Szczepionka DTP to potrójna ochrona przed błonicą, tężcem i krztuścem, ale jakie są skutki uboczne?

Poniżej tłumaczymy, na co jest szczepionka DTP. To szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. Choroby te w przypadku małych dzieci są szczególnie niebezpieczne. Nazwa szczepionki pochodzi od pierwszych liter łacińskich nazw chorób, którym DTP zapobiega: diphtheria (błonica), tetanus (tężec) i pertussis (krztusiec).

Rodzice często zastanawiają się, czy szczepionka DTP ma skutki uboczne, czyli NOPy, i kiedy nie wolno szczepić dziecka. Wyjaśniamy, po co wykonuje się szczepienie na błonicę, tężec i krztusiec.

Spis treści:

• DTP – szczepionka błonica, tężec, krztusiec
• Rodzaje szczepionek DTP
• Szczepienie DTP na błonicę, tężec, krztusiec – kiedy się je wykonuje?
• DTP szczepionka – skutki uboczne
• Po co jest szczepionka na błonicę?
• Po co jest szczepionka na tężec?
• Po co jest szczepionka na krztusiec?

DTP: szczepionka błonica, tężec, krztusiec

Szczepionka skojarzona DTP to tzw. szczepionka nieżywa (inaktywowana), jej zadaniem jest zmobilizowanie organizmu do wytworzenia przeciwciał, które będą chroniły przed zachorowaniem na błonicę, tężec i krztusiec. Zawiera anatoksynę błoniczą i tężcową oraz martwe bakterie Bordetella pertussis i uodparnia na zakażanie spowodowane maczugowcem błonicy, bakteriami Bordetella pertussis i laseczką tężca. Szczepionka znana jest także pod nazwą Di-Te-Per. Niestety szczepionka DTP nie daje odporności na całe życie, a zaledwie na kilka lat. Aby odporność trwała, trzeba systematycznie się doszczepiać. W przypadku dorosłych rekomenduje się przyjmowanie dawki przypominającej co 10 lat, wszystkie szczepienia DTP dla dzieci ujęte są w Programie Szczepień Ochronnych.

Rodzaje szczepionek DTP

Wyróżnia się dwa typy szczepionki DTP:

• DTPw – szczepionka całokomórkowa, zawiera całe, ale nieżywe bakterie krztuśca. Podawana jest dzieciom bezpłatnie w ramach szczepień obowiązkowych,
• DTPa lub DTaP – szczepionka bezkomórkowa, zawiera jedynie tylko kilka oczyszczonych białek charakterystycznych dla komórek krztuśca. Białka te zawarte są także w szczepionkach wieloskładnikowych (np. Pentaxim, Infanrix hexa, Infanrix-IPV+Hib, Hexacima).

Szczepionki DTPw podaje się dzieciom do 3. roku życia, starszym podaje się DTPa. Użycie szczepionki bezkomórkowej (DTPa) zamiast całokomórkowej (DTPw) należy rozważyć wtedy, gdy po podaniu DTPw wystąpiły ogólnoustrojowe poważne reakcje poszczepienne (wysoka gorączka, drgawki, długi i trudny do ukojenia płacz, bladość i zwiotczenie mięśni) oraz wtedy, gdy dziecko zagrożone jest ryzykiem wystąpienia objawów neurologicznych, np. drgawek.

Dostępne są także szczepionki Tdap lub dTap – bezkomórkowe przeznaczone dla dzieci powyżej 4. roku życia (np. Boostrix, Adacel). Stosuje się je w ramach szczepień przypominających. Zawierają toksoid tężcowy, toksoid błoniczy w zmniejszonej dawce oraz zmniejszoną dawkę bezkomórkowych antygenów krztuśca.

Gdy ktoś z powodu trwałych powikłań nie może być szczepiony przeciw krztuścowi (oraz jako dawkę przypominającą w ramach kalendarza szczepień), podaje mu się szczepionkę dT (np. Clodivac).

Szczepienie DTP na błonicę, tężec, krztusiec: kiedy się je wykonuje?

Szczepionka DTP zaliczana jest do grupy obowiązkowych szczepień ochronnych i jest darmowa. Zgodnie z obowiązującym w Polsce kalendarzem szczepień, DTP podaje się:

• w 2 miesiącu życia – pierwsza dawka (DTPw),
• w 3-4 miesiącu życia – druga dawka (DTPw),
• w 5-6 miesiącu życia – trzecia dawka (DTPw),
• w 16-18 miesiącu życia – czwarta, uzupełniająca (DTPw),
• w 6 roku życia podaje się szczepionkę przypominającą (DTPa),
• w 14 roku życia podaje się szczepionkę przypominającą (DTPa),
• w wieku 19 lat (dT obowiązkowe lub zalecane Tdap).

DTP szczepionka: skutki uboczne

Skutki uboczne szczepienia DTP, czyli niepożądane odczyny poszczepienne (NOP), mogą się pojawić tak samo, jak w przypadku podania każdej innej szczepionki. Niepokojące objawy pojawiają się najczęściej w czasie od 48 godzin do 7 dni po podaniu szczepionki.

Mniej niepożądanych odczynów poszczepiennych daje szczepionka DTPa, która bezpłatnie podawana jest tylko dzieciom, które mają przeciwwskazania do użycia szczepionki DTPw, np. wcześniakom urodzonym przed 37. tygodniem ciąży.

Wśród NOP po szczepieniu DTP wymienia się:

• najczęściej występują: obrzęk i zaczerwienienie w miejscu iniekcji, niewysoka gorączka, senność,
• rzadko występują: wysoka gorączka w ciągu 48 godzin po szczepieniu, tzw. nieutulony płacz przez co najmniej 3 godziny w ciągu 48 godzin od szczepienia,
• bardzo rzadko występują: drgawki z gorączką lub bez gorączki – w ciągu 24 godzin po szczepieniu, epizod hipotoniczno-hiporeaktywny – dziecko jest blade, wiotkie, nieobecne; wstrząs anafilaktyczny, zaburzenia neurologiczne, reakcja uczuleniowa.

Szczepionka DTP zapobiega trzem chorobom, które mogą być szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci.

Po co jest szczepionka na błonicę?

Błonica (defryt) to ostra choroba zakaźna wywoływana przez bakterię – maczugowca błonicy. Bakteria wytwarza toksynę, która wnika przez uszkodzone błony śluzowe i dostając się do krwiobiegu, może uszkadzać wiele narządów wewnętrznych, takich jak: nerki, nadnercza, serce, wątroba, ośrodkowy układ nerwowy. Błonica to choroba mocno obciążająca organizm.

W latach 50. XX wieku w Polsce było ok. 40 tys. zachorowań na błonicę rocznie, umierało z tego powodu ok. 3 tysiące osób. Dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień w ostatnich latach w Polsce odnotowano jedynie pojedyncze przypadki błonicy.

Po co jest szczepionka na tężec?

Tężec to schorzenie, które występuje jako powikłanie po skaleczeniu lub zranieniu. W konsekwencji zakażenia może dojść do porażenia mięśni całego ciała, także mięśni oddechowych. Początkowe objawy tężca to:

• uczucie rozbicia,
• bezsenność,
• bóle głowy,
• zwiększone napięcie mięśniowe (nogi, brzuch),
• pocenie się,
• niepokój.

Później dochodzą:

• wzmożone napięcie mięśni twarzy, prowadzące do szczękościsku,
• trudności w połykaniu,
• wzrost napięcia mięśni mimicznych (charakterystyczny grymas).

Kolejne mięśnie, które ulegają porażeniu, to mięśnie szyi, karku, dochodzi do wzmożenia ich napięcia i drgawek. Może dojść do porażenia mięśni oddechowych, co powoduje objawy duszenia się. Przebieg zakażenia jest ciężki, w ok. 30 proc. przypadków odnotowanych w Polsce kończy się śmiercią.

Po co jest szczepionka na krztusiec?

Krztusiec to choroba zakaźna, którą wywołuje zakażenie bakterią Bordatella pertussis. Charakterystyczny objaw kokluszu to kaszel, napadowy, duszący, z charakterystycznym świszczącym wdechem przypominającym pianie koguta. Szczególnie groźny jest dla noworodków i niemowląt. U 6 na 100 chorych dzieci występują powikłania po krztuścu (zwykle u niemowląt poniżej 6. miesiąca życia). Najczęstsze powikłania to:

• bezdech,
• niedotlenienie,
• sinica,
• wymioty,
• bóle brzucha,
• drgawki,
• powstawanie przepuklin, np. przepukliny pępkowej,
• wyniszczenie organizmu (wskutek wymiotów).

Może też dojść do powikłań zagrażających życiu i wymagających hospitalizacji: zapalenia płuc, uszkodzenia mózgu spowodowanego niedotlenieniem.

Uwaga! Nie można szczepić przeciw krztuścowi dzieci, które miały reakcję wstrząsową po poprzedniej dawce szczepionki lub mają uczulenie na którykolwiek składnik szczepionki. Nie można też szczepić przeciw krztuścowi dzieci chorych (infekcja, zwłaszcza z gorączką), mających zaburzenia neurologiczne (nawet przemijające).

Zobacz też:

• Krup: co to za choroba? Czy krup jest niebezpieczny?
• Pokrzywka u dzieci: ten jeden objaw może zagrażać życiu (zdjęcia)
• Mononukleoza zakaźna u dzieci: objawy łatwo pomylić, a to groźne! Tak wygląda wysypka