Rodzaje podmiotów – jak je rozpoznać? [przykłady i ćwiczenia]
Jakie są rodzaje podmiotów? Jak nie pomylić ich ze sobą na sprawdzianie lub egzaminie? Przekonaj się, że dzięki licznym przykładom i prostym ćwiczeniom łatwo utrwalisz sobie wiadomości na temat wszystkich rodzajów podmiotów.
Jeśli wiesz już, co to jest podmiot, z pewnością orientujesz się też, że ta część zdania może mieć różne rodzaje. Sprawdź, jak bezbłędnie je rozpoznawać.
Spis treści:
- Jakie są rodzaje podmiotów
- Rodzaje podmiotów: przykłady
- Ćwiczenia utrwalające wiedzę o rodzajach podmiotów
Jakie są rodzaje podmiotów?
Wyróżniamy następujące rodzajów podmiotów:
- podmiot gramatyczny,
- podmiot logiczny,
- podmiot domyślny,
- podmiot szeregowy.
Czasem wyróżniane są też dwa kolejne rodzaje podmiotów:
- podmiot towarzyszący.
- podmiot zbiorowy.
Jak rozpoznać poszczególne rodzaje podmiotów?
Podmiot gramatyczny: jest bardzo popularny, występuje w formie rzeczownika w mianowniku, np. Wojtek został strażakiem.
Podmiot logiczny: występuje w dopełniaczu (przypadek odpowiadający na pytania: kogo?, czego?), ten rodzaj podmiotu wskazuje często na brak, przybywanie lub ubywanie czegoś, np. Zabrakło jednej szklanki.
Podmiot domyślny: jak wskazuje nazwa, możemy się jedynie domyślać co (lub kto) pełni funkcję podmiotu, wskazówek dotyczących podmiotu domyślnego dostarcza nam orzeczenie, np. Wziął nogi za pas (on)
Podmiot szeregowy: wyrażony za pomocą kilku rzeczowników (występujących w szeregu), np. Kasia, Zosia i Bartek wyszli ze szkoły uśmiechnięci.
Podmiot towarzyszący: występuje jako rzeczownik w mianowniku (pyt. kto?, co?) wraz z rzeczownikiem w narzędniku (pyt. kim?, czym?), np. Kwoka z kurczętami ukryła się w drugim końcu podwórka.
Podmiot zbiorowy: występuje w formie rzeczownika w liczbie pojedynczej, ale oznacza zbiorowość, np. Społeczeństwo zaprotestowało przeciw jawnej niesprawiedliwości.
Gdy rozpoznajemy rodzaj podmiotu, dobrze jest wykluczyć, że nie należy on do grupy innych rodzajów podmiotów.
Rodzaje podmiotów: przykłady
Aby utrwalić sobie poszczególne rodzaje podmiotów, przypatrzmy się poniższym przykładom.
Podmiot gramatyczny:
Jabłonie w tym roku zaowocowały wyjątkowo słodkimi owocami.
Brat wybrał studia inżynierskie.
Moja wychowawczyni uczy języka polskiego.
Bilet okazał się nieważny.
Cukiernica stłukła się na tysiąc kawałków.
Podmiot domyślny:
Wystroiła się jak gwiazda filmowa. (ona)
Przyniósł same dobre wiadomości. (on)
Nie chcę jechać w góry. (ja)
W drugiej części spotkania wyszli na prowadzenie. (oni)
Pojawiły się w parku około ósmej. (one)
Podmiot logiczny:
W sklepie nie było śmietany.
Zabrakło jednego głosu.
Nie ma kurtki w tym rozmiarze.
W mieście nie jeździły żadne taksówki.
Tam jest za dużo kurzu.
Podmiot szeregowy:
Jaskółki i zięby dawno odleciały do ciepłych krajów.
Babcia, dziadek i ciocia cieszyli się z udanych świąt jak dzieci.
Polonistka, matematyk i wuefista stanęli po stronie Bartka.
Łyżki, widelce i noże lśniły na białym obrusie.
Pączki, napoleonki, jagodzianki i rogaliki wyglądały bardzo apetycznie.
Podmiot towarzyszący:
Kasia z Zosią pomagały w schronisku.
Brat ze szwagrem otworzyli nową restaurację.
Marta z mężem przyjedzie wieczorem.
Szarlotka z lodami okazała się deserem idealnym.
Pierogi z grzybami parowały na wielkim półmisku.
Podmiot zbiorowy:
Publiczność biła brawo na stojąco.
Stado ruszyło prosto na polanę.
Cały zastęp przybył punktualnie.
Armia wykazała się odwagą.
Orkiestra grała na całą okolicę.
Ćwiczenia utrwalające wiedzę o rodzajach podmiotów
1. Wskaż, jaki rodzaj podmiotu występuje w poniższych zdaniach:
a) Jesień powitała nas deszczem i wiatrem.
b) Powitał ich chłodno.
c) Zespół zyskał ogromną popularność.
d) Na targu nie ma już malin.
e) Herbata z cytryną przyjemnie rozgrzewa w chłodne dni.
f) Staś i Mirka poszli w stronę biblioteki.
2. Wskaż, w których zdaniach występuje podmiot gramatyczny:
a) Złote kolczyki podkreślały ciepły odcień jej karnacji.
b) Kanapki z szynką i butelka z wodą zostały na stole w kuchni.
c) Cała banda znalazła schronienie w pobliskich zabudowaniach.
d) Robert zapomniał o egzaminie.
e) Robert i Darek zapomnieli o egzaminie.
f) Robert z Darkiem zapomnieli o egzaminie.
g) Uczniowie zapomnieli o jutrzejszym egzaminie.
h) W garnku nie było już pomidorówki.
i) Brat przygotowywał się do tych zawodów latami.
j) Przygotowywał się do tych zawodów latami.
k) Marzę o karierze influencerki.
l) Kasia marzy o karierze influencerki.
ł) Przez całe wakacje mieszkał w leśniczówce.
m) Nie noszę sukienek.
n) W żadnej bibliotece nie ma tej książki.
3. Wskaż dwa rodzaje podmiotów, które wydają ci się najtrudniejsze do rozpoznania. Przeczytaj jeszcze raz ich charakterystykę (w naszym tekście powyżej) oraz przeanalizuj podane przez nas przykłady zdań, w których występują. Następnie ułóż po trzy zdania z tym rodzajami podmiotów.
Prawidłowe odpowiedzi do ćwiczeń:
Ćwiczenie 1.
a. podmiot gramatyczny (jesień)
b. podmiot domyślny (on)
c. podmiot zbiorowy (zespół)
d. podmiot logiczny (malin)
e. podmiot towarzyszący (herbata z cytryną)
f. podmiot szeregowy
Ćwiczenie 2.
a, d, g, i, l
Zobacz także: