Przedszkolak nie powie ci, że niewyraźnie widzi. Nie powie, bo przecież nie wie, jak widzieć powinien. Będzie jednak robić wszystko, by wzrok nie sprawiał mu kłopotów. Oglądając bajkę, usiądzie tuż przy telewizorze; powie, że nie lubi układania puzzli; będzie się krzywić na zabawy typu: znajdź 10 szczegółów, którymi różnią się te dwa obrazki. Przyczyną takiego zachowania może być wada wzroku.
Często jednak bardzo trudno ją zauważyć. Oko dziecka potrafi bowiem dostosować się do warunków, jakie ma (to tzw. zdolność akomodacji). Malec może więc dobrze widzieć pomimo tego, że obiektywnie wada wzroku (refrakcji) już jest. Tyle tylko, że jego oczy bardzo się przy tym męczą (stąd np. bóle głowy, kłopoty z koncentracją). Dlatego warto sprawdzić dziecku wzrok u okulisty chociaż raz w wieku przedszkolnym, a już szczególnie zanim dziecko pójdzie do szkoły. Nieleczona wada wzroku może spowodować szkolne problemy: kłopoty z czytaniem, pisaniem, nadpobudliwość. Można temu zapobiec!
Spis treści:
Wśród przyczyn wad wzroku u dzieci wymienia się m.in. uwarunkowania genetyczne, ale też nieprawidłowy styl życia. Specjaliści alarmują, że obecnie mamy do czynienia z falą krótkowzroczności u dzieci. Przyczyniła się do niej pandemia, a dokładniej obostrzenia, które zmieniły tryb życia naszych dzieci. Niestety dłuższe przesiadywanie przed ekranami (nauka zdalna, kontakty online z rówieśnikami i rodziną oraz częstsze oglądanie tv), a także rzadsze przebywanie na powietrzu czy na zajęciach pozalekcyjnych mają olbrzymi wpływ na wzrok naszych dzieci.
Zazwyczaj pojawia się w wieku 7-8 lat, a potem 12-13 lat, kiedy dziecko w szkole coraz więcej „pracuje” wzrokiem. Przy krótkowzroczności gałka oczna jest zbyt długa lub rogówka zbyt wypukła i za mocno załamuje światło. Przez to ostry obraz powstaje nie na siatkówce (jak być powinno), tylko przed nią.
Co się dzieje: dziecko widzi wyraźnie przedmioty, które znajdują się blisko, za to słabo te, które są dalej.
Możesz zauważyć: dziecko mruży oczy, chcąc zobaczyć coś, co znajduje się daleko, często siada blisko telewizora.
Pamiętaj jednak, że do rozpoznania tej wady refrakcji i każdej innej nie wystarczą objawy demonstrowane przez dziecko. Konieczne jest specjalistyczne badanie okulistyczne, badania refrakcji za pomocą przyrządów (refraktometr, autorefraktometr, skiaskopia) po rozszerzeniu źrenicy i porażeniu akomodacji.
Jak leczyć krótkowzroczność u dziecka? Konieczna jest wizyta u okulisty. Jeśli lekarz potwierdzi wadę, zaleci maluchowi noszenie okularów lub soczewek kontaktowych (minusowych).
Podstawowym leczeniem wad refrakcji (potocznie zwanych wadami wzroku) jest wyrównanie wady za pomocą różnego rodzaju pomocy optycznych (szkła okularowe, soczewki kontaktowe). Metody inwazyjne – chirurgiczne w obrębie rogówki, które zmieniają jej krzywiznę i w ten sposób redukują wadę refrakcji są zarezerwowane głównie dla pacjentów, którzy ukończyli 21. rok życia.
To najczęstsza wada wzroku u dzieci. Zwykle malec już rodzi się z niewielką nadwzrocznością (około +2, +3 dioptrie), która potem maleje. Niestety, nie u wszystkich dzieci. O dalekowzroczności mówimy wtedy, gdy gałka oczna jest zbyt krótka lub rogówka zbyt płaska. Ostry obraz powstaje za siatkówką.
Co się dzieje: dziecko dobrze widzi obiekty oddalone, natomiast niewyraźnie rzeczy, które znajdują się blisko.
Możesz zauważyć: malca męczy układanie puzzli, nie lubi układanek, obrazków z wieloma szczegółami, nie interesuje się literkami, w zerówce ma kłopoty z czytaniem i pisaniem. Często może się skarżyć na bóle głowy.
Pamiętaj jednak, że rozpoznanie wady refrakcji i określenie jej wielkości jest możliwe jedynie przez lekarza okulistę z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu, po rozszerzeniu źrenicy i porażeniu akomodacji. Lekiem stosowanym w tym celu jest najczęściej Atropina w roztworze odpowiednim do wieku dziecka, podawana do worka spojówkowego lub u starszych dzieci Tropicamid 0,5% i 1%, też w stężeniu zależnym od wieku dziecka.
Jak leczyć nadwzroczność u dzieci? Jeśli nadwzroczność jest niewielka i dotyczy dwojga oczu, dziecko nie musi nosić okularów (wada może sama się wyrównać). Lekarz zwykle jednak zaleca kontrole co rok, by sprawdzić, czy wada się nie powiększa. Jeśli jest duża, konieczne jest noszenie okularów lub soczewek (plusowych).
Na ogół jest wadą wrodzoną spowodowaną nieprawidłową budową rogówki.
Co się dzieje: dziecko widzi obraz zniekształcony, niewyraźny – zarówno z bliska, jak i z daleka.
Możesz zauważyć: malec często mruży oczy, przekrzywia główkę, żeby wyraźniej widzieć. Widać, że męczy go zwłaszcza przyglądanie się przedmiotom znajdującym się blisko. Trudno mu zauważyć szczegóły i skupić się na nich. Zwykle nie lubi układać puzzli. Może skarżyć się na bóle głowy.
Jak leczyć astygmatyzm u dzieci? Konieczne są okulary z tzw. szkłami cylindrycznymi.
Zdarza się rzadko – u około 1 proc. dzieci. Jednym okiem malec widzi dobrze, w drugim jest wada. Między jednym okiem a drugim może być nawet duża różnica w wadzie (np. w prawym oku jest -1, w lewym -5 dioptrii).
Co się dzieje: oko słabsze widzi źle, przekazuje więc do mózgu niewyraźny obraz. Po pewnym czasie mózg „odrzuca” nieostry obraz i wykorzystuje tylko ten ze zdrowego oka. Z czasem to słabsze w ogóle może przestać pracować.
Możesz zauważyć: u niektórych dzieci rozwija się zez (oko, które nie pracuje, „ucieka”, bo nie musi się wysilać), jednak nie zawsze tak się dzieje. Gdy zeza nie ma, wadę można zauważyć dopiero w badaniu okulistycznym.
Jak leczyć różnowzroczność? Niewielka różnowzroczność rzędu 2-3 dioptrie może być wyrównana za pomocą szkieł okularowych. Wyższe wartości różnowzroczności wymagają wyrównania wady refrakcji za pomocą soczewek kontaktowych. W przypadku niemowląt i małych dzieci, które mają zlecone soczewki kontaktowe, niezbędne jest nauczenie rodziców zakładania i zdejmowania soczewek oraz ich pielęgnacji.
Badania przeprowadzone kilka lat temu wśród uczniów warszawskich szkół podstawowych wykazały, że prawie połowa dzieci ma wadę wzroku. Potwierdzili to również okuliści z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, którzy zbadali kilkuset uczniów szkół podstawowych – u połowy z nich wykryto poważne wady wzroku. Wadom nie zawsze da się zapobiec (często to sprawa genów), warto jednak próbować.
Zobacz też:
Dziecko po urodzeniu widzi „oddzielnie” jednym okiem i drugim. Dopiero potem mózg uczy się zlewać te dwa obrazy w całość. Jeszcze później nauczy się stereopsji, czyli widzenia głębi. Problem pojawia się, gdy wystąpi wada wzroku . Mały dalekowidz Gałka oczna niemowlęcia jest mała, dlatego u większości dzieci występuje niewielka dalekowzroczność (2–3 dioptrie). Gałka z wiekiem szybko rośnie i nadwzroczność się koryguje. Kłopot powstaje, gdy dziecko jednym okiem widzi lepiej niż drugim. Jeśli różnica jest duża, mózg nie potrafi dwóch różnych obrazów, jakie do niego docierają z obu oczu, zlać w jeden. Oko, w którym wada jest większa, „przeszkadza” w widzeniu. Mózg, broniąc się przed tym, odrzuca nieostry obraz. Prowadzi to do tzw. niedowidzenia z nieużywania: oko słabe widzi coraz gorzej. Wadę łatwo zauważyć – dziecko zezuje . Niekiedy jednak występuje tzw. zez bez zeza: jest minimalny lub nawet niewidoczny. Konieczne okulary Gdy okulista stwierdzi u malca wadę wzroku, trzeba ją skorygować okularami. Jeśli tak się nie stanie, procesy widzenia nie będą przebiegały prawidłowo i mózg nie nauczy się rozpoznawać docierających do niego obrazów. Dziecko może nie nauczyć się widzieć przestrzennie! Założenie okularów to dla malca na początku spory problem. Niemowlęciu przeszkadzają, w pierwszych dniach stale je zrzuca z noska. Przedszkolak może wstydzić się kolegów. Musisz mu pomóc zaakceptować siebie w okularach. Dobierz ładną, kolorową oprawkę . Powiedz maluszkowi, że świetnie dzięki niej wygląda. Kup szkła plastikowe . Są droższe od zwykłych, ale trwalsze. Nawet jeśli spadną na podłogę, nic im się nie stanie. Powitaj go w klubie okularników . Wskaż osoby dorosłe z Waszej rodziny, noszące okulary. Wybierz osoby, które dziecko lubi. Nie zmuszaj. Do noszenia okularów malec musi „dorosnąć”...
Powszechne wśród dorosłych wady wzroku – krótkowzroczność, nadwzroczność czy astygmatyzm – zwykle ujawniają się już w dzieciństwie . Powstają na skutek nieprawidłowości w budowie gałek ocznych, często uwarunkowanych genetycznie . Gdy któreś z rodziców czy dziadków ma wadę wzroku, dziecko może ją odziedziczyć. Ryzyko rośnie, jeśli oboje rodzice są np. krótkowidzami. Ale wadę wzroku może mieć też malec bez genetycznych obciążeń. Kiedy możesz podejrzewać, że dziecko źle widzi? Zgłoś się na badanie wzroku, jeżeli dziecko: 1. Przybliża do twarzy zabawki albo obrazki. 2. Mruży oczy, przyglądając się czemuś z bliska. 3. Podchodzi do telewizora, jednak nie po to, by dotknąć rączką obraz (tak robi większość dzieci), tylko żeby lepiej widzieć. 4. Nie dostrzega, np. na spacerze, pieska czy gołąbka, którego Ty widzisz. 5. Często trze rączkami oczy. 6. Przechyla głowę, gdy na coś patrzy. 7. Nie poznaje bliskich, musi się dłużej wpatrywać, by odróżnić znajome osoby. Zrób to także wtedy, jeśli ktoś w bliskiej rodzinie ma wadę wzroku. Przeczytaj także: Jak rozpoznać i leczyć wady wzroku u dziecka Jak okulista bada małe dziecko? Małe dzieci boją się komputerowego badania wzroku , dlatego okulista zwykle zastępuje je innym. Sprawdza też ostrość widzenia, np. pokazując obrazki i obserwując reakcje malca. Jeśli stwierdzi, że dziecko widzi źle, po zapuszczeniu do oczu atropiny wykona dodatkowe badanie, które umożliwia dokładniejsze określenie wady wzroku . Jakie wady wzroku może mieć dziecko? Nadwzroczność. Jeżeli nie przekracza 2–3 dioptrii, dziecko z niej wyrośnie (to nadwzroczność fizjologiczna). Jeśli wada jest większa, okulista przepisze szkła korekcyjne. Okulary będą też potrzebne, jeśli do 10. roku życia nie cofnie się nadwzroczność fizjologiczna. Krótkowzroczność. Gdy wada...
Wada wzroku może utrudniać rozwój dziecka. Kłopot w tym, że dziecko nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma problemy z oczami. Nie licz na to, że powie „Mamo, źle widzę”. Dla niego fakt, że obrazki są nieco zamazane albo literki zlewają się ze sobą, jest zupełnie normalny: widzi tak przecież „od zawsze”. Skąd miałoby wiedzieć, że może być inaczej? To ty powinnaś sprawdzić, czy ze wzrokiem twojego dziecka wszystko jest w porządku. Zabierz dziecko do okulisty, zwłaszcza wtedy, gdy ma kłopoty z nauką albo... stwierdzono u niego dysleksję. Okazuje się, że bardzo często problemy szkolne spowodowane są właśnie zaburzeniami widzenia. Wyjaśnienie jest proste: Jeśli dziecko nie dostrzega linijek w zeszycie – niewyraźnie pisze. Jeżeli tekst w książce rozmazuje mu się i trudno opanować skaczące litery – słabo i wolno czyta. A wtedy nudzi się na lekcjach, przeszkadza innym, nie nadąża z przepisywaniem zadań z tablicy i ma coraz większe zaległości w nauce. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Obserwując swoje dziecko, możesz sama dostrzec niepokojące objawy. Zwróć zatem uwagę, czy dziecko: często mruży oczy lub je trze, siada bardzo blisko telewizora czy komputera, pochyla głowę przy czytaniu książki lub pisaniu w zeszycie albo przekręca kartkę w różne strony, przymyka jedno oko, żeby lepiej widzieć, ma częste bóle głowy, zwłaszcza podczas odrabiania lekcji i czytania, źle toleruje ostre światło, potyka się o stojące na jego drodze przedmioty lub meble, często przewraca się podczas zabawy. Wszystkie wyżej wymienione objawy mogą sygnalizować kłopoty z widzeniem i powinny skłonić cię do wizyty z dzieckiem u okulisty. Im wcześniej zacznie się leczenie, tym lepiej. Choć ta banalna może prawda powtarzana jest przy każdej okazji, w przypadku wzroku u...
