Co wpływa na płodność kobiety i płodność mężczyzny

Co źle wpływa na płodność?

• Używki: alkohol, narkotyki, energetyki
• Osobowość
• Sport
• Wiek inicjacji seksualnej
• Jedzenie mięsa
• Choroby tarczycy
• Grypa
• Fast foody

1. Używki i płodność

Wpływ alkoholu spożywanego okazjonalnie nie ma zwykle większych negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Jednak w dużych ilościach poważnie szkodzi zdrowiu, a w tym płodności. Większość nałogowych alkoholiczek cierpi na niepłodność, zaś mężczyźni alkoholicy - na impotencję.

Nikotyna i płodność

Nikotyna jest bardzo szkodliwym czynnikiem zarówno dla płodności kobiet, jak i mężczyzn. U kobiet powoduje obniżenie tzw. rezerwy jajnikowej, ponadto przyspiesza o kilka lat wejście w okres przekwitania i menopauzy. U mężczyzn drastycznie wpływa na żywotność i ilość plemników – dochodzi m.in. do upośledzania materiału genetycznego plemników.

Narkotyki i płodność

Narkotyki, w tym tzw. miękkie (np. marihuana), również mają negatywny wpływ na płodność. Np. regularne palenie marihuany może być przyczyną zmniejszonej produkcji plemników, zmniejszonej objętości płynu nasiennego. Narkotyki przyczyniają się też do produkcji nasienia gorszej jakości (z uszkodzonym DNA).

Napoje energetyczne i płodność

Picie dużych ilości kawy (więcej niż 5 filiżanek dziennie), czarnej herbaty czy napojów wysokoenergetycznych może szkodzić płodności. Tego typu napoje działają moczopędnie, zaburzają gospodarkę wodno-elektrolitową, zaburzają ruchy mięśniówki jajowodów. Duże dawki kofeiny mogą też obkurczać naczynia krwionośne. Picie napojów energetycznych może wpływać na skład śluzu szyjkowego, co utrudnia zapłodnienie.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaKażda para starająca się o potomstwo powinna zmodyfikować swój styl życia, zwracając szczególną uwagę na nawyki żywieniowe i wyeliminowanie używek. Bez wątpienia nikotyna, alkohol i narkotyki wpływają niekorzystnie zarówno na płodność, jak i na rozwijający się płód i zwiększają znacznie ryzyko poważnych powikłań w ciąży.

Natomiast dane dotyczące kofeiny są rozbieżne: część badań wskazuje na jej wpływ na płodność, inne nie potwierdzają takiego związku. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach wykazano, że kofeina może zaburzać prawidłowe dojrzewanie komórek jajowych uniemożliwiając ich zapłodnienie, jednak nie wiadomo, czy dotyczy to także ludzi. Uważa się, że spożycie do 300 mg kofeiny dzienne jest bezpieczne, aczkolwiek w jednym z badań zaobserwowano większe ryzyko poronienia u kobiet spożywających ponad 200 mg kofeiny, dlatego Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów uznało tę wartość za bezpieczną dla kobiet już będących w ciąży, natomiast według Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu spożycie kofeiny przekraczające 250 mg dziennie obniża zdolność zajścia w ciążę o 45%.

Zobacz też: alkomat online

2. Osobowość i płodność

Wyniki badań opublikowane w European Journal of Personality dowodzą, że osobowość ma wpływ na to, czy dana osoba chce mieć potomstwo. Zdaniem badaczy, ekstrawertycy częściej chcą być rodzicami niż introwertycy. Autor pracy naukowej (Vegard Skirbekk) twierdzi też, że niektóre cechy charakteru wiążą się z płodnością inaczej u kobiet, a inaczej u mężczyzn. Np. sumienność zmniejsza płodność kobiety, zaś otwartość zmniejsza płodność u mężczyzny.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaRzeczywiście w 2013 roku ukazała się praca opisująca wpływ osobowości na płodność. Badanie przeprowadzono w Norwegii. Stwierdzono, że mężczyźni o neurotycznej osobowości posiadają mniej dzieci, natomiast najbardziej płodni i chętni do posiadania potomstwa są mężczyźni ekstrawertyczni.

Wśród kobiet mniejszą liczbę dzieci posiadają te cechujące się sumiennością i obowiązkowością. Należy jednak pamiętać, że w badaniu tym oceniano populację wyłącznie pod względem posiadania potomstwa lub jego braku, nie analizowano przyczyn braku potomstwa (świadoma decyzja czy problem z poczęciem). Niewątpliwie pewne cechy osobowości i warunkowana nimi kondycja psychiczna przekładają się na problemy z płodnością, stąd tak ważnym elementem terapii niepłodności jest wsparcie pozamedyczne w postaci konsultacji i warsztatów psychologicznych czy nawet psychoterapii. Zaburzenia nastroju w postaci depresji mogą się także pojawić wtórnie do długotrwałych nieskutecznych starań o dziecko. Już wiele lat temu udowodniono, że pary będące pod opieką psychologa w trakcie leczenia metodą IVF mają większe szanse na sukces.

3. Sport i płodność

Badania dowodzą, że ćwiczenia fizyczne o umiarkowanym natężeniu mogą poprawić płodność kobiety (mają dobry wpływ na kondycję fizyczną i psychiczną). Jednak w grupie kobiet, które ćwiczą bardzo intensywnie – ponad 5 godzin tygodniowo, szanse zajścia w ciążę są o 32% mniejsze niż u pań, które ćwiczą bardziej lightowo. Zbyt duży wysiłek fizyczny zmniejsza produkcję progesteronu, który jest potrzebny do tego, by zapłodniona komórka jajowa mogła zagnieździć się w jamie macicy. Sport w zbyt dużej dawce powoduje też zmiany w produkcji hormonu GnRH, wydzielaniu FSH i LH, oraz w produkcji estradiolu. Wszystkie te czynniki mogą prowadzić do braku owulacji. Jeśli chodzi o wpływ sportu na płodność męską, to największym zagrożeniem są sterydy anaboliczno-androgenne. To syntetyczne pochodne testosteronu, męskiego hormonu, który stymuluje przyswajanie białka i tym samym pobudza kości i mięśnie do wzrostu. Odpowiada także za rozwój zewnętrznych i wewnętrznych cech płciowych (niski głos, zarost na twarzy). Sterydy przyspieszają przyrost masy mięśniowej, ale równocześnie blokują wytwarzanie naturalnego testosteronu. Wynikiem czego jest obniżenie płodności i problemy z potencją, a u nastolatków zahamowanie wzrostu.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaWydaje się, że regularna aktywność fizyczna sprzyja płodności zarówno kobiet, jak i mężczyzn. U kobiet uprawiających sport rekreacyjnie w wymiarze 30–60 minut dziennie rzadziej występują problemy z zajściem w ciążę związane z zaburzeniami owulacji. Ruch i aktywność fizyczna mają szczególnie korzystne działanie u kobiet z zespołem policystycznych jajników, któremu towarzyszy nadwaga lub otyłość, hiperinsulinemia i insulinooporność. Czasami odpowiednia dieta w połączeniu z regularnymi ćwiczeniami wystarczą, by u takiej pacjentki pojawiły się cykle owulacyjne.
Zupełnie inaczej sprawa wygląda w przypadku osób uprawiających sport wyczynowo lub zawodowo. Długotrwały intensywny wysiłek, zbyt niski wskaźnik BMI oraz zbyt mała zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie kobiet mogą prowadzić do zatrzymania miesiączkowania. Wykazano, że u kobiet z niedowagą (BMI< 19) czas do zajścia w ciążę wydłuża się czterokrotnie w stosunku do kobiet o prawidłowej masie ciała.W przypadku mężczyzn znaczenie ma także rodzaj uprawianego sportu – aktywności, w czasie których dochodzi do długotrwałego przegrzewania jąder (np. jazda na rowerze), mogą obniżać parametry nasienia. Z kolei najpoważniejszą konsekwencją przyjmowania testosteronu lub hormonów anabolicznych jest azoospermia, czyli całkowity brak plemników w nasieniu.

4. Wiek inicjacji seksualnej i płodność

Ważnym czynnikiem dla zachowania pełni zdrowia jest bariera immunologiczna (dojrzałość układu odpornościowego), która u kobiet kształtuje się około 19. roku życia. Wpływa to na późniejszy rozwój szyjki macicy, utrzymanie jej stanu zdrowia, odporność na infekcje. Badania dowodzą, że zbyt wczesne przeżycie pierwszego stosunku seksualnego częściej wiąże się z posiadaniem większej liczby partnerów w późniejszym życiu, co sprawia, że kobieta jest narażona na coraz większe ryzyko infekcji intymnych, częstsze zarażanie się chorobami przenoszonymi drogą płciową, co z kolei nierzadko jest przyczyną zaburzeń płodności i poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaIstotny jest nie tyle sam wiek inicjacji seksualnej, ile aktywność seksualna kobiet, liczba partnerów i zachowania seksualne, przede wszystkim stosowanie (lub nie) metod zapobiegających zakażeniom przenoszonym drogą płciową. Największe konsekwencje dla przyszłej płodności kobiety mają bowiem zakażenia narządu rodnego wywołujące stany zapalne jajowodów i otrzewnej miednicy mniejszej. Ich trwałym następstwem bywa niedrożność jajowodów lub upośledzenie ich funkcji. Zwiększa to ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej lub bezwzględnej niepłodności.

5. Jedzenie mięsa i płodność

Naukowcy z Harvard University ustalili, że jedzenie mięsa może pogorszyć jakość spermy. Na cenzurowanym jest mięso przetworzone, czyli wszelkiego rodzaju kiełbasy, boczek i wędliny słabej jakości. W badaniu, którego wyniki omawia „Daily Telegraph”, wzięło udział 156 mężczyzn, którzy wraz z partnerkami starali się o dziecko i przygotowywali się do zapłodnienia metodą in vitro. Wolontariusze opisywali, z czego dokładnie składa się ich dieta, i oddawali próbki spermy do analizy.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaWspomniana praca została przedstawiona na corocznym zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu w Bostonie w 2013 roku. Z opracowania wynika, że spożywanie czerwonego, przetworzonego mięsa wpływa negatywnie na morfologię plemników, dieta bogata w białe mięso ryb (dorsz, halibut) poprawia morfologię plemników, natomiast spożywanie ciemnego mięsa ryb (łosoś, tuńczyk) wiąże się z poprawą liczby plemników w nasieniu.

6. Choroby tarczycy i płodność

Kłopoty z tarczycą mogą mieć duży wpływ na płodność, jednak wiele kobiet w ogóle nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma taki problem.• Nadczynność tarczycy – objawia się nieregularnymi krwawieniami miesięcznymi, uczuciem gorąca, poceniem się, chudnięciem, nerwowością, drżeniem rąk, kołataniem serca, a także biegunkami. Przy tej chorobie planowanie ciąży należy odłożyć do czasu ustabilizowania się sytuacji. Leczenie powinien prowadzić endokrynolog, działający w porozumieniu z ginekologiem.• Niedoczynność tarczycy – objawia się stałym zmęczeniem, suchością skóry, cienkimi włosami, łatwym marznięciem, a także (jak w przypadku nadczynności) nieregularną miesiączką. Przy podejrzeniu tej choroby zwykle sprawdza się poziom prolaktyny, ponieważ może dojść do jej podwyższenia w skutek zaburzeń hormonalnych. Leczenie tej choroby również wymaga wizyt u endokrynologa.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaOcena czynności hormonalnej tarczycy należy do podstawowych badań zalecanych nie tylko kobietom diagnozowanym z powodu niepłodności. Badania te powinna wykonać każda kobieta planująca ciążę. Należy mieć na uwadze fakt, że dla kobiet ciężarnych obowiązują inne normy TSH niż u kobiet nie będących w ciąży. Czasami istnieje potrzeba poszerzenia diagnostyki o badanie przeciwciał przeciwtarczycowych oraz badanie USG. W przypadku stwierdzenia zaburzeń czynności tarczycy prawidłowe wyrównanie poziomu hormonów obwodowych jest kluczowe zarówno dla kobiet starających się o ciążę, jak i tych już będących w ciąży, gdyż zmniejsza ryzyko poronienia i zaburzeń rozwoju płodu.

7. Grypa i przeziębienie a płodność

Wszystkie choroby, których objawem jest gorączka, mogą zaburzać cykl miesiączkowy oraz wpływać na owulację i jakość komórek jajowych. Jednak już w następnym cyklu, gdy choroba minie, wszystko powinno wrócić do normy.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaMedycyna oparta na dowodach nie dysponuje publikacjami poświęconymi temu tematowi, prawdopodobnie dlatego, że grypa czy infekcje grypopodobne są stanem przejściowym i jeśli przebiegają bez powikłań nie pozostawiają trwałych następstw dla płodności. Wiadomo natomiast, że infekcje we wczesnej ciąży przebiegające z wysoką gorączką mogą zaburzać prawidłowy rozwój zarodka prowadząc do wad wrodzonych lub poronienia. Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań grypy u kobiet będących w ciąży, wszystkim kobietom starającym się o dziecko, jak również już będących w ciąży, zaleca się szczepienia przeciwko grypie.

8. Fast food a płodność

Udowodniono, że spożywanie znacznych ilości produktów z mąki pszennej (białe pieczywo) przyczynia się do powstawania zaburzeń płodności. Produkty bogate w cukry proste powodują powstawanie nieprawidłowości w gospodarce hormonalnej, co znacznie zwiększa ryzyko zaburzeń cykli menstruacyjnych kobiety. Pogarszać płodność mogą również produkty typu fast food, wyroby cukiernicze oraz twarde margaryny. Zawierają one duże ilości niekorzystnych kwasów tłuszczowych trans, które silnie zakłócają przebieg prawidłowego jajeczkowania w cyklu menstruacyjnym.

Opinia eksperta

Komentuje dr n. med. Ewa Goncikowska, ginekolog położnik, specjalista leczenia niepłodności w InviMed WarszawaJak już wspomniano, zdrowy styl życia (obejmujący m.in. zdrową dietę) zalecany jest wszystkim parom starającym się o potomstwo. Unikanie wysoko przetworzonej żywności oraz produktów o wysokiej zawartości cukru jest szczególnie zalecane kobietom już mającym problem z nadwagą oraz pacjentkom z zaburzeniami owulacji na tle insulinooporności. Generalnie dieta typu „fast food" sprzyja otyłości, która z kolei obniża płodność, głównie w mechanizmie zaburzeń owulacji. Wykazano, że u kobiety z otyłością (BMI >35) czas starań o ciążę wydłuża się co najmniej dwukrotnie w stosunku do kobiet o prawidłowym BMI.

Przeczytaj: 7 rzeczy, które trzeba zrobić przed ciążą