część mowy, dzięki której możemy określać takie cechy jak: liczby, liczebność, ilość, wielokrotność oraz kolejność. Liczebnik odpowiada na pytania: ile? który (z kolei)? Przykłady liczebników: Siódemka to jego szczęśliwa liczba. Asia ma cztery lata i sto cztery centymetry wzrostu. Spóźnił się już piąty raz w tym tygodniu. Rehabilitacja trwała wiele miesięcy, ale Michał czuje się już dobrze. Adam Małysz czterokrotnie zdobył Puchar Świata w skokach narciarskich. Wsyp trzy czwarte szklanki mąki. Jedno jest pewne: z liczebnikami spotykamy się dużo częściej niż na lekcjach języka polskiego i matematyki. Podział liczebników Jeśli chodzi o podział liczebników wyróżniamy: Liczebniki główne , np. osiemnaście, tysiąc, milion Liczebniki porządkowe , np. pierwszy, tysięczny, milionowy Liczebniki zbiorowe , np. troje, pięcioro, osiemnaścioro Liczebniki ułamkowe , np. trzy czwarte, jedna czwarta Liczebniki nieokreślone , np. dużo, mało, kilka Liczebniki mnożne , np. potrójny, poczwórny, Liczebniki wielorakie np. dwojako, czworaki Wbrew pozorom, rozmaitość liczebników wcale nie utrudnia, a ułatwia nam życie. Tylko spróbujmy sobie wyobrazić, że w języku polskim występują wyłącznie...
