Po urodzeniu dziecka, kiedy już wykorzystasz urlop macierzyński i urlop rodzicielski, masz prawo wziąć urlop wychowawczy, aby móc dalej opiekować się dzieckiem. Urlop wychowawczy przyznawany jest na podstawie art. 186 Kodeksu pracy. Może trwać maksymalnie 36 miesięcy (jeżeli przynajmniej w części wykorzysta go zarówno matka, jak i ojciec dziecka). Przedstawiamy najważniejsze zasady urlopu wychowawczego.

Reklama

Spis treści:

Urlop wychowawczy w 2023: komu przysługuje?

Urlop wychowawczy jest przerwą w pracy, która umożliwia dalsze sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po tym, jak rodzic wykorzysta inne formy urlopu przysługującego po urodzeniu dziecka. Według art. 186. § 2, § 3 Kodeksu pracy prawo do urlopu wychowawczego przysługuje rodzicom:

  • do końca roku, w którym dziecko obchodzi 6. urodziny;
  • w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami – do momentu uzyskania przez dziecko pełnoletności (dodatkowy urlop wychowawczy).

Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje matce i ojcu dziecka, pod warunkiem że mają przynajmniej 6-miesięczny staż pracy (niekoniecznie w obecnym miejscu zatrudnienia).

Urlop wychowawczy: komu nie przysługuje?

Rodzic nie ma prawa do urlopu wychowawczego, gdy:

Zobacz także

W sytuacji, gdy jeden rodzic nie żyje, drugiemu przysługuje prawo do 36 miesięcy opieki nad dzieckiem w ramach tego uprawnienia rodzicielskiego. Zasady te zawarte są w art. 186. § 9, § 10 Kodeksu pracy.

Wymiar urlopu wychowawczego: ile trwa?

Wymiar urlopu wychowawczego wynosi maksymalnie 3 lata (36 miesięcy), pod warunkiem że oboje rodziców się nim podzieli. W przypadku, gdy tylko jeden rodzic zamierza przebywać na urlopie wychowawczym, jego wymiar wynosi maksymalnie 35 miesięcy. Urlop w takim wymiarze można wziąć w całości naraz albo podzielić na maksymalnie 5 części, można też z niego zrezygnować w dowolnym momencie.

Jeśli oboje rodziców chce korzystać z urlopu wychowawczego, dziecko musi spędzić z drugim z opiekunów przynajmniej jeden miesiąc z 36 przysługujących rodzicom w ramach urlopu wychowawczego. Mama i tata mogą jednocześnie korzystać z całego urlopu wychowawczego. Zmienia to oczywiście czas jego trwania dla każdego z nich: jeżeli rodzice opiekują się dzieckiem w tym samym czasie, urlop trwa maksymalnie 18 miesięcy.

Warto pamiętać, że:

  • w czasie urlopu wychowawczego nie otrzymujesz wynagrodzenia (nie jest to urlop płatny);
  • wygasają zobowiązania pracodawcy wobec ciebie i odwrotnie;
  • urlop wychowawczy wlicza się do okresu zatrudnienia (jest to okres składkowy, więc liczy się też do emerytury i wpływa na jej wysokość).

Praca podczas urlopu wychowawczego

Prawo pozwala pracować podczas urlopu wychowawczego i to nie tylko u naszego pracodawcy pod warunkiem jednak, że wykonywana praca nie wyklucza sprawowania opieki nad dzieckiem. W tym czasie można też się uczyć.

Jeżeli masz umowę terminową, z określonym czasem jej trwania, masz prawo do urlopu wychowawczego, jednak wyłącznie do dnia, do którego zawarta jest twoja umowa o pracę. Przebywanie na urlopie wychowawczym nie powoduje automatycznego wydłużenia umowy na kolejne miesiące.

Przerwanie urlopu wychowawczego

Możesz wrócić do pracy po urlopie wychowawczym w każdym momencie, o ile twój pracodawca wyrazi na to zgodę. Jeśli nie zgadza się na twój wcześniejszy powrót do pracy, najpóźniej 30 dni przed datą planowanego powrotu do pracy musisz powiadomić pracodawcę pisemnie o zamiarze wcześniejszej rezygnacji z urlopu wychowawczego. W takiej sytuacji pracodawca nie ma prawa ci odmówić powrotu.

