
Świadczenia przyznawane w związku z urodzeniem dziecka w 2023 roku obejmują zarówno wypłacane jednorazowo kwoty, np. z tytułu becikowego, jak i comiesięczne lub coroczne zasiłki, ulgi i inne formy finansowego wsparcia rodziców.
Suma wszystkich świadczeń wzrosła w związku z wprowadzeniem Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego. Ale na trzy lata (do 31 października 2024 roku) zamrożone zostały progi dochodowe i kwoty świadczeń, poza świadczeniem pielęgnacyjnym. Obowiązują one już od 6 lat (ostatnia waloryzacja miała miejsce w 2015 roku). Oznacza to, że świadczenia są przyznawane coraz mniejszej liczbie rodzin, gdyż zarówno minimalna, jak i średnia pensja przez ten czas znacząco wzrosła. Zdaniem rządu decyzję tę rekompensuje świadczenie 500 plus. Nie jest to prawdą, gdyż przysługuje ono do 18 roku życia, a świadczenie rodzinne można pobierać przez cały czas trwania nauki dziecka (maksymalnie do 21 roku życia w przypadku dzieci zdrowych i do 24 roku życia w przypadku dzieci niepełnosprawnych). W związku z decyzją rządu nie ulegną podniesieniu przez najbliższe trzy lata kwoty: becikowego, kosiniakowego, zasiłku rodzinnego.
Wyjaśniamy, co należy się rodzicom po urodzeniu dziecka. Podpowiadamy też, jakie pieniądze dostaną dzieci uchodźców z Ukrainy. Sprawdź, o jakie świadczenia na dziecko możesz się ubiegać w 2023 roku i przez najbliższe trzy lata.
Świadczenia na dziecko w 2023 roku:
- Becikowe
- Kosiniakowe
- 500 złotych na dziecko
- 12 tysięcy zł na drugie dziecko
- Zasiłek macierzyński
- Zasiłek rodzinny
- Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
- Dodatek z tytułu urodzenia dziecka
- Ulga podatkowa na dziecko
- Zasiłek wychowawczy
- Karta Dużej Rodziny
- Dofinansowanie na zatrudnienie opiekunki dla dziecka
- Świadczenia opiekuńcze
- 300 plus dla ucznia
- Bon turystyczny
- „Żłobkowe” – dofinansowanie do żłobka
- Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem
- Świadczenia dla dzieci Ukraińców
Becikowe, czyli świadczenie po urodzeniu dziecka
W związku z narodzinami dziecka możesz jednorazowo otrzymać świadczenie w wysokości 1000 złotych. Aby tak się stało:
- dochód w rodzinie na osobę nie może przekraczać 1922 złotych netto (chodzi o dochód osiągnięty w poprzednim roku kalendarzowym, czyli w 2022 i podzielony przez liczbę członków rodziny, w tym również nowo narodzone dziecko);
- musisz złożyć wniosek o becikowe – masz na to 12 miesięcy od dnia porodu.
Dodatkowe becikowe w kwocie 1000 zł mogą otrzymać rodzice, którym przysługuje prawo do zasiłku rodzinnego. Jest on przyznawany, gdy dochód w rodzinie nie przekracza na osobę 674 zł (678 zł jeśli dziecko jest niepełnosprawne). O zasiłku rodzinnym więcej w dalszej części tekstu.
Kolejne becikowe mogą otrzymać mieszkańcy niektórych gmin. To tzw. gminne becikowe, które jest wypłacane w wysokości uchwalanej przez władze gminy, dla osób zamieszkujących na jej terenie. Gminne becikowe wypłacane jest w różnej wysokości.
Kosiniakowe, czyli świadczenie rodzicielskie na dziecko
To potoczna nazwa świadczenia dla rodziców (ustanowionego przez ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza, stąd nazwa), którzy nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego. Określane jest również jako świadczenie rodzicielskie. Otrzymują je:
- osoby zatrudnione na umowy cywilno-prawne (umowy zlecenie, o dzieło);
- bezrobotni (niezależnie od tego, czy są zarejestrowani w Urzędzie Pracy, czy nie);
- studenci, którym urodziło się dziecko.
Kosiniakowe w kwocie 1000 zł jest wypłacane od porodu przez:
- 52 tygodnie – jeżeli na świat przyszło jedno dziecko;
- 65 tygodni – w przypadku dwójki dzieci;
- 67 tygodni - gdy dzieci jest troje;
- 69 tygodni – przy czwórce dzieci;
- 71 tygodni – przy piątce dzieci i więcej.
Wniosek o kosiniakowe składa się:
- w gminie (w instytucjach realizujących świadczenia rodzinne, np. MOPS-ach);
- przez internet (www.MPiPS.gov.pl).
- objęcia opieką dziecka do 14. roku życia (wcześniej do 7. roku życia);
- objęcia opieką dziecka do 7. roku życia a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia – w przypadku rodziny zastępczej (wyjątek stanowi zawodowa rodzina zastępcza);
- przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia - w przypadku osoby, która przysposobiła dziecko.
500 złotych na dziecko
Świadczenie można otrzymać na pierwsze i każde kolejne dziecko. W jego przyznawaniu nie obowiązuje kryterium dochodowe. To oznacza, że 500 plus otrzymują wszystkie dzieci w Polsce do 18. roku życia, bez względu na wysokość zarobków rodziców (tu znajdziesz więcej informacji o świadczeniu 500 plus).
Wniosek o 500 plus możesz składać:
- przez internet – za pośrednictwem ministerialnego Portalu Informacyjno-Usługowego Emp@tia, PUE ZUS lub bankowości elektronicznej;
- drogą tradycyjną, papierową – np. w urzędzie miasta, gminy, w ośrodku pomocy społecznej;
- wysyłając Pocztą Polską.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, czyli 12 tysięcy zł na drugie dziecko
W ramach Nowego Polskiego Ładu rząd wypłaci rodzinom dodatkowo 12 tysięcy zł na drugie i każde kolejne dziecko. Pieniądze trafią do rodziców co miesiąc przez dwa lata (po 500 zł) lub co miesiąc przez rok (po 1000 zł). Otrzymają je rodzice dzieci między 12. a 36. miesiącem życia dziecka. 12 tysięcy na dziecko funkcjonuje od początku 2022 roku.
Świadczenie przysługuje nie tylko rodzicom dzieci urodzonych w 2022 roku. Dostaną je również dzieci, które przyszły na świat w latach 2021, 2020 i 2019. Nie będzie jednak wypłacane w pełnej kwocie. Wysokość wypłat zależy od wieku dziecka w dniu wejścia programu w życie, tj. 1.01.2022. Świadczenie przysługuje proporcjonalnie za okres od dnia wejścia w życie ustawy, do czasu ukończenia przez drugie lub kolejne dzieci 36 miesiąca życia.
Uwaga! Rodzice, którym urodzi się trzecie lub kolejne dziecko w ciągu 3 lat od narodzin poprzedniego, mogą otrzymywać podwójną kwotę świadczenia.
Wniosek o nowe świadczenie można złożyć drogą elektroniczną, za pośrednictwem:
- PUE ZUS,
- portalu Emp@tia
albo
- bankowości elektronicznej.
Najlepiej złożyć go między 9 a 13 miesiącem życia dziecka – to gwarantuje wypłatę świadczenia w pełnej wysokości.
Zasiłek macierzyński, czyli świadczenie na dziecko dla ubezpieczonych
To pieniądze, które przysługują wszystkim ubezpieczonym rodzicom. Zasiłek macierzyński jest wypłacany co miesiąc przez okres trwania urlopu macierzyńskiego. Rodzic pracujący na etacie ma prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości:
- 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres 6 tygodni urlopu rodzicielskiego
- 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku w pozostałych tygodniach urlopu rodzicielskiego.
Zasiłek macierzyński może być wypłacany w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru przez cały okres urlopu macierzyńskiego.
Zasiłek rodzinny, czyli świadczenie dla rodzin w trudnej sytuacji
Tzw. rodzinne otrzymują rodziny z dziećmi, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. Kwota zasiłku jest uzależniona od wieku dziecka i dochodu w rodzinie, który jest dzielony przez liczbę jej członków. Aby otrzymać zasiłek rodzinny:
- dochód na osobę nie może przekraczać 674 zł;
- jeżeli dziecko jest niepełnosprawne, dochód na osobę nie może przekraczać 764 zł.
Do listopada 2023 roku uprawnione rodziny mogą co miesiąc liczyć na zasiłek rodzinny w kwocie:
- 95 zł – jeżeli dziecko ma 0-5 lat;
- 124 zł – jeżeli dziecko ma 6-18 lat;
- 135 zł – jeżeli dziecko ma 19-24 lata.
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
Świadczenie mogą otrzymywać samotni rodzice, którym przysługuje opisywany wyżej zasiłek rodzinny. Dodatek popularnie nazywany jest zasiłkiem dla samotnej matki, ale może pobierać go także tata dziecka, jeśli wychowuje je w pojedynkę. Kwota, jaką w jego ramach można otrzymać miesięcznie, to 193 zł na jedno dziecko (nie więcej niż 386 zł na wszystkie dzieci).
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka
Rodzice, którym przysługuje zasiłek rodzinny, mogą liczyć również na dodatkowe pieniądze w kwocie 1000 złotych. To dodatek z tytułu urodzenia dziecka, potocznie zwany dodatkiem na dziecko. Świadczenie jest wypłacane jednorazowo.
Ulga podatkowa na dziecko
To uprawnienie do zapłaty mniejszego podatku. Ulga prorodzinna to świadczenie, które przysługuje:
- na każde dziecko do 18. roku życia;
- do 25. roku życia dziecka, jeśli nadal się uczy i jego ewentualny dochód nie przekracza 3089 złotych.
Rozlicza się ją z rocznym zeznaniem podatkowym. Zobacz, ile pieniędzy można odliczyć, składając w 2023 roku PIT za 2022 rok:
- na pierwsze dziecko – 92,67 zł miesięcznie (rocznie 1 112,04 zł),
- na drugie dziecko – 92,67 zł miesięcznie (rocznie 1 112,04 zł),
- na trzecie dziecko – 166,67 zł miesięcznie (rocznie 2 000,04 zł),
- na czwarte i każde kolejne dziecko – 225,00zł (rocznie 2 700,00 zł).
Jak widać, ulga preferuje rodziny wielodzietne. Od trzeciego dziecka w rodzinie kwota do odliczenia rośnie. Przy dwójce dzieci (lub większej ich liczbie), nie ma limitu dochodu, od którego można odliczyć ulgę.
Ulgę otrzymuje się na dziecko aż do ukończenia przez nie 25. roku życia, pod warunkiem, że syn lub córka nadal się uczy i nie osiąga dochodu przekraczającego kwotę 3089 zł (jeśli zarabia więcej i korzysta z ulgi dla młodych, rodzice tracą wówczas prawo do ulgi prorodzinnej).
Przeczytaj więcej o warunkach, jakie trzeba spełnić, aby odliczyć ulgę podatkową na dziecko.
Zasiłek wychowawczy, czyli świadczenie na urlopie wychowawczym
Zasiłek wychowawczy jest dodatkiem do zasiłku rodzinnego. Nazywa się go również dodatkiem wychowawczym, ponieważ otrzymują go rodzice przebywający na urlopie wychowawczym. Nie wszyscy jednak – tylko ci, którzy pobierają zasiłek rodzinny. Korzystanie z urlopu wychowawczego daje im prawo do dodatkowych pieniędzy w kwocie 400 zł.
Zasiłek wychowawczy możesz otrzymywać co miesiąc przez:
- 2 lata – jeżeli masz pod opieką jedno dziecko;
- 3 lata – jeżeli opiekujesz się bliźniętami lub wieloraczkami;
- 6 lat – jeżeli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności.
Karta Dużej Rodziny
To nie jest pomoc w postaci gotówki, ale uprawnienie do korzystania ze zniżek dla rodzin mających troje lub więcej dzieci. Oferują je instytucje publiczne i firmy prywatne (kina, sklepy, banki). Z reguły są to rabaty w granicach 7-10 proc. i dotyczą: transportu kolejowego, wstępu do muzeów, ośrodków sportowych, hoteli, wycieczek turystycznych, zakupów w sieciach handlowych i kursów w szkołach językowych.
W chwili składania wniosku najstarsze uczące się dziecko nie może mieć więcej niż 25 lat lub 18 (jeżeli nie kontynuuje nauki). Ograniczenia wiekowe nie dotyczą dzieci niepełnosprawnych. Karta Dużej Rodziny przysługuje rodzicom dożywotnio. Aby ją otrzymać, trzeba wypełnić wniosek, w którym podasz:
- dane z dowodu osobistego rodziców;
- akty urodzenia dzieci;
- PESEL dzieci;
- zaświadczenie o terminie ukończenia nauki, jeżeli dziecko ma ponad 18 lat.
Dofinansowanie na zatrudnienie opiekunki dla dziecka
Jeżeli planujesz zatrudnić nianię, możesz otrzymać na ten cel dofinansowanie. Mogą z niego skorzystać rodzice:
- dzieci w wieku od 20 tygodni do 3 lat;
- dzieci do 4. roku życia, pod warunkiem że nie można zapewnić mu opieki przedszkolnej;
- pracujący, nieprzebywający na urlopie macierzyńskim, ojcowskim i wychowawczym;
- niezależnie od sytuacji finansowej życiowej rodziny.
Dofinansowanie polega na tym, że budżet państwa sfinansuje składki obliczone od wynagrodzenia niani, nieprzekraczającego kwoty 50 proc. minimalnego wynagrodzenia (które wynosi obecnie 2600 złotych). Jeżeli niania zarabia więcej, nadwyżkę rozlicza i opłaca rodzic.
Aby ubiegać się o dofinansowanie, wystarczy legalnie zatrudnić nianię, czyli podpisać z nią umowę o świadczenie usług, tzw. umowę uaktywniającą. Nianią może być także babcia, dziadek lub inny dorosły krewny poza rodzicami. Sprawdź, jak sformułować umowę z nianią.
Świadczenia opiekuńcze
Te świadczenia na dziecko są przeznaczone dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami i wypłacane jako:
- zasiłek pielęgnacyjny – przyznawany co miesiąc rodzicom niepełnosprawnego dziecka w kwocie 215,84 zł
- specjalny zasiłek opiekuńczy – w kwocie 620 zł miesięcznie; otrzymują go co miesiąc osoby, które nie mogą pracować, ponieważ opiekują się niepełnosprawnym dzieckiem. Jest przyznawany, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki, nie przekracza 764 zł netto;
- świadczenie pielęgnacyjne – od 1 stycznia 2021 roku wynosiło 1971 zł miesięcznie (dla rodzica niepełnosprawnego dziecka, który musiał zrezygnować z pracy, aby sprawować opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem) W 2022 roku - 2119 zł. A od 1 stycznia 2023 świadczenie pięlęgnacyjne ma wynosić 2458 zł.
300 plus na dziecko dla ucznia
To świadczenie w 2023 roku będzie wypłacane już szósty raz. Nazywane również rządową wyprawką albo programem Dobry Start. Jego celem jest pomoc rodzinom, które mają dzieci w wieku szkolnym. Zasady przyznawania 300 plus:
- na każdego ucznia rodzice otrzymują raz w roku 300 złotych;
- pieniądze mają pokryć część wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego;
- wniosek składa się przez internet lub osobiście w urzędzie.
Polski bon turystyczny
Polski Bon Turystyczny to jednorazowa zapomoga dla rodzin zaproponowana przez rząd w 2020 roku. Środki z bonu w wysokości 500 zł na dziecko stanowią wsparcie dla rodzin, które można wykorzystać na wakacyjne atrakcje. Bon turystyczny przysługuje na każde dziecko, podobnie jak świadczenie 500 plus. Wypłacany jest w formie elektronicznej. Można skorzystać z niego do 31 marca 2023 r. Aby go pobrać i aktywować, trzeba zarejestrować się na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
„Żłobkowe” – dofinansowanie do żłobka
Rodzice dzieci do 3. roku życia dostaną dofinansowanie do żłobka lub innej opieki nad małym dzieckiem. Wnioski o jego przyznanie można składać wiosną 2023 roku. Z pomocy tej skorzystają rodziny, które nie zakwalifikują się do otrzymania pieniędzy z Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego (RKO). Pieniądze jednak nie będą trafiać do kieszeni rodziców, a bezpośrednio do placówki, która świadczy usługi opiekuńcze. W całości lub częściowo pokryją czesne. Rodzice muszą zapłacić jedynie różnicę w cenie. Poniosą także koszt wyżywienia dziecka.
Maksymalne dofinansowanie ma wynosić 400 zł miesięcznie. Będzie ono przysługiwać, jeśli dziecko spędzi w żłobku w danym miesiącu minimum 14 dni. Przy mniejszej liczbie dni takie dofinansowanie wyniesie 200 zł. Drugie i kolejne dziecko w rodzinie także będzie mogło być objęte takim dofinansowaniem, jednak tylko przez okres, gdy rodzice nie będą pobierali na nie pieniędzy z RKO (do 12. miesiąca życia oraz po 36. miesiącu życia).
Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem
Jeżeli jesteś samotnym rodzicem zarejestrowanym w urzędzie pracy, mającym pracę zarobkową i otrzymującym wynagrodzenie, nieprzekraczające płacy minimalnej, możesz uzyskać refundację kosztów opieki nad dzieckiem do lat 7 (lub 6 w zależności od miejsca zamieszkania) – nie więcej niż połowę zasiłku dla bezrobotnych (zgodnie ze stażem pracy). Refundacja polega na:
- pierwszeństwie (lub dodatkowych punktach) w przyjęciu do żłobka, przedszkola;
- dofinansowaniu obiadów, podręczników, wycieczek itp.
Aby otrzymać dofinansowanie, musisz zgłosić się do gminnego lub miejskiego ośrodka pomocy społecznej, złożyć wymagane dokumenty i poprosić o pomoc.
Świadczenia dla dzieci Ukraińców
Ukraińcy przyjeżdżający do Polski z dziećmi będą mieć ułatwiony dostęp do rynku pracy, a także prawo do świadczeń rodzinnych – zapowiedziało Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Oznacza to, że rodzinom uchodźców z Ukrainy będzie należało się zarówno 500 zł na dziecko, jak i pieniądze z Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego oraz wsparcie w ramach programu „Dobry Start” dla dzieci szkolnych. Zasady składania wniosków o świadczenia rodzinne dla Ukraińców będą takie same jak w przypadku Polaków.
Dostęp do świadczeń rodzinnych dla Ukraińców w Polsce ma uregulować specustawa przygotowywana przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej oraz przez ZUS.
Źródła: podatki.gov.pl, infor.pl, zus.pl
Zobacz także: