Kiedy warto dać dziecku kredki i farby do ręki?

Kiedy można rozpocząć naukę rysowania z dzieckiem?

Dziecko ma potrzebę podjęcia aktywności plastycznej już wtedy, kiedy nauczy się siedzieć stabilnie i operować rękoma nie poruszając całym ciałem (czyli mniej więcej pod koniec 1. roku życia). Początkowo ćwiczenia polegają na samym obcowaniu z przyborami plastycznymi, później bardzo chętnie pozostawia ślady przy użyciu jedzenia czy kredek.
Swobodne działania plastyczne sprawiają dziecku ogromną radość, zwłaszcza w początkowym okresie życia, gdy dominuje u niego postrzeganie zmysłowe. Dziecko ma tak silną potrzebę zostawiania rozmaitych znaków i śladów, że jeżeli mu tego nie umożliwimy, będzie spontanicznie rysować kreski na ścianach i meblach. Warto więc zapewnić maluchowi wielki arkusz papieru, najlepiej na ścianie (by pozbyć się niewygodnego ograniczenia w postaci sztywnego siedzenia na krzesełku) i bawić się razem z nim. Kredki powinny mieć miękki grafit i dobrze "leżeć" w dziecięcej dłoni, tak by umożliwić pozostawienie wyraźnego i łatwego do narysowania śladu. Wygodnym narzędziem jest też gruby mazak.
Koncentracja małego dziecka łatwo ulega rozproszeniu, więc starajmy się wykorzystać każdą krótką chwilę, kiedy akurat ma ochotę gryzmolić. Dobrym pomysłem jest również stworzenie kącika do prac plastycznych, gdzie zawsze powinien znajdować się papier i kredki. Nigdy nie wiadomo, kiedy młody artysta będzie miał wenę.

Czy w początkowym okresie warto zwracać uwagę na dobierane przez dziecko kolory?

Warto wiedzieć, że przynajmniej do ukończenia 1. roku życia dziecko wybiera kolory kontrastowe, stąd często skłania się ku kolorowi czarnemu. Nie ma to nic wspólnego z jego stanem emocjonalnym. Podsuńmy mu takie barwy, jakimi lubi się posługiwać.

Polecamy: Jak nauczyć dziecko rozpoznawania kolorów?

Kiedy rysunki dziecka zaczną stawać się świadomymi kształtami?

Kiedy dziecko zrozumie zależność między ruchem swojej ręki, a rodzajem pozostawianego śladu, wtedy możemy zacząć mówić o powstawaniu obrazków. Doskonalenie tego procesu trwa mniej więcej do 3. roku życia. Sama świadomość zależności budzi się, co prawda, już pod koniec 1. roku życia, jednak możliwości motoryczne dojrzewają znacznie później.
Musimy mieć świadomość, że dla małego dziecka (nawet do 3. roku życia) nawet pojedyncza kreska może stanowić cały obrazek. Jeżeli będziemy wymagać zapełnienia całej strony, by dziecko mogło otrzymać kolejną kartkę, możemy skutecznie doprowadzić malca do utraty spontanicznego zainteresowania rysowaniem.
Bardzo znacząca jest uważność w kwestii prowadzenia z dzieckiem dialogu na temat jego prac. Maluch spontanicznie, dopiero po narysowaniu, nadaje im znaczenie. Rozmowa z dorosłym pozwala mu znaleźć powiązanie między nimi, a wizualną rzeczywistością oraz językowymi znaczeniami.
Pierwsze ćwiczenia rysunkowe polegają, więc na wspólnym gryzmoleniu oraz rozmowie, rozmowie i jeszcze raz rozmowie na temat pozostawionych śladów.

Jakie ćwiczenia będą najlepsze na początek?

Ćwiczenia, które warto z dzieckiem wykonywać powinny polegać na treningu ramienia, łokcia i nadgarstka. Zachęcajmy dziecko do rysowania okręgów (słońce, głowa, piłka itd.) i linii prostych (węże, dżdżownice itd.). Poprośmy malucha, aby robił to tak wolno, jak tylko potrafi. Wtedy pojawia się szansa na przejęcie kontroli nad eksplozywnością ruchu. Wyraźnie oznaczajmy miejsca, w których linia ma mieć początek, a gdzie koniec. Następnie próbujmy zachęcać dziecko do wzbogacenia obrazków o kombinacje symboliczne, np. okrąg i promieniście rozchodzące się od niego linie jako słońce lub głowa z fryzurą "na jeża".

Jak wyglądają etapy rysowania w zależności od wieku dziecka? Czym różnią się rysunki autorstwa, np. trzylatka, od tych które wyjdą spod ręki pięcio- lub sześciolatka?

Tak jak wspomniałam wcześniej, już w pierwszym roku życia dzieci spontanicznie sięgają po narzędzia pozostawiające znaki. Ich sprawność motoryczna jest wtedy słabo rozwinięta, co powoduje, że ślady tworzone są eksplozywnie i raczej chaotycznie. Początkowo przybierają wręcz postać rozmieszczonych gdziekolwiek kresek. Najpierw pojawią się kreski lekko półokrągłe, a następnie kłębki tzw. bazgrot. W wieku około trzech lub nawet czterech lat dziecko zaczyna na tyle panować nad swoją ręką, że podejmuje próby zamknięcia okręgu i rysowania linii prostej. Pojawia się więc nawet szansa na symbole, np. głowę z pojedynczymi sterczącymi włosami, prawie okrągłymi oczyma i nogami wyrastającymi prosto z szyi. Tak powstają "głownonogi". Bez obaw, brzuszek pojawi się niebawem. Pięciolatek wprowadza do rysunków coraz więcej detali – ludzie mogą mieć palce, a nawet wzorki na ubraniach! Kolejnym rewolucyjnym etapem będzie postrzeganie trójwymiarowości, jednak na to musimy poczekać jeszcze przynajmniej kolejne trzy lata.

Jak zauważyć, że dziecko ma potencjał i talent?

Każde dziecko ma potencjał i talent! Rodzimy się gotowi, by eksperymentować. Tak samo jest z aktywnością plastyczną. To od dorosłych zależy, czy stworzą dogodne warunki dla rozwoju dziecięcego potencjału.

Co zrobić, jeśli dziecko nie lubi i nie chce rysować?

Nie zmuszać! Można wybrać się razem z dzieckiem do sklepu plastycznego i kupić różne rodzaje dobrej jakości kredek – nie tylko klasycznych drewnianych, ale też pasteli olejnych, pasteli suchych, kredek woskowych. Blok rysunkowy z prawdziwego zdarzenia może być dobrym dodatkiem. Oprócz samej przyjemności skompletowania materiałów, dużą rolę odgrywa taki ich dobór, który zapewni dziecku komfort pracy. Dobrym pomysłem jest również eksponowanie prac dziecka w wyznaczonym miejscu w domu. Warto pokazać mu inne aktywności plastyczne, takie jak modelowanie z gliny lub wycinanki, które będą treningiem motoryki małej, czyli po prostu sprawności manualnej.
Należy ponadto zadać sobie pytanie, czy nie wymaga się zbyt wiele lub, czy nie jest się zbyt krytycznym. Pochwały, pochwały i jeszcze raz pochwały! Nic tak nie motywuje do działania, jak poczucie sukcesu.

Zobacz także: Gdy dziecko nie lubi rysować - 12 sposobów, by to zmienić

[CMS_PAGE_BREAK]

Czego dziecko uczy się i jakie zdolności rozwija poprzez rysowanie?

Poprzez rysowanie dziecko trenuje koordynację oko-ręka. Początkowo działaniami małego dziecka kierują głównie zmysły. Ten etap jest naturalny i nie świadczy o żadnym zaburzeniu! Docelowo jednak to oko (czyli właściwie mózg) ma wyprzedzać akcje.
Oczywiście, dziecko rozwija również wyobraźnię – głównie poprzez rozmowę na temat wykonanego rysunku w rozmowie z dorosłym. Dzięki temu nabiera świadomości powiązań między rzeczywistością, symbolami wizualnymi (obrazek), a symbolami dźwiękowymi (język werbalny). Rysowanie przyczynia się ponadto do trenowania pamięci i koncentracji, ponieważ motywuje do przypomnienia sobie różnych detali danego obiektu, by jak najlepiej go narysować.

Co zrobić, jeśli rodzic nie potrafi rysować, a dziecko prosi, by pokazać, np. jak powstaje koń albo pies?

Pokazać zdjęcie lub, najlepiej, przyjrzeć się danemu obiektowi w naturze! Obserwacja jest w tym wypadku kluczem do sukcesu. Następnie mogą wspólnie spróbować odtworzyć dany obiekt na papierze.

Przeczytaj: Dziwne rysunki dzieci – czy powinny niepokoić?

Czy mogłaby Pani podać jakieś przykłady zabaw opartych o rysowanie, które rodzic może wykonać wspólnie z dzieckiem?

Oczywiście. Proponuję dwie zabawy. W pierwszej rodzic może rozpocząć rysowanie dowolnej formy od pojedynczego kształtu. Następnie powoli dodawać kolejne. Zadaniem dziecka będzie jak najszybsze odgadnięcie, co przedstawia rysunek. Zamiana ról także przyniesie dużo radości! Gotowe obrazki można wspólnie pokolorować.
Do przeprowadzenia drugiej zabawy potrzebny jest długi arkusz papieru. Rodzic zaczyna improwizować opowieść, np. "Pewnego słonecznego dnia, założywszy niebieski kapelusz, pan niedźwiedź wybrał się na przechadzkę...". Równocześnie tworzy ilustrujący tę opowieść rysunek. Dziecko kontynuuje historyjkę dodając kolejne elementy na obrazku i tak na przemian. Zabawę można kontynuować aż do znudzenia.

Jak mądrze chwalić dokonania plastyczne dziecka?

Pochwała wypowiedziana przez osobę dorosłą, a szczególnie taką, która cieszy się u dziecka dużym autorytetem oznacza dla dziecka akceptację jego osoby, zatem nie bagatelizujmy jej. Używajmy jasnych, wyraźnych argumentów. Zamiast powiedzenia po prostu, że coś jest "ładne", warto odnieść się do interesującej kompozycji, czy doboru kolorów. Dziecko zasługuje na szacunek i poważne traktowanie jego pracy.

Czy technika wykorzystana w serialu "Gryzmołki Gryzmołka" jest dobrym sposobem na naukę rysunku?

Technika eksperymentowania z różnymi kształtami zachęca dziecko do uruchomienia wyobraźni – prowadzi do poszukiwania kombinacji skojarzeń: rzeczywistość wizualna a symbol na obrazku czy symbol w języku werbalnym.
Pracując z dziećmi zauważyłam także, że w dobie pochwały indywidualizmu i kreatywności, najmłodsi mają duże trudności z pracą odtwórczą, według instrukcji. Gryzmołkowe rysunki przedstawiane "krok po kroku" mogą być dobrym treningiem tej umiejętności.

Dziękujemy za rozmowę.

Zobacz także: Rysowanie – wskaźnik rozwoju dziecka

"Gryzmołki Gryzmołka" to serial, w którym tytułowy bohater, wraz ze swoim małym pomocnikiem – Szkickiem, zabierają dzieci w świat zgadywanek i skojarzeń udowadniając, że nie ma takiej rzeczy, której nie dałoby się do czegoś porównać i przenieść na papier. Do zabawy z bohaterami "Gryzmołków Gryzmołka" zapraszamy do Polsat JimJam we wrześniu od poniedziałku do piątku o 8:40, 14:05 i 20:05, a w październiku od poniedziałku do piątku od 8:30 (po trzy odcinki).