Separacja: co to jest, faktyczna a prawna, separacja a rozwód (różnice i podobieństwa)

Separacja jest prawnie uregulowanym rozstaniem z mężem/żoną, jeśli orzeka o niej sąd. Daje podobne prawa do rozwodu, ale jest też kilka ważnych różnic. Jeśli myślisz o zakończeniu małżeństwa, dokładnie sprawdź, jakie skutki prawne niesie separacja, a jakie rozwód. Poważnie zastanów się nad swoimi krokami, aby potem nie żałować podjętej decyzji.

Separacja: co to jest?

Separacja to rozstanie z mężem/żoną bez rozwiązywania małżeństwa, czyli bez rozwodu. Mówimy o dwóch rodzajach separacji:

• separacja prawna
• separacja faktyczna

Separacja prawna orzekana jest przez sąd i wiąże się ze skutkami prawnymi. Separacja faktyczna jest rozstaniem małżonków bez orzeczenia sądu i skutków prawnych.
To powinnaś wiedzieć:

1. separacja prawna
2. separacja faktyczna
3. separacja a rozwód
4. wniosek o separację
5. zniesienie separacji

Separacja prawna

Separację prawną orzeka sąd. Robi to wtedy, gdy stwierdzi, że między tobą a mężem istnieje rozkład pożycia, czyli zanikły łączące was więzi duchowe, fizyczne i gospodarcze. Jednym z powodów, dla których małżonkowie decydują się na separację, a nie na rozwód, jest możliwość przemyślenia decyzji o rozstaniu i ewentualnego powrotu do siebie.

Separacja prawna:

• nie rozwiązuje małżeństwa. Nie możesz wystąpić o powrót do poprzedniego nazwiska ani powtórnie wyjść za mąż.
• powoduje rozdzielność majątkową. Od uprawomocnienia się orzeczenia przestaje istnieć między wami wspólność ustawowa.
• umożliwia rozliczenie się z podatku wspólnie z dzieckiem (w myśl prawa jesteś uznawana za osobę samotną).
• uniemożliwia dziedziczenie (chyba że na mocy testamentu).

Sąd, wydając wyrok o separacji, może rozstrzygnąć również o:

• władzy nad małoletnimi dziećmi, decydując, z którym z rodziców zamieszkają;
• alimentach na dziecko;
• sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania;
• podziale wspólnego majątku, jeżeli któreś z was wystąpi z takim wnioskiem.

Uwaga! Jeżeli oboje zgadzacie się na separację, a przy tym nie macie małoletnich dzieci, orzeczenie jest właściwie formalnością. W takim wypadku sąd rozpatruje sprawę w tzw. trybie nieprocesowym i wydaje postanowienie. Może być nawet przeprowadzona zaocznie, czyli pod nieobecność jednej ze stron.

Separacja faktyczna

O separacji faktycznej mówimy, kiedy małżonkowie się rozstają, ale nie występują do sądu z wnioskiem o separację. Takie rozstanie nie pociąga za sobą żadnych skutków prawnych. Nadal macie takie same prawa jak małżeństwa. Może być tak, że po jakimś czasie zdecydujecie się jednak na separację prawną lub rozwód, wtedy po okresie separacji faktycznej będzie łatwiej wam uzyskać oczekiwany wyrok sądu, gdyż dłuższa separacja faktyczna wskazuje na zanik pożycia małżeńskiego.

Separacja a rozwód

Separacja prawna daje wiele podobnych praw co rozwód, jednak jest też kilka istotnych różnic.

Separację prawną łatwiej uzyskać niż rozwód, bo nie musisz udowadniać, że łączące was więzi zostały bezpowrotnie zerwane (czyli nastąpił trwały rozkład pożycia). Sąd nie rozstrzyga też, kto ponosi za to winę, choć może to zrobić, jeżeli jedna ze stron wystąpi z takim wnioskiem.

Ważne! Ustalenie winy ma znaczenie, gdybyś w przyszłości chciała domagać się od męża alimentów. Jeżeli zostałby uznany za wyłącznie winnego, a ty znalazłabyś się w niedostatku, miałabyś prawo żądać od niego pieniędzy.

Bywa jednak, że mimo zgodnego wniosku małżonków, sąd nie orzeka separacji. Dzieje się tak wówczas, gdy dojdzie do wniosku, że w jej wyniku ucierpiałyby dzieci. Może się zdarzyć, że ty chcesz separacji, a twój mąż zażąda rozwodu. Co wtedy? Sąd na posiedzeniu pojednawczym rozstrzygnie, czy istnieje jeszcze szansa na uratowanie waszego związku i jeżeli stwierdzi, że tak, orzeknie separację. W innym wypadku – zdecyduje o rozwodzie, mimo że ty domagałaś się tylko separacji.

Wniosek o separację

Podobnie jak w przypadku wniosku o rozwód, pozew o separację powinnaś złożyć w sądzie okręgowym (wydział cywilny), właściwym dla waszego wspólnego miejsca zamieszkania. Jeżeli nie mieszkacie razem – pismo składasz w swoim sądzie lub w tym, w którego okręgu mieszka twój mąż. Możesz to zrobić osobiście w biurze podawczym sądu (poproś o potwierdzenie na kopii pozwu) lub wysłać go pocztą.

Do pozwu o separację musisz dołączyć:

• akt małżeństwa,
• akt urodzenia wspólnego dziecka,
• zaświadczenie o zarobkach.

Opłata za wniosek o separację małżeńską:

• 600 zł, jeśli sąd będzie orzekał o separacji podczas procesu
• 100 zł, gdy wspólnie składacie wniosek

Zniesienie separacji

Orzeczenie separacji nie przekreśla waszego związku. Jeżeli dojdziecie do wniosku, że warto spróbować jeszcze raz i pogodzicie się, możecie wystąpić do sądu o zniesienie separacji. Wniosek musicie złożyć wspólnie. Po zniesieniu separacji znowu macie takie same prawa i obowiązki jak każde małżeństwo. Możecie jednak, jeżeli z jakichś względów jest to dla was wygodne, utrzymać rozdzielność majątkową (w tej kwestii też jest potrzebny wasz zgodny wniosek).

Zobacz też:

• Plan wychowawczy: co to jest, wzór porozumienia rodzicielskiego
• Pozbawienie władzy rodzicielskiej: kiedy, wniosek, jak to zrobić
• Rozwód a dzieci - formalności i dokumenty, skutki, wiek dziecka w momencie rozwodu