
Czasami potrzebujesz wolnego dnia na załatwienie spraw urzędowych, stawienie się w sądzie lub uczestniczenie w przedstawieniu dziecka. Zastanawiasz się wtedy, czy jeżeli poprosisz pracodawcę o urlop, to go dostaniesz. I często nawet nie wiesz, że ten po prostu ci się należy. Podpowiemy ci, kiedy nie musisz liczyć na łaskę szefa, tylko upomnieć się o swoje prawa.
Urlop na ważne sprawy rodzinne
Życie niesie ze sobą nie tylko radosne wydarzenia, jak np. narodziny potomka, ale też dotyka boleśnie stratą najbliższych. W obu wypadkach masz prawo poprosić pracodawcę o urlop okolicznościowy (czytaj: Kiedy przysługuje urlop okolicznościowy?). Jego wymiar zależy od tego, jakiego rodzaju jest to okazja, a także od stopnia pokrewieństwa, który łączy cię z osobą, której dotyczy wydarzenie. Taki urlop przysługuje w wymiarze:
- 2 dni – z okazji własnego ślubu, narodzin dziecka, pogrzebu małżonka, dziecka, mamy, ojca, a także macochy i ojczyma,
- 1 dnia – w przypadku ślubu dziecka, pogrzebu siostry, brata, babci, dziadka oraz teściowej
i teścia.
Jeżeli natomiast odejdzie osoba należąca do dalszej rodziny (np. dziadek męża), możesz otrzymać urlop okolicznościowy, ale tylko wówczas, gdy krewny był na twoim utrzymaniu. W innej sytuacji, aby wziąć udział w pogrzebie, należy poprosić pracodawcę o dzień urlopu bezpłatnego.
Termin urlopu okolicznościowego nie musi pokrywać się dokładnie z datą wydarzenia, ale powinien być z nim ściśle powiązany. Możesz więc np. wziąć urlop z okazji ślubu córki dzień przed lub dzień po samej uroczystości. Ale jeżeli np. w czasie, gdy córka wychodzi za mąż, przebywasz na wakacjach, wolne przepadnie. Pracodawca nie ma obowiązku udzielenia ci zwolnienia od pracy w późniejszym terminie.
UWAGA! Prawo do urlopu okolicznościowego nie przysługuje osobie, która korzysta w tym czasie z urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego, wychowawczego lub przebywa na urlopie bezpłatnym. Potrzebę urlopu okolicznościowego należy uzasadnić. Przepisy prawa nie precyzują, jakie dokumenty powinnaś przedstawić pracodawcy, by uzyskać taki urlop. Może być to np. kserokopia zawarcia aktu małżeńskiego lub akt zgonu bliskiej osoby – przedstawiasz je już po urlopie. Za czas urlopu okolicznościowego zachowujesz prawo do wynagrodzenia.
Na sprawy pozazawodowe
Może się zdarzyć, że otrzymasz wezwanie do sądu, bo znajoma poprosiła, byś zeznawała w sprawie rozwodowej. Albo zostaniesz wezwana do prokuratury, bo byłaś świadkiem kradzieży. Co wtedy? Jeżeli otrzymasz wezwanie do sądu, prokuratury, policji, organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, pracodawca ma obowiązek umożliwić ci złożenie zeznań oraz uczestnictwo w rozprawie. Krótko mówiąc, dostaniesz na ten czas urlop. Może on mieć różny wymiar – kilka godzin w ciągu dnia lub cały dzień, w zależności od potrzeb. Jeżeli np. dostałaś wezwanie do sądu, który jest na drugim krańcu Polski, szef musi ponadto udzielić ci urlopu wypoczynkowego na dojazd.
Termin urlopu musi być ściśle powiązany z datą, która widnieje na wezwaniu do sądu lub na policję.
Przepisy prawa nie gwarantują ci wynagrodzenia za czas tej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Wypłacenie wynagrodzenia zależy od dobrej woli pracodawcy.
UWAGA! Jeżeli dostaniesz wezwanie do sądu, a szef odmówi wypłaty wynagrodzenia, możesz wystąpić o wypłacenie ci należności dla świadka. Wniosek w tej sprawie należy złożyć w biurze podawczym sądu. Przepisy prawa określają, ile maksymalnie możesz otrzymać za utracony dzienny zarobek. Jest to 4,6 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej (obecnie wynosi ono 2899,83 zł).
Dni na opiekę nad dzieckiem
Jeżeli wychowujesz dziecko w wieku do 14 lat, masz prawo do opieki nad nim. Przysługują ci dwa dni wolne w roku kalendarzowym – nie ma przy tym znaczenia, czy masz jedno dziecko, czy kilkoro. Możesz je wziąć pojedynczo lub łącznie. Nie jesteś też ograniczona terminem – sama decydujesz, kiedy skorzystać z tego uprawnienia. Jeżeli ich jednak nie wykorzystasz, to ci przepadną. Nie przechodzą bowiem na następny rok. Za opiekę nad dzieckiem należy ci się wynagrodzenie.