Ospa: objawy, przebieg, jak leczyć, jak długo trwa

Ospa wietrzna (wiatrówka) to choroba dziecięca, którą najczęściej zarażają się dzieci do 9. roku życia. Ospa u dziecka przebiega łagodniej niż u osoby dorosłej, ale nie w każdym przypadku. Charakterystycznym objawem ospy jest wysypka, a gorączka u dziecka przy tej chorobie może dochodzić nawet do 40°C. Szczepionka na ospę chroni przed tą infekcją lub bardzo łagodzi jej przebieg. Sprawdź, jak wygląda ospa, ile trwa i jak ją leczyć.

Spis treści:

1. Ospa: choroba wirusowa czy bakteryjna?
2. Ospa: jak długo trwa?
3. Ospa: przebieg
4. Ospa: objawy
5. Jak wygląda ospa?
6. Ospa: jak leczyć?
7. Ospa u dziecka: jak mu pomóc?
8. Ospa: powikłania po chorobie
9. Czy szczepionka na ospę chroni przed chorobą?
10. Szczepienie na ospę u dzieci
11. Ospa u dorosłych

Ospa: choroba wirusowa czy bakteryjna?

Ospa to choroba wirusowa. Wywołuje ją wirus VZV (Varicella zoster virus), który jest przyczyną nie tylko zachorowania na ospę, ale również na półpasiec. Wirus przenosi się drogą kropelkową, a także z ruchem powietrza, nawet na odległość kilkudziesięciu metrów. Wirus ospy przenosi się przez bezpośredni kontakt oraz na ubraniach, zabawkach, pościeli itd. Chory na ospę zaraża już 2-3 dni przed pojawieniem się wysypki, a przestaje dopiero po przyschnięciu i odpadnięciu ostatnich strupków.

Ospa: jak długo trwa?

Ile trwa ospa? Od zetknięcia się z wirusem ospy do pojawienia się objawów mija od 10 do 21 dni. Ospą wietrzną można też zarazić się od chorego na półpasiec, bo za obie choroby odpowiedzialny jest ten sam wirus.

Ospa: przebieg

Charakterystycznym objawem ospy wietrznej jest wysypka. Najpierw na skórze dziecka pojawiają się niewielkie plamki. Z plamek tworzą się grudki, z grudek wypełnione płynem surowiczym pęcherzyki, a z pęcherzyków strupki, które odpadają po tygodniu, dwóch (a nawet trzech). W ich miejscu jeszcze przez jakiś czas widać niewielkie przebarwienia. Jeśli dziecko się nie drapie, na jego ciele nie pozostaną żadne blizny.

Ospa: objawy

Wykwity pojawiają się w kilku lub nawet kilkunastu rzutach (co kilka godzin), chory ma więc równocześnie i pęcherze, i strupki. Wysypka podczas ospy u dzieci może być niewielka i pojawić się wyłącznie na plecach i brzuchu. Czasem jednak obejmuje całe ciało, w tym narządy płciowe, odbyt, powieki i wnętrze ust. Zdarza się, że pęcherze są nawet na gałce ocznej. Dziecko musi wówczas jak najszybciej zostać zbadane przez lekarza – zlekceważenie ich mogłoby doprowadzić do uszkodzenia wzroku.

Gorączka u dzieci może być bardzo wysoka, nawet do 40°C. Na ogół pojawia się 1 dzień przed wysypką. Jeśli ospa wietrzna przebiega łagodnie, dziecko ma tylko stan podgorączkowy.

Zobacz też: Bostonka czy ospa? Jak odróżnić te dwie choroby?

Jak wygląda ospa?

Jak wygląda ospa u dziecka? Oto charakterystyczna wysypka towarzysząca ospie wietrznej u dzieci:

Ospa u dziecka - zdjęcia wysypki /Fot. Adobe Stock

Zdjęcie pojedynczego pęcherzyka ospowego:

Ospa u dziecka - zdjęcia wysypki /Fot. Adobe Stock

Ospa: jak leczyć?

Z dzieckiem chorym na ospę wietrzną zgłoś się do pediatry. Jeśli ospa ma wyjątkowo ostrą postać, lekarz może przepisać leki hamujące namnażanie się wirusów, np. Acyklowir. Na ogół leczenie ospy polega na:

• obniżaniu gorączki. Możesz podać paracetamol. Nie wolno podczas ospy podawać ibuprofenu.
• zapobieganiu swędzenia. Gdy dziecko się drapie, może nadkazić ranki bakteriami, a po zdrapanych strupkach zostają brzydkie dołki. Nie smaruj zmian płynnym pudrodermem (przywiera do nich i utrudnia gojenie, a pod tworzącą się na skórze skorupką namnażają się bakterie). Pomóc mogą także krótkie kąpiele w letniej wodzie. Jeśli dziecko nie może wytrzymać swędzenia, stosuje się także doustne leki przeciwhistaminowe (np. Fenistil) i uspokajające (ziołowe, np. Melisal w syropie).

UWAGA! Choremu na ospę nie podawaj ibuprofenu. Może być niebezpieczny dla dziecka! Zwiększa ryzyko powikłań skórnych po ospie.

Ospa u dziecka: jak mu pomóc?

• Nie zmuszaj dziecka chorego na ospę wietrzną do jedzenia. Jeśli ma w buzi pęcherze, serwuj „gładkie”, łagodne potrawy – ziemniaki purée, jogurty, delikatne zupy... Unikaj potraw mocno przyprawionych i kwaśnych.
• Kąp krótko, by przysychające strupki nie rozmiękły, a najlepiej myj dziecko pod prysznicem. Jeśli lekarz zaleci, możesz dodać do wanny nadmanganian potasu (do kupienia w aptece). Roztwór powinien być jasnoróżowy.
• Delikatnie wycieraj. Nie trzyj, przykładaj ręcznik miejsce przy miejscu.
• Obetnij krótko paznokcie. Zmniejszysz w ten sposób ryzyko zadrapań i nadkażenia ran bakteriami.

UWAGA! Jeśli wykwity nadkażą się bakteriami, konieczny będzie antybiotyk, który uchroni malca przed bliznami.

Ospa: powikłania po chorobie

Ospa u dzieci może być niebezpieczna w przypadku noworodków i osób z obniżoną odpornością. Konsekwencją ospy mogą być:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie żołądka i jelit,
• zapalenie płuc.

UWAGA! Kobiety planujące ciążę powinny się zaszczepić, jeśli wcześniej nie chorowały na ospę. W wypadku kobiet w ciąży powikłaniem po ospie mogą być nawet wady rozwojowe u dziecka.

Czy szczepionka na ospę chroni przed chorobą?

Dziecko, które przeszło ospę wietrzną, zdobywa pełną odporność i nie zachoruje na nią nigdy więcej. Wirus może jednak „obudzić” się po latach i spowodować półpasiec. Chorują na niego wyłącznie ci, którzy w przeszłości mieli ospę. To również choroba zakaźna z wysypką, ale inną niż w przypadku ospy wietrznej.

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej zabezpiecza przed objawami i powikłaniami tej choroby na całe życie. Jej skuteczność jest bardzo wysoka, ponieważ przekracza 95%. Dotychczasowe badania i obserwacje nie wykazały, że z biegiem czasu po szczepieniu na ospę odporność na tę chorobę spada lub że ludzie zaszczepieni chorują w późniejszym wieku. Nie zaobserwowano także zwiększonej zachorowalności na półpasiec u osób zaszczepionych na ospę.

Szczepienie na ospę u dzieci

Narzędzia dla rodziców mamotoja.pl

Kalendarz szczepień Czytaj więcej

Ministerstwo Zdrowia zaleca szczepienie przeciwko ospie wietrznej dzieciom i dorosłym, które nie chorowały na ospę. Szczepienie obowiązkowe jest tylko dla dzieci z grupy ryzyka, np. z upośledzeniem odporności, gdy jest duże ryzyko, że choroba będzie miała ciężki przebieg. Szczepić można już dziewięciomiesięczne maluszki. Cykl składa się z dwóch dawek, które powinno się podać w odstępie co najmniej 6 tygodni (najlepiej 3 miesięcy). Osoby zdrowe, które miały kontakt z chorym, mogą chronić się przed zachorowaniem, szczepiąc się w ciągu 72 godzin. Dzięki temu nawet jeśli nie uda im się uniknąć ospy, przejdą ją zdecydowanie łagodniej.

Ospa u dorosłych

Ospa jest chorobą dziecięcą, jednak może także wystąpić w późniejszym wieku. Ospa u dorosłych objawia się w taki sam sposób, jak u najmłodszych, jednak jej przebieg zazwyczaj jest cięższy. Dorosłe osoby chorujące na ospę często wymagają pobytu w szpitalu. U osób dorosłych możliwe są powikłania po ospie, między innymi:

• zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie płuc,
• zapalenie wątroby,
• zapalenie stawów,
• kłębuszkowe zapalenie nerek,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zakażenia bakteryjne.

Zobacz też:

• Ospa party – idziemy z dzieckiem czy nie?
• Szkarlatyna – objawy i leczenie
• Mity o ospie wietrznej

Konsultacja merytoryczna

dr Małgorzata Czyżewska

Pediatra, neonatolożka, pracuje w Klinice Ginekologii, Położnictwa i Neonatologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu