W języku polskim wyróżniamy rozmaite rodzaje zdań. Jeśli weźmiemy pod uwagę ich budowę, wyróżniamy zdania pojedyncze i złożone. Co to znaczy, że zdanie jest pojedyncze? Wszystko zależy od tego, czy występuje w nim jedno orzeczenie, czy jest ich więcej.
Spis treści:
Zdanie pojedyncze to takie zdanie, w którym występuje jedno orzeczenie. Zdania pojedyncze dzielą się na rozwinięte i nierozwinięte (szczegółowo opisujemy je w kolejnym paragrafie).
Przykłady zdań pojedynczych:
Spakowałam plecak.
Obrałeś jabłka?
Tomek oszczędza.
Można powiedzieć, że często już na pierwszy rzut oka zdanie pojedyncze różni się od złożonego tym, że jest krótsze. Warto jednak pamiętać, że nie jest to regułą, o czym świadczą takie przykłady długich zdań pojedynczych:
Skoro świt spakowałam do plecaka ciepły sweter, książki i kanapki z szynką.
Obrałeś na szarlotkę te dojrzałe jabłka z sadