Z myślą o wszystkich, którzy poznają części zdania i chcą sobie uporządkować najważniejsze wiadomości o podmiocie, przygotowaliśmy prostą definicję podmiotu, informacje o rodzajach podmiotu oraz mnóstwo przykładów, dzięki którym ta część zdania przestanie być zagadką.
Spis treści:
Zgodnie z najprostszą definicją, podmiot to część zdania wyrażona za pomocą rzeczownika lub zaimka (najczęściej w mianowniku). To ktoś lub coś. Podmiot jest zwykle wykonawcą czynności lub stanu wyrażonego przez orzeczenie, np. pies szczeka (pies – podmiot, szczeka – orzeczenie), sen przychodzi (sen podmiot, orzeczenie – przychodzi). Podmiot odpowiada na pytania: kto? co?
Mimo że nazwa „podmiot” wskazuje na bardzo ważną (podmiotową) funkcję w zdaniu – podmiot pod względem ważności, znajduje się na drugim miejscu po orzeczeniu. Wynika to z tego, że o ile brak podmiotu w zdaniu jest możliwy – to zdanie bez orzeczenia nie istnieje.
Spójrzmy na przykłady zdań z podmiotem:
Kotek zasnął.
(dwie części zdania: podmiot kotek i orzeczenie zasnął, wystarczą, by otrzymać zdanie z informacją na temat tego, co zrobił kotek. Gdyby wykreślić podmiot – zostałoby samo orzeczenie, które informowałoby o czynności: Zasnął. Lecz gdybyśmy wykreślili orzeczenie – samo słowo kotek nie mówiłoby nam nic na temat tego, co się z nim stało/dzieje/stanie lub ten kotek zrobił/robi/zrobi)
Biały kotek zasnął w koszyku.
(ten przykład pokazuje, że możemy dodać więcej informacji, za pomocą części zdania innych niż podmiot i orzeczenie; podmiotem w tym zdaniu jest kotek, orzeczeniem – zasnął, przydawką – biały, okolicznikiem – w koszyku
Piotruś wybiegł przed dom.
(podmiot: Piotruś, orzeczenie: wybiegł)
Paprocie zarastały całą ścieżkę.
(podmiot: paprocie, orzeczenie: zarastały)
Mleko wykipiało!
(podmiot: mleko, orzeczenie: wykipiało)
Podsumowując: na podstawie powyższych przykładów możesz zauważyć, że podmiot to ktoś lub coś. I że ten ktoś lub coś (kotek, Piotruś, paprocie, mleko) za każdym razem jest wykonawcą pewnej czynności wyrażonej przez orzeczenie (zasnął, wybiegł, zarastały, wykipiało).
Warto pamiętać, że podmioty mogą różnić się od siebie. Wyróżniamy: podmiot gramatyczny, domyślny, szeregowy, logiczny, towarzyszący i zbiorowy. Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym rodzajom podmiotów.
Rzeczownik w mianowniku, najpopularniejszy rodzaj podmiotu, np.
Myszka uciekła w ostatniej chwili.
Kasia tęskniła do siostry.
Szarlotka udała się znakomicie.
Wyrażony nie wprost, niedokładnie, możemy się jedynie domyślać na podstawie orzeczenia, czy to rzecz, zjawisko czy osoba, on, ona czy ono, w liczbie pojedynczej lub mnogiej, itp.), np.
(On) Poszedł prosto do szkoły.
(One) Minęły go bez słowa.
(Ona) Nie wydała mi reszty!
Wyrażony za pomocą kilku rzeczowników, np.
Bolek i Lolek są bohaterami dawnej kreskówki.
Lawenda, maciejka i róże pachniały na cały ogród.
Wszystkie lalki, misie, klocki i puzzle leżały na podłodze.
Wyrażony w dopełniaczu (pyt. kogo?, czego?) , wskazuje często na brak, przybywanie lub ubywanie czegoś, np.
Wody na ulicach przybywało z każdą minutą.
Dziś Pawła nie będzie.
Zabrakło dobrych chęci.
Wyrażony rzeczownikiem w mianowniku (pyt. kto?, co?) wraz z rzeczownikiem w narzędniku (pyt. kim?, czym?), np.
Kawa z mlekiem smakuje jej bardziej.
Zabytkowy dom z ogrodem wyłaniał się zza krzaków bzu.
Matki z dziećmi miały pierwszeństwo.
Jest wyrażony za pomocą rzeczownika w liczbie pojedynczej, ale oznacza pewną zbiorowość np.
Społeczeństwo miasta zgłosiło do burmistrza prośbę o remont ulicy Długiej.
Cała klasa V b bardzo chciała pojechać na wycieczkę.
Tłum wypełnił galerię w jednej chwili.
Spójrz jeszcze na poniższe przykłady zdań, w których występuje rozmaite rodzaje podmiotów:
Kotek zasnął.
(kotek w tym zdaniu to podmiot gramatyczny)
Wybiegł przed dom.
(nie wiemy dokładnie, kto wybiegł przed dom, ponieważ w tym przypadku mamy do czynienia z podmiotem domyślnym)
Mchy i paprocie porastały całą ścieżkę.
(mchy i paprocie to podmiot szeregowy)
Nie ma mleka!
(mleka to podmiot logiczny)
Szlachta uwielbiała uczty.
(szlachta – podmiot zbiorowy)
Tata z wujkiem złowili najwięcej ryb.
(tata z wujkiem – podmiot towarzyszący)
Jak już wiesz, w zdaniu musi pojawić się orzeczenie, a podmiot… niekoniecznie. Zdanie bez podmiotu nazywamy zdaniem bezpodmiotowym. Przykłady takich zdań to:
Wyniesiono już wszystkie meble.
Zamknięto bramę.
Podano do stołu.
W przypadku braku podmiotu w zdaniu wiemy, że coś się wydarzyło, ale nie wiemy, kto był wykonawcą tej czynności (i na podstawie konstrukcji zdania nie możemy się tego domyślić).
Chcąc utrwalić sobie wiedzę na temat braku podmiotu w zdaniu, spróbujmy przekształcić poniższe zdania z podmiotem na zdania bezpodmiotowe:
Organizatorzy przełożyli datę koncertu (podmiot: organizatorzy)
Przełożono datę koncertu (zdanie bezpodmiotowe)
Z okazji Dnia Dziecka burmistrz i jego zastępca złożyli życzenia uczniom (podmiot: burmistrz i zastępca).
Z okazji Dnia dziecka złożono życzenia uczniom (zdanie bezpodmiotowe).
Drużyna właśnie wygrała najważniejszy mecz w sezonie (podmiot: drużyna)
Właśnie wygrano najważniejszy mecz w sezonie (zdanie bezpodmiotowe)
Zobacz także:
![Części zdania: jakie są i na jakie pytania odpowiadają? [najważniejsze informacje + przykłady]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/czesci-zdania-jakie-sa-i-na-jakie-pytania-odpowiadaja-najwazniejsze-informacje-przyklady-122262-4_3_800.jpg)
Części zdania w języku polskim jest o połowę mniej niż części mowy. Sprawdź, jakie są części zdania, które z nich są główne i dlaczego tak je nazywamy. Dowiedz się, jaką rolę pełnią oraz jak zapamiętać pytania, na jakie odpowiadają poszczególne części zdania. Spis treści: Części zdania – jakie są ? Części zdania – charakterystyka Główne części zdania: podmiot i orzeczenie Inne ważne części zdania: przydawka, dopełnienie, okolicznik Części zdania: jakie są? Części zdania to elementy, z których składa się zdanie. Części zdania mogą być wyrażone jednym wyrazem lub związkiem wyrazowym. Wyróżniamy 5 części zdania: podmiot – ściśle wiąże się z orzeczeniem orzeczenie – określa podmiot przydawka – określa podmiot i części zdania wyrażone rzeczownikiem dopełnienie – określa orzeczenie okolicznik – określa orzeczenie Części zdania: charakterystyka Podmiot Określa wykonawcę czynności w zdaniu, podmiotem może być osoba, zwierzę, przedmiot lub zjawisko abstrakcyjne (podmiot, tak jak rzeczownik, odpowiada na pytania: kto? co?) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną. kto? Kasia Orzeczenie Informuje, co robi podmiot w zdaniu, odpowiada na pytania czasownika: co robi? co się z nim dzieje?, czyli podobnie jak czasownik – określa czynność lub stan) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną. co robi? pije Przydawka Określa rzeczownik, odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? ile? z czego?) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną . jaką (herbatę)? słodką,...
![Wszystkie części mowy jak na dłoni [pytania i przykłady części mowy]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/wszystkie-czesci-mowy-jak-na-dloni-pytania-i-przyklady-czesci-mowy-120796-4_3_800.jpg)
Z częściami mowy mamy do czynienia w wielu sytuacjach, kiedy mówimy, gdy piszemy (np. wypracowanie, post na Instagramie czy SMS-a), gdy słuchamy (np. tego, co mówią lub śpiewają inni ludzie) lub kiedy czytamy (np. książki, wiadomości, a nawet napisy na murach). Sprawdź, jakie wyróżniamy części mowy i co warto wiedzieć o każdej z nich. Przy okazji przekonasz się, że nie są ci tak zupełnie obce. Spis treści: Części mowy – co to takiego? Części mowy: charakterystyka (pytania, przykłady ) Odmienne i nieodmienne części mowy Jak jeszcze dzielimy części mowy? Części mowy: co to w ogóle jest? Części mowy to nic innego jak wyrazy, których używamy na co dzień. W języku polskim mamy 10 części mowy, to: rzeczownik czasownik przymiotnik liczebnik zaimek przysłówek przyimek spójnik wykrzyknik partykuła. Części mowy dzieli się na odmienne i odmienne. To jest najważniejszy podział dotyczący części mowy. Na wszystkich 10 części mowy: 5 jest odmiennych, 5 nieodmiennych. Odmienne części mowy to: rzeczownik czasownik przymiotnik liczebnik zaimek. Nieodmienne części mowy: przysłówek przyimek spójnik wykrzyknik partykuła. Więcej o odmiennych i nieodmiennych częściach mowy piszemy w dalszej części tekstu. Części mowy: charakterystyka (pytania plus przykłady) Oto wszystkie części mowy, które występują w języku polskim: Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co? oznacza: osoby, przedmioty, rośliny, zwierzęta, cechy, czynności lub pojęcia przykłady rzeczowników: dom, mama, Gdańsk, uspokojenie, szczerość, solidarność rodzaje rzeczowników: pospolite (kot, szkoła, talerz), własne (Maria, Bambi, Wawel), żywotne (źrebię),...
Aby precyzyjnie wyjaśnić, czym jest równoważnik zdania, musimy najpierw przypomnieć, czym jest zdanie. Według definicji podanej w „Słowniku języka polskiego” zdanie to: „zespół wyrazów powiązanych zależnościami gramatycznymi zawierający orzeczenie”. Orzeczenie z kolei to nic innego jak osobowa forma czasownika, czyli np. wyrazy: piszę, czarujesz, patrzymy (ponieważ: pisano, pisać czarowano, czarować, patrzono, patrzeć – to bezosobowe formy tych przykładowych czasowników). Oto przykłady zdań (podkreślone wyrazy to orzeczenia): Oto szarlotka, którą mama upiekła z najlepszych jabłek. Krzyś poszedł na spacer. Pieski wesoło biegały po ogrodzie. Wiedząc już, co to jest zdanie, z pewnością łatwiej ci będzie zrozumieć definicję równoważnika zdania. Spis treści: Równoważnik zdania – definicja, przykłady Co ma imiesłów do równoważnika zdania Jak przekształcić równoważnik zdania na zdanie – przykłady Równoważnik zdania: definicja, przykłady Definicja równoważnika zdania brzmi tak: Równoważnik zdania to zespół wyrazów powiązanych zależnościami gramatycznymi, nie zawierający orzeczenia. Przykłady równoważników zdań: Zakaz wyprowadzania psów bez smyczy! Ten pałac to kompletna ruina. Cześć, wszystko w porządku? Uwaga, cofnąć się! Mamo, to ja Aby jeszcze lepiej zrozumieć, czym jest równoważnik zdania, warto spojrzeć na kilka kolejnych przykładów : Oto szarlotka mamy z najlepszych jabłek. Krzyś na spacerze. Wesoła bieganina piesków w ogrodzie. Jak widać, informacje zawarte w tych równoważnikach zdań nie różnią się specjalnie od podanych wyżej zdań. A jednak nie są takie same, ponieważ nie mają orzeczenia. Tak, to wszystko, co wyznacza różnicę pomiędzy zdaniem a równoważnikiem...