Obniżenie wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego

Ponieważ przebywanie na urlopie wychowawczym wiąże się z brakiem wynagrodzenia, możesz skorzystać z innej opcji, dzięki której będziesz mieć czas na opiekę nad dzieckiem, jednocześnie zarabiając pieniądze. Zamiast urlopu wychowawczego możesz skorzystać z obniżenia wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym masz prawo do korzystania z urlopu wychowawczego. W tym celu musisz złożyć u pracodawcy stosowny wiosek, którego nie może on odrzucić. Wraz z obniżeniem czasu pracy nastąpi proporcjonalne obniżenie twojej pensji.

Do wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy musisz dołączyć:

  • skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów;
  • oświadczenie o okresie, przez który zamierzasz korzystać z prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze w czasie, w którym mogłabyś/mógłbyś korzystać z urlopu wychowawczego.

Zasiłek na urlopie wychowawczym

Co do zasady w trakcie urlopu wychowawczego nie przysługuje ci zasiłek. Jeżeli jednak przebywasz na urlopie i w jego trakcie pobierasz zasiłek rodzinny, możesz starać się o przyznanie zasiłku wychowawczego, będącego formą pomocy dla osób o najniższych dochodach. Wynosi on 400 zł miesięcznie, wypłacany jest przez 24, 36 lub 72 miesiące, w zależności od liczby posiadanych dzieci i ich szczególnych potrzeb.

Wniosek o urlop wychowawczy

Wniosek o urlop wychowawczy składasz u swojego pracodawcy nie później niż 21 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu. Do wniosku musisz dołączyć pisemne oświadczenie drugiego rodzica (opiekuna) dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku. Pracodawca musi uwzględnić złożony wniosek, nie może odmówić przyznania urlopu wychowawczego. Możesz zmienić plany do 7 dni przed rozpoczęciem urlopu, składając u pracodawcy pisemny wniosek o wycofanie wcześniejszego podania.

Ochrona przed zwolnieniem w trakcie urlopu wychowawczego

Podczas korzystania z urlopu wychowawczego jesteś chroniona przed zwolnieniem z pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez ciebie wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia.

Ale są od tego pewne wyjątki. Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić w sytuacji, gdy:

  • pracodawca ogłosi upadłość lub likwidację;
  • zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika;
  • zostały przeprowadzone przez pracodawcę zwolnienia grupowe.

Ciąża w trakcie urlopu wychowawczego

Jeżeli w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego zaszłaś w ciążę, masz prawo do skorzystania z dwóch możliwości: przejścia na zwolnienie lekarskie lub pozostanie na urlopie wychowawczym.

Jeżeli skorzystasz z L-4, będziesz mogła otrzymać:

  • zasiłek chorobowy z tytułu ciąży w wysokości 100 proc. wynagrodzenia otrzymywanego przed pierwszym porodem;
  • urlop macierzyński.

Musisz podjąć jednak pewne kroki – przerwać urlop wychowawczy i wrócić, chociażby na jeden dzień do pracy i przedłożyć L-4 pracodawcy. Zgłaszając swój powrót, uprzedź pracodawcę o tym, że jesteś w ciąży i planujesz L4. Ważne, aby takie zwolnienie lekarskie przedłożyć w ciągu 7 dni od jego wystawienia. Następnie od dnia porodu masz prawo do pełnego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Natomiast po wykorzystaniu 52 tygodni masz prawo do kolejnego urlopu wychowawczego.

Jeżeli będąc w ciąży na urlopie wychowawczym, nie podejmiesz żadnych kroków, aby wrócić do pracy, nie będziesz mogła korzystać z praw, jakie mają inne ciężarne pozostające na etacie. W takiej sytuacji, po urodzeniu drugiego maluszka, możesz starać się jedynie o zasiłek macierzyński, gdyż urlop macierzyński nie będzie ci przysługiwał.

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama