Powrót do pracy po urodzeniu dziecka. Poznaj prawa i przywileje mamy

Kodeks pracy reguluje prawa i przywileje kobiet powracających do pracy po urlopie związanym z rodzicielstwem.

Mama na macierzyńskim jest pod ochroną

Ochrona stosunku pracy dotyczy przebywania na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim, urlopie rodzicielskim i urlopie wychowawczym. O tym, że pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę w czasie trwania urlopu macierzyńskiego mówi Kodeks pracy w art. 177. Przepis ten znajduje zastosowanie także do dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz do urlopu rodzicielskiego. O ochronie stosunku pracy podczas trwania urlopu wychowawczego mówi natomiast art. 186§1 i w odróżnieniu od urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego ochrona obowiązuje już od momentu złożenia wniosku o urlop wychowawczy.
Ponadto przepisy Kodeksu pracy chronią pracownicę korzystającą z prawa do obniżenia wymiaru czasu pracy (z tego prawa może skorzystać osoba uprawniona do urlopu wychowawczego). Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać w innym trybie umowy o pracę. Ochrona obowiązuje od dnia złożenia przez pracownika wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy. Nie może trwać dłużej niż w sumie przez 12 miesięcy.
Wyjątek zezwalający pracodawcy na rozstanie się z osobą korzystającą z urlopów oraz obniżenia czasu pracy dotyczy sytuacji ogłoszenia upadłości, likwidacji pracodawcy, zwolnienia grupowego oraz wystąpienia przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Zobacz też: wniosek o rezygnację części urlopu macierzyńskiego - wzór

Czy można pracować i przebywać na urlopach rodzicielskich?

Kobieta po urodzeniu dziecka może wrócić do pracy, łącząc ją z urlopem już na etapie dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Dodatkowy urlop macierzyński trwa 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie. Aby łączyć okres urlopu dodatkowego z pracą, należy złożyć stosowny wniosek w terminie nie krótszym niż 14 dni przed planowanym rozpoczęciem wykonywania pracy albo poinformować o tym pracodawcę w treści wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego. We wniosku wskazuje się planowany wymiar czasu pracy (maksymalnie ½ etatu) oraz okres łączenia urlopu z wykonywaniem pracy. Pracodawca powinien uwzględnić wniosek, chyba że nie pozwala na to organizacja i rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy.
Powyższa zasada łączenia urlopu z pracą dotyczy również urlopu rodzicielskiego, który funkcjonuje w polskim porządku prawnym od 17 czerwca 2013 r. Maksymalny wymiar urlopu wynosi 26 tygodni niezależnie od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie i przysługuje po skorzystaniu z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze.

Polecamy: Aktywność zawodowa podczas urlopu wychowawczego

[CMS_PAGE_BREAK]

Kiedy mama może pracować krócej

Zgodnie z art. 186 Kodeksu pracy pracownik, który jest uprawniony do urlopu wychowawczego po powrocie do pracy może skorzystać z obniżenia wymiaru czasu pracy. Składa w tym celu do pracodawcy pisemny wniosek. Może obniżyć wymiar czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, czyli do ½ etatu. W praktyce zdarzają się przypadki obniżania czasu pracy nawet o jedną godzinę lub jeszcze mniej w tygodniu. Sądy pracy często sygnalizują w takich przypadkach nadużycie prawa, gdyż mija się to z celem obniżania wymiaru czasu pracy, a wiąże się z zapewnieniem pracownikowi ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy. Kodeks pracy zapewnia bowiem ochronę pracownikowi, który zdecydował się na obniżenie wymiaru czasu pracy. Jak już zostało wspomniane ochrona trwa maksymalnie 12 miesięcy.
Pracownik może wykonywać pracę w niższym wymiarze maksymalnie do końca okresu, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego, czyli przez okres 36 miesięcy, ale do ukończenia przez dziecko 5. roku życia.
Wniosek o obniżenie czasu pracy można złożyć w dowolnym momencie po zakończeniu trwania urlopu rodzicielskiego. Trzeba jednak mieć na uwadze górną granicę terminu skorzystania z uprawnienia, jaką jest ukończenie przez dziecko 5. roku życia. Co więcej, złożenie wniosku przez pracownicę powinno nastąpić najpóźniej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Pracodawca musi uwzględnić wniosek pracownika.

Polecamy: Mama wraca do pracy. Jak się przygotować?

Powrót do pracy po urlopie związanym z rodzicielstwem

Powrót rodzica do firmy może być trudny zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy. Podczas długiej nieobecności pracownika spowodowanej sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem w zakładzie pracy mogło zajść wiele zmian. Z tego powodu prawo pracy zapewnia pracownikowi gwarancje powrotu do pracy - art.183 Kodeksu pracy. W świetle wspomnianego przepisu pracodawca przyjmuje pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego do pracy na dotychczasowym stanowisku. Ochrona ta dotyczy również rodzica powracającego z urlopu wychowawczego (art.186 Kodeksu pracy).

Zobacz też: Wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego

Mama musi dostać to samo, albo równorzędne stanowisko

Zgodnie z przepisami, gdy urlop dobiega końca, pracownik wraca do pracy na dotychczasowym stanowisku. Nie musi składać w tym celu wniosku o przywrócenie do pracy. Jeśli z powodu zmian, które zaszły w firmie, jest to niemożliwe, pracodawca kieruje pracownika do pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom. Wynagrodzenie, które będzie otrzymywał pracownik, nie może być niższe od wynagrodzenia przysługującego mu w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
W przypadku gdy pracodawca nie ma możliwości przyjęcia pracownika na inne stanowisko zgodnie z powyższymi wskazaniami, może wypowiedzieć pracownikowi umowę na zasadach ogólnych.

Czytaj także: Dom, praca i Ty - jak nie zwariować?
[CMS_PAGE_BREAK]

Karmienie piersią po powrocie do pracy

Kobieta powracająca do pracy po urodzeniu dziecka (także korzystająca z obniżonego wymiaru czasu pracy), bez względu na rodzaj urlopu związanego z rodzicielstwem, po którym wróciła do pracy, może skorzystać z przerw na karmienie piersią. Składa się w tym celu stosowny wniosek. Nie dotyczy to kobiet wykonujących pracę przez mniej niż 4 godziny dziennie.

• Przy maksymalnie 6 godzinach pracy dziennie na jedno dziecko przysługuje jedna półgodzinna przerwa, a na więcej niż jedno dziecko przysługuje jedna 45-minutowa przerwa.
• Przy dobowym wymiarze czasu pracy wynoszącym 8 godzin można skorzystać z dwóch przerw po 30 minut lub 45 minut (więcej niż jedno dziecko).
• Warto podkreślić, że przerwy na karmienie piersią przysługują także kobietom pracującym zdalnie.

  Jeśli chodzi o długość okresu, kiedy matka może korzystać z przerw na karmienie, Kodeks pracy nie przewiduje terminu końcowego.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)

Polecamy: Kiedy najlepiej dziecko zniesie powrót mamy do pracy