Stopniowanie przymiotników w języku polskim
Adobe Stock/Halfpoint
Język polski

Stopniowanie przymiotników w języku polskim: rodzaje stopniowania, ćwiczenia

Stopniowanie przymiotników sprawia ci kłopot? Przekonaj się, że to prostsze, niż myślisz. Wyjaśniamy, jakie są rodzaje stopniowania w języku polskim i jak stopniujemy różne przymiotniki.

Gdyby nie stopniowanie przymiotników, wszystko o czym mówimy i piszemy, byłoby jakieś takie… nijakie. Na przykład? Nie moglibyśmy powiedzieć ani napisać, morze jest cieplejsze niż podczas poprzednich wakacji. Ani że najcieplejsze morze to jednak nie Bałtyk.

Spis treści:

Stopniowanie przymiotników: czym jest?

Stopniowanie przymiotników to po prostu sposób na opisanie tego, jak bardzo intensywna jest cecha osoby, przedmiotu, miejsca lub zjawiska.

Wyróżniamy trzy stopnie:

  • Stopień równy, np. ciepłe, dobry, niski
  • Stopień wyższy, np. cieplejsze, lepszy, niższy
  • Stopień najwyższy, np. najcieplejsze, najlepszy, najniższy

Stopień równy – to przymiotnik w formie podstawowej. Określa on cechę pewnej rzeczy, osoby, zjawiska czy miejsca.

Stopień wyższy – powstaje poprzez dodanie końcówki –szy (w przypadku stopniowania regularnego) lub słowa bardziej (w przypadku stopniowania opisowego). Oznacza, że cecha rzeczy (osoby, zjawiska, miejsca) jest mocniejsza. Stosujemy go także, gdy chcemy użyć porównania (np. mój pokój jest ładniejszy od twojego). 

Stopień najwyższy – oznacza, że cecha rzeczy (osoby, zjawiska, miejsca) jest najmocniejsza na tle innych. Powstaje poprzez dodanie przedrostka naj-, końcówki –szy (w przypadku stopniowania regularnego) oraz słowa najbardziej (w przypadku stopniowania opisowego).

Rodzaje stopniowania przymiotników

W języku polskim wyróżniamy trzy rodzaje stopniowania przymiotników:

  • stopniowanie regularne, np. mały, mniejszy, najmniejszy
  • stopniowanie nieregularne, np. dobry, lepszy, najlepszy
  • stopniowanie opisowe, np. nerwowy, bardziej nerwowy, najbardziej nerwowy

Stopniowanie regularne przymiotników

Stopniowanie regularne to najprostszy sposób stopniowania przymiotników. Stopień wyższy tworzymy, dodając końcówkę –szy. Stopień najwyższy poprzed dodanie przedrostka naj– oraz koncówki –szy. Przymiotniki, które „poddają” się temu rodzajowi stopniowania, występują w języku polskim licznie.

Przykłady przymiotników stopniowanych regularnie:

  • drogi, droższy, najdroższy
  • wesoły, weselszy, najweselszy
  • smaczny, smaczniejszy, najsmaczniejszy

Obcokrajowcom i małym dzieciom kłopot mogą sprawiać alternacje (czyli wymiany spółgłosek, gdy np. g przechodzi w ż, jak w wyrazie drogi – droższy). Z czasem prawidłowe regularne stopniowanie przymiotników przychodzi naturalnie.

Stopniowanie nieregularne przymiotników

Dużo trudniejsze od stopniowania regularnego jest nieregularne stopniowanie przymiotników. Dlaczego? Przykładem jest przymiotnik dobry (stopień równy). Gdyby w grę wchodziło stopniowanie regularne – w stopniu wyższym przymiotnik brzmiałby jako: dobrzejszy, a w stopniu najwyższym: najdobrzejszy.

Doskonale wiemy jednak, że prawidłowy stopień wyższy przymiotnika dobry, ma formę lepszy, a stopień najwyższy – najlepszy.

Spójrzmy na inne przykłady przymiotników, które stopniujemy w sposób nieregularny:

  • zły – gorszy – najgorszy (nie: złojszy, najzłoszy)
  • mały – mniejszy – najmniejszy (nie: małszy, najmałszy)
  • duży – większy – największy (nie: duższy, najduższy)

Stopniowanie opisowe przymiotników

Stopniowanie opisowe przymiotników w języku polskim polega na dodaniu słowa bardziej (w stopniu wyższy) i najbardziej (w stopniu najwyższym), np.:

  • kolorowy – bardziej kolorowy – najbardziej kolorowy
  • odpowiedni – bardziej odpowiedni – najbardziej odpowiedni
  • chory – bardziej chory – najbardziej chory

Stopniowanie przymiotników w górę i w dół

W języku polskim wyróżniamy tzw. stopniowanie przymiotników w górę (ciepły, cieplejszy, najcieplejszy, miły, milszy, najmilszy) oraz stopniowanie przymiotników w dół (ciepły, mniej ciepły, najmniej ciepły; bolesny, mniej bolesny, najmniej bolesny; odpowiedni, mniej odpowiedni, najmniej odpowiedni). Stopniowanie przymiotników w dół zawsze ma charakter opisowy.

Przymiotniki, których nie można stopniować

Warto podkreślić, że w języku polskim występują też przymiotniki, które nie podlegają stopniowaniu. Należą do nich przymiotniki utworzone od rzeczowników, np.:

  • Złoty (utworzony od rzeczownika: złoto)
  • Drewniany (utworzony od rzeczownika: drewno)
  • Metalowy (utworzony od rzeczownika: metal)

Spróbuj utworzyć stopień wyższy od tych przymiotników, a przekonasz się, że powstałe formy będą brzmiały jakoś dziwnie, czy np. drewniany stół może być bardziej lub mniej drewniany?

Stopniowanie przymiotników: ćwiczenia

Aby utrwalić sobie wiedzę na temat stopniowania przymiotników w języku polskim, spróbuj wykonać poniższe ćwiczenia. W razie wątpliwości – zerknij niżej do klucza z prawidłowymi odpowiedziami.

Ćwiczenie 1.

Utwórz stopień wyższy i najwyższy od przymiotników

  • Drobny
  • Odważny
  • Ciemny
  • Kremowy
  • Wysportowany

Ćwiczenie 2

Wskaż przymiotniki, które nie podlegają stopniowaniu: szklany, pyszny, słodki, kamienny, kochany, chłodny, szklarniowy (np. pomidor), sosnowy, plażowy, wakacyjny, jasny, książkowy (np. mol).

Ćwiczenie 3

Utwórz stopień niższy i najniższy od przymiotników: osłabiony, blady, rumiany.

Odpowiedzi

Ćwiczenie 1.

  • Drobny – drobniejszy – najdrobniejszy
  • Odważny – odważniejszy – najodważniejszy
  • Ciemny – ciemniejszy – najciemniejszy
  • Kremowy – bardziej kremowy – najbardziej kremowy
  • Wysportowany – bardziej wysportowany – najbardziej wysportowany

Ćwiczenie 2.

szklany, kamienny, szklarniowy (np. pomidor), sosnowy, plażowy, wakacyjny, książkowy

Ćwiczenie 3

  • Osłabiony – mniej osłabiony – najmniej osłabiony
  • Blady – mniej blady – najmniej blady
  • Rumiany – mniej rumiany – najmniej rumiany

Zobacz także:

Redakcja poleca

REKLAMA
Nasze akcje
częste oddawanie moczu u dziecka
Zakupy
Szukasz najlepszego nocnika dla dziecka? Sprawdź nasz ranking!
Współpraca reklamowa
Kobieta czyta książkę
Zakupy
Tej książce ufają miliony rodziców! Czy masz ją na półce?
Współpraca reklamowa
łojotokowe zapalenie skóry
Pielęgnacja
Test zakończony sukcesem! 99% osób poleca te kosmetyki
Współpraca reklamowa
Polecamy
Porady
Ile dać na Chrzest?
Święta i uroczystości
Ile dać na chrzest w 2024 roku? (ile od dziadków a ile od chrzestnej, chrzestnego i gości) 
Luiza Słuszniak
wierszyki o wiośnie
Gry i zabawy
Wiersze o wiośnie: piękne utwory znanych poetów i krótkie rymowanki dla dzieci
Ewa Janczak-Cwil
cytaty na komunię
Cytaty i przysłowia
Cytaty na komunię świętą: piękne i mądre, Jana Pawła ll, cytaty z Biblii
Joanna Biegaj
ospa u dziecka a wychodzenie na dwór
Zdrowie
Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór: jak długo będziecie w domu? Czy podczas ospy można wychodzić?
Milena Oszczepalińska
chłopiec, dziecko, krzyk, złość
Wychowanie
Agresywne dziecko w przedszkolu: co robić, gdzie zgłosić?
Magdalena Drab
Cytaty na chrzest
Cytaty i przysłowia
Cytaty na chrzest: piękne sentencje i złote myśli z okazji chrzcin
Milena Oszczepalińska
Szkoła w Chmurze: kto może z niej skorzystać?
Edukacja
Szkoła w Chmurze: na czym polega, czy jest legalna i kto może z niej skorzystać?
Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska
Przedszkolaki powinny się bawić, a nie ciągle uczyć
Edukacja
Przedszkolaki coraz częściej potrafią czytać i pisać, ale mają zaburzenia sensoryczne. Gdzie tkwi błąd?
Milena Oszczepalińska
dziecko ciągle choruje
Zdrowie
Dziecko ciągle choruje: nawracające zapalenie oskrzeli i infekcje gardła [CO ROBIĆ?]
Magdalena Drab
Pełne szpitale RSV
Aktualności
Lekarz mówi wprost: dziecko z RSV i z dusznością umrze, jeśli nie trafi do szpitala
Ewa Janczak-Cwil
wpływ telewizji na rozwój dziecka
Wychowanie
Wpływ telewizji na rozwój dziecka – negatywne i pozytywne skutki oglądania telewizji
Aneta Grinberg
morfologia u dzieci
Zdrowie
Morfologia u dzieci – jak czytać wyniki krwi [NORMY]
Ewa Janczak-Cwil
znieczulenie podpajęczynówkowe
Poród naturalny
Znieczulenie podpajęczynówkowe najczęściej stosowane podczas cesarskiego cięcia [zalety i wady]
Agnieszka Majchrzak
Urlop ojcowski
Prawo i finanse
Urlop ojcowski 2024: ile dni i ile płatny? Dokumenty i wniosek o urlop dla ojca
Magdalena Drab

Strefa okazji i inspiracji

REKLAMA