Zdanie pojedyncze: rodzaje, przykłady, ćwiczenia
Jak bezbłędnie rozpoznać zdanie pojedyncze? Czym się różni zdanie pojedyncze rozwinięte od nierozwiniętego? Przekonaj się, że dzięki naszym wyjaśnieniom, przykładom i ćwiczeniom, łatwo zapamiętasz wszystko, co warto wiedzieć na temat zdania pojedynczego.
W języku polskim wyróżniamy rozmaite rodzaje zdań. Jeśli weźmiemy pod uwagę ich budowę, wyróżniamy zdania pojedyncze i złożone. Co to znaczy, że zdanie jest pojedyncze? Wszystko zależy od tego, czy występuje w nim jedno orzeczenie, czy jest ich więcej.
Spis treści:
- Co to jest zdanie pojedyncze? [plus przykłady]
- Zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte [plus przykłady]
- Zdanie pojedyncze: ćwiczenia [plus odpowiedzi]
Co to jest zdanie pojedyncze? - definicja plus przykłady
Zdanie pojedyncze to takie zdanie, w którym występuje jedno orzeczenie. Zdania pojedyncze dzielą się na rozwinięte i nierozwinięte (szczegółowo opisujemy je w kolejnym paragrafie).
Przykłady zdań pojedynczych:
Spakowałam plecak.
Obrałeś jabłka?
Tomek oszczędza.
Jak odróżnić zdanie pojedyncze od złożonego?
Można powiedzieć, że często już na pierwszy rzut oka zdanie pojedyncze różni się od złożonego tym, że jest krótsze. Warto jednak pamiętać, że nie jest to regułą, o czym świadczą takie przykłady długich zdań pojedynczych:
Skoro świt spakowałam do plecaka ciepły sweter, książki i kanapki z szynką.
Obrałeś na szarlotkę te dojrzałe jabłka z sadu dziadków?
Tomek od bardzo dawna oszczędza na nowoczesny i drogi komputer znanej marki.
Zapamiętaj: Zdanie pojedyncze tym się różni od zdania złożonego, że w tym ostatnim występują minimum dwa orzeczenia. W zdaniu pojedynczym orzeczenie jest jedno.
Przykłady zdań złożonych:
Spakowałam plecak i wyszłam na dworzec.
Obrałeś jabłka, tak jak prosiłam?
Tomek oszczędza, ponieważ marzy o nowym komputerze.
Zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte [+ przykłady]
Z długością zdania pojedynczego ściśle wiąże się kwestia jego podziału na rozwinięte i nierozwinięte.
Zdanie pojedyncze nierozwinięte składa się wyłącznie z podmiotu i orzeczenia.
Przykłady pojedynczych nierozwiniętych:
Robert przyszedł.
Maja wróci.
Kot miałczy.
Zdanie pojedyncze rozwinięte składa się z podmiotu, orzeczenia oraz innych części zdania: przydawki, dopełnienia, okolicznika.
Przykłady zdań pojedynczych rozwiniętych:
Mały Robert rano przyszedł do kuchni.
Nasza Maja wróci z wycieczki pojutrze.
Biało-czarny kot miałczy głośno pod naszym oknem.
Zdanie pojedyncze: ćwiczenia [+ odpowiedzi]
Ćwiczenie 1.
Wskaż które z poniższych przysłów to zdania pojedyncze.
Gdyby kózka nie skakała to by nóżki nie złamała
Pańskie oko konia tuczy.
Łaska pańska na pstrym koniu jeździ.
W starym piecu diabeł pali.
Cel uświęca środki.
Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci.
Jak pies je, to nie szczeka.
Jak cię widzą, tak cię piszą.
Każda pliszka swój ogonek chwali.
Każdy sobie rzepkę skrobie.
Jedna jaskółka wiosny nie czyni.
Głupich nie sieją, sami się rodzą.
Kiedy ptaki w styczniu śpiewają, to im w maju dzioby zamarzają.
Ćwiczenie 2
Z poniższych przykładów zdań pojedynczych nierozwiniętych, utwórz zdania pojedyncze rozwinięte. Zwróć uwagę, że w zdaniach pojedynczych mogą występować zarówno orzeczenia czasownikowe, jak i orzeczenia imienne. W każdym z utworzonych zdań podkreśl orzeczenie.
Iskierka zgasła.
Krzysiek się spóźnił.
Filiżanka była piękna.
Zgubiłam!
Uczeń usiadł.
Orkiestra ucichła.
Ptaki odleciały.
Wujek jest strażakiem.
Ćwiczenie 3
Ułóż trzy zdania pojedyncze nierozwinięte. Następnie utwórz z nich zdania pojedyncze rozwinięte.
Odpowiedzi
Ćwicz. 1
Zdania pojedyncze:
Pańskie oko konia tuczy.
Łaska pańska na pstrym koniu jeździ.
W starym piecu diabeł pali.
Cel uświęca środki.
Każda pliszka swój ogonek chwali.
Każdy sobie rzepkę skrobie.
Jedna jaskółka wiosny nie czyni.
Zdania złożone:
Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci.
Jak pies je to nie szczeka.
Jak cię widzą, tak cię piszą.
Głupich nie sieją, sami się rodzą.
Kiedy ptaki w styczniu śpiewają, to im w maju dzioby zamarzają.
Ćwicz. 2
Iskierka zgasła.
Złota iskierka zgasła niepostrzeżenie.
Krzysiek się spóźnił.
Krzysiek dziś się spóźnił na pierwszą lekcję.
Filiżanka była piękna.
Filiżanka cioci była piękna jak marzenie.
Zgubiłam!
Wczoraj wieczorem zgubiłam nowy telefon!
Uczeń usiadł.
Zawstydzony uczeń usiadł w ławce pod oknem.
Orkiestra ucichła.
Strażacka orkiestra nagle ucichła.
Ptaki odleciały.
Wędrowne ptaki dawno odleciały do ciepłych krajów.
Wujek jest strażakiem.
Wujek Mirki jest strażakiem w sąsiednim mieście.
Ćwicz. 3
Kolega śpiewa.
Kolega taty śpiewa w chórze.
Wiewiórka uciekła.
Ruda wiewiórka szybko uciekła na czubek drzewa.
Astry przekwitły.
Fioletowe i różowe astry przekwitły tej jesieni wyjątkowo wcześnie.
Zobacz także: