USG w ciąży to bardzo ważne badanie. Nie unikaj go

USG wykonywane w ciąży to badanie umożliwiające ocenę stanu płodu w macicy. Metoda ta wykorzystuje fale ultradźwiękowe (to dźwięki o bardzo wysokiej częstotliwości, niesłyszanej przez człowieka). Ultradźwięki wysyłane przez głowicę aparatu USG odbijają się od badanych tkanek, np. od narządów wewnętrznych płodu. Fale wracają do czujnika, którym lekarz przesuwa po brzuchu przyszłej mamy. Skomplikowany system informatyczny przetwarza te informacje na obraz widoczny na ekranie. Obraz jest czarno-biały, niezbyt wyraźny, przypomina zamazany ekran telewizora.

Spis treści:

USG w ciąży – po co wykonuje się to badanie
Kiedy należy robić USG w ciąży
Ile razy można robić USG w ciąży – bezpieczeństwo
Rodzaje USG w ciąży

USG w ciąży – po co wykonuje się to badanie?

USG w ciąży pozwala na określenie wieku ciąży i kontrolowanie rozwoju oraz stanu płodu w każdym trymestrze ciąży. Podczas badania USG można określić wielkość dziecka, jego ruchy, objętość płynu owodniowego. Lekarz szuka również sygnałów ostrzegawczych, czy nie ma wad rozwojowych. Gdy wykryje ich objawy, odsyła ciężarną na kolejne badania (genetyczne, badanie echokardiograficzne serca płodu), które przeprowadzają lekarze zajmujący się diagnostyką prenatalną.

W niektórych sytuacjach płód może być leczony już w łonie matki (dlatego tak ważne jest wykonanie badań prenatalnych). Podaje się leki do pępowiny albo mamie lub przeprowadza operacje wewnątrz macicy. Chociaż ultrasonografia jest coraz bardziej niezawodna, dzięki czemu rzadko zdarzają się niespodzianki przy porodzie, nie wszystkie wady rozwojowe, np. głuchotę, można wykryć podczas badania. Dlaczego? Bo wada pojawia się lub ujawnia później, czasem tuż po porodzie. W ostatnich tygodniach ciąży trudno jest ocenić anatomię płodu ze względu na jego wielkość lub niekorzystne położenie.

Kiedy należy robić USG w ciąży?

O tym, ile razy i kiedy zrobić USG w ciąży, decyduje ginekolog. Zwykle USG wykonuje się od trzech do pięciu razy. Jeśli jest taka potrzeba, lekarz zleca więcej badań. Czasami lekarze prowadzący ciążę wykonują USG podczas każdej wizyty ciążowej. Są to krótkie badania oceniające np. wzrost płodu czy jego położenie. Nie należy mylić ich z badaniami obowiązkowymi.

USG w ciąży – terminy:

Pierwsze USG między 6. a 8. tygodniem ciąży – służy sprawdzeniu, czy zarodek znajduje się w macicy (można już zauważyć bijący punkcik – to serce), a także określa wiek ciążowy oraz to, czy nosisz w sobie jedno, czy więcej dzieci (czytaj więcej o pierwszym USG w ciąży).
Drugie USG między 11. a 14. tygodniem ciąży – nazywane jest badaniem genetycznym, gdyż wykonuje się wtedy m.in. pomiar tzw. przezierności karku i ocenia się kości nosowe płodu – by wykryć, czy maluszkowi nie grozi zespół Downa i inne nieprawidłowości genetyczne lub wady serca. Ponadto podczas tego badania mierzy się długość dziecka, ogląda zarys główki, kończyny, paluszki, widać już żołądek, pęcherz moczowy.
Trzecie USG między 18. a 23. tygodniem ciąży – ocenia się narządy płodu, ogląda buźkę dziecka, serce, płuca, żołądek, nerki. Mierzy się malca i określa jego płeć.
Czwarte USG między 28. a 32. tygodniem ciąży – mierzy się główkę, obwód brzuszka i długość kości – wszystko to pozwala wykryć wewnątrzmaciczne zahamowania wzrostu dziecka, ocenia się indeks płynu owodniowego, stopień dojrzałości łożyska. Podobnie jak w czasie poprzedniego badania.
Piąte USG między 38. a 40. tygodniem ciąży – ma na celu oszacowanie masy dziecka i objętości płynu owodniowego, a gdy poród się spóźnia, upewnienie się, czy dziecko jest bezpieczne w macicy i czy czasem ciąży nie trzeba szybko zakończyć.

Najważniejsze USG w ciąży

Każde badanie USG w ciąży jest ważne, bo dostarcza informacji z różnego etapu rozwoju płodu. Za najważniejsze można uznać USG prenatalne i USG połówkowe. Podczas pierwszego badania lekarz dokonuje całościowej oceny rozwijającego się płodu. Podczas USG połówkowego, które nazywa się czasem USG genetycznym, lekarz bada parametry pozwalające ocenić ryzyko wystąpienia chorób genetycznych. W przypadku, gdy ryzyko to okaże się podwyższone, konieczne będą dodatkowe badania, które ostatecznie wykluczą lub potwierdzą choroby. Wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwala szybko, czasem już w łonie matki, rozpocząć leczenie dziecka lub, w najgorszym przypadku, przygotować się na narodziny chorego dziecka.

Ważne jest, by obowiązkowe badania USG wykonywał ginekolog specjalizujący się w ultrasonografii położniczo-ginekologicznej (o jego wskazanie można poprosić swojego lekarza).

Ile razy można robić USG w ciąży – bezpieczeństwo

Zastanawiasz się, jak często można robić USG w ciąży? Badanie można wykonywać tak często, jak jest to konieczne. USG jest nieszkodliwe dla ciężarnej i dla płodu. Wykonuje się je od ponad 30 lat, a do tej pory w literaturze medycznej nie pojawiły się informacje, żeby było niebezpieczne dla dziecka lub matki.

Aparatura wysyła wiązki ultradźwięków. Są to fale akustyczne, które nie czynią krzywdy dziecku. Trzeba jednak pamiętać, że badanie USG służy przede wszystkim diagnostyce. Powinno być wykonywane wyłącznie w przypadku konkretnych wskazań medycznych, a nie tylko po to, żeby jeszcze raz popatrzeć sobie na dziecko.

Jak interpretować wyniki badania USG w ciąży

Jeśli masz za sobą pierwsze badanie, możesz czuć się zdezorientowana, spoglądając na oznaczenia na USG ciążowy i poszczególne skróty. Podczas pierwszego badania USG czynność serca płodu będzie opisana skrótem FHR, który oznacza ilość uderzeń serca płodu na minutę. Podczas kolejnego badania zobaczysz informacje o długości ciemieniowo-siedzeniowej płodu (CRL) i wymiarze dwuciemieniowym główki płodu (BPD). Inaczej mówiąc, chodzi o długość płodu od czubka głowy do kości ogonowej oraz o szerokość jego główki. Na wynikach kolejnych badań pojawi się skrót szacunkowej masy płodu (EFW) i jego rozmiarów (BPD, HC, AC, FL, HL).

Rodzaje USG w ciąży

Do 11. tygodnia ciąży USG przeprowadza się zwykle sondą dopochwową. W drugim i trzecim trymestrze ciąży – z reguły przez brzuch. Jeśli podczas badania lekarz nie jest w stanie określić np. położenia łożyska (przypuszcza, że może być przodujące), wtedy dla pewności wykonuje badanie ultrasonograficzne przez pochwę. Podobnie dzieje się, gdy trzeba ocenić długość szyjki macicy w związku z podejrzeniem przedwczesnego porodu.

Są różne rodzaje USG w ciąży – USG 2D, 3D oraz 4D. Aparatura 2D (klasyczna) daje obraz płaski, czarno-biały. Widać dziecko w ruchu. Ta aparatura jest najważniejsza, ponieważ pozwala na ocenę budowy narządów wewnętrznych, więc umożliwia wykrycie pewnych nieprawidłowości. Doppler, czyli USG kolorowe, zaznacza kolorem przepływy krwi w naczyniach, nawet tych małych. To również obrazy płaskie, więc nie widać szczegółów wyglądu malca.

3D, czyli USG trójwymiarowe, pozwala zobaczyć buzię, okrągły brzuszek, rączki maleństwa. Daje obraz w trzech wymiarach, nieruchomy. I jeszcze 4D, tzn. USG trójwymiarowe ruchome. Pozwala ono obejrzeć dziecko w trzech wymiarach, jak się porusza (tym właśnie różni się 4D od 3D). Dla niektórych rodziców taki obraz jest pociągający, dla innych bywa wręcz szokujący, uważają go za zbyt realistyczny albo... sztuczny. Jednak by uzyskać czytelny obraz w badaniu 3D i 4D, malec musi być odpowiednio ułożony. Konieczna jest też dostateczna ilość płynu owodniowego.

Jakie USG w ciąży będzie najlepsze? Diagnostycznie badania USG 3D i 4D mają mniejsze znaczenie niż 2D. Czasem jednak lekarze zalecają zrobienie badania 3D, gdyż aparaty służące do jego wykonania są wysokiej klasy, a uzyskane na nich czarno-białe obrazy są świetnej jakości – łatwiej zatem zauważyć nieprawidłowości u płodu.

Ile kosztuje USG w ciąży

Jeżeli ginekolog prowadzący ciążę podpisał umowę z NFZ, dostaniesz od niego skierowanie na badanie i informacje, gdzie możesz je wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (tylko podstawowe 2D). Jeśli twój lekarz przyjmuje prywatnie i nie może wydawać skierowań w ramach NFZ, za USG trzeba zapłacić. Ceny kształtują się różnie (podajemy przybliżone):

2D: od 100 do 200 zł;
dopplerowskie: od 200 do 250 zł;
3D/4D: od 250 do 320 zł;
3D/4D (z badaniem genetycznym): ok. 500 zł.

Zobacz też: