Przysłówek: co to, pytania, stopniowanie [PRZYKŁADY i PISOWNIA]

Aby „oswojenie” przysłówków było jak najprostsze – postaraliśmy się, by nie zabrakło odpowiednich przykładów przysłówków umieszczonych w zdaniach. Przekonaj się, że to właśnie dzięki przykładom najłatwiej zapamiętać, czym jest przysłówek, na jakie pytania odpowiada i jak odróżnić go od innych części mowy.

Spis treści:

• Co to jest przysłówek i na jakie pytania odpowiada?
• Stopniowanie przysłówków
• Przysłówek a przymiotnik: czym się różnią, co je łączy?
• Razem czy osobno, czyli jak pisać „nie” z przysłówkami

Co to jest przysłówek? Na jakie pytania odpowiada?

Przysłówek to nieodmienna część mowy, czy taka, która nie odmienia się ani przez przypadki, ani przez liczby, ani przez rodzaje. Przysłówek określa cechę (np. ładnie), czynność – jak jest wykonywana, kiedy jest wykonywana (np. szybko, wczoraj) i stan (np. zimno). 

Przysłówek odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?

Odpowiadając na pytanie: Jak się czujesz? najprawdopodobniej odpowiesz… przysłówkiem. Formy: dobrze, niedobrze, słabo, świetnie, wyśmienicie, nie najgorzej – to właśnie przysłówki.

Inne przykłady przysłówków znajdziesz w zdaniach niżej:

• Pobiegł szybko i wygrał ten wyścig. (jak? szybko)
• Jaskółka wzbiła się wysoko w niebo. (gdzie? wysoko)
• Wczoraj widziałam się z Martą. (kiedy? wczoraj)

 
Na podstawie pytań, na jakie odpowiada dany przysłówek, można wyróżnić:

• Przysłówki sposobu – gdy odpowiada na pytanie: jak?, np. szybko, miło, smacznie, pogodnie
• Przysłówki miejsca – odpowiada na pytanie: gdzie?, np. wysoko, blisko, daleko, obok
• Przysłówki czasu – gdy odpowiada na pytanie: kiedy?, np. wczoraj, dzisiaj, rano, wieczorem  

Stopniowanie przysłówków

Przysłówki – jak przystało na nieodmienną część mowy – nie odmieniają ani przez przypadki, ani przez liczby, ani przez rodzaje. Aby jednak nie było zbyt prosto, podlegają stopniowaniu. Z drugiej strony, gdyby nie stopniowanie przysłówków, wypowiedzi (zarówno te ustne jak i pisemne) często byłyby niedokładne.

Wyobraź sobie, że na pytania Jak się czujesz? Jak wyglądam? Jak udało się spotkanie? możesz odpowiedzieć jedynie: dobrze lub niedobrze, nie mogąc użyć takich form jak: lepiej, gorzej, najlepiej, nie najlepiej. W tej sytuacji, lepiej pogodzić się z sytuacją i śmiało korzystać nie tylko z równego, ale i wyższego czy najwyższego stopnia przysłówka, jak np.:
 

• Bardzo – bardziej, najbardziej (Tomek najbardziej lubi sierpień.)
• Miło – milej, najmilej (Najmilej wspominamy ostatnie wakacje nad jeziorem.)
• Smacznie – smaczniej, najsmaczniej (Najsmaczniej w rodzinie gotuje babcia.)
• Daleko – dalej, najdalej (Najdalej za kilometr zobaczysz drogowskaz)
• Wysoko – wyżej, najwyżej (Jaki jest najwyżej położony punkt na mapie Polski?)
• Nisko – niżej, najniżej (Jaka jest najniżej położona miejscowość na Mazowszu?)
• Późno – później, najpóźniej (Wrócę najpóźniej za godzinę.)
• Wcześnie – wcześniej, najwcześniej (Obudź się jak najwcześniej.)

 
Powyższe przykłady obrazują stopniowanie proste przysłówków. W języku polskim mamy również: 

nieregularne stopniowanie przysłówków:
 

• Źle – gorzej, najgorzej (Najgorzej się czuł kiedy mama nic nie mówiła.)
• Dobrze – lepiej, najlepiej (Ona życzy mu najlepiej na świecie.)
• Dużo – więcej, najwięcej (Najwięcej czereśni jest w sadzie u dziadka.)

 
opisowe stopniowanie przysłówków:
 

• Kolorowo – bardziej kolorowo, najbardziej kolorowo (Jego przyszłość po studiach może rysować się bardziej kolorowo)
• Interesująco – bardziej interesująco, najbardziej interesująco (Najbardziej interesująco na ten temat opowiadał nasz druh.)
• Sympatycznie – bardziej sympatycznie, najbardziej sympatycznie (Najbardziej sympatycznie rozmawiało mi się z nią na plaży.)

 
Wielu przysłówków można stopniować zarówno w formie prostej, jak i opisowej (np. słodko – słodziej, najsłodziej/bardziej słodko, najbardziej słodko). Istnieją przysłówki, w przypadku których stopniowanie jest niemożliwe. Przykłady takich wyjątków to: potem, jutro, obok, wiecznie, zawsze, teraz.

Przysłówek a przymiotnik: czym się różnią a co je łączy?

Przysłówek to część mowy, która czasem może przypominać przymiotnik (odpowiadający na pytania jaki? jaka? jakie?). Podstawową różnicę między nimi stanowi zupełnie inna forma (końcówka), np.:
 

• Przymiotniki: miły, miła, miłe – przysłówek: miło
• Przymiotniki: ładny, ładna, ładne – przysłówek: ładnie
• Przymiotniki: dobry, dobra, dobre – przysłówek: dobrze
• Przymiotniki: wysoki, wysoka, wysokie – przysłówek: wysoko
• Przymiotniki: ciepły, ciepła, ciepłe – przysłówek: ciepło

 
Różnicę między przysłówkiem a przymiotnikiem jeszcze dokładniej można dostrzec na przykładzie zdań:
 
Ten kocyk jest miły w dotyku. (jaki? miły – przymiotnik)
Miło było cię spotkać. (jak? miło – przysłówek)
 
Ładna ta nowa fryzura! (jaka? ładna – przymiotnik)
Ależ ładnie się uczesałaś! (jak? ładnie – przysłówek)
 
W tej piekarni mają dobre bułki (jakie? dobre – przymiotnik)
Dobrze jest tak, jak jest. (jak? dobrze – przysłówek)
 
Wysokie drzewo dawało przyjemny cień (jakie? wysokie – przymiotnik)
Gdzieś wysoko w gałęziach drzew śpiewał ptak. (gdzie? wysoko – przysłówek)
 
Załóż ciepłe spodnie. (jakie? ciepłe – przymiotnik)
W tym szaliku będzie ci ciepło (jak? ciepło – przysłówek).
 
Patrząc na powyższe przykłady, można zauważyć, że przysłówki i przymiotniki brzmią podobnie oraz, że niemal od każdego przymiotnika da się utworzyć przysłówek.

Razem czy osobno, czyli jak pisać „nie” z przysłówkami

Ostatnią ważną informacją w sprawie przysłówków jest ich prawidłowa pisownia z „nie”. Reguła jest prosta. Przysłówki z „nie” piszemy razem, gdy pochodzą one od przymiotników i występują one w stopniu równym, np.:
 

• Nietrudno było zorientować się, że dziecko ma wysoką gorączkę.
• Nieładnie się wtedy zachowała, ale przeprosiła.
• Niedobrze mi na samą myśl o diabelskim młynie.

 
Natomiast przysłówki z „nie” piszemy oddzielnie, gdy występują one w stopniu wyższym lub najwyższym, np.:
 

• Trafić tu było nie trudniej niż do kawiarni za rogiem.
• Nie najładniej prezentuje się ta niewyprasowana koszula.
• Chyba nie najlepiej się czuł na ostatniej lekcji.

 
Przysłówki z „nie” piszemy również gdy nie pochodzą od przymiotników, np.:
 

• Nie bardzo podoba mi się pomysł z przyjęciem-niespodzianką.
• Liczy się nie tylko sam efekt, najważniejsze są intencje.
• Nie zawsze można sobie pozwolić na takie szaleństwo.

 
To wszystko, co warto wiedzieć na temat przysłówków. Chcąc utrwalić informacje, które sprawiają największy kłopot – warto poszukać własnych przykładów przysłówków i ułożyć z nimi zdania, potrenować na nich stopniowanie oraz poprawny zapis z „nie”.

Zobacz także:

• Co to jest przymiotnik: na jakie pytania odpowiada, przez co się odmienia i jak się go stopniuje
• Wszystko o rzeczowniku: co to jest, jak się odmienia, na jakie pytania odpowiada (dużo przykładów)
• Czasownik: najważniejsze informacje i przykłady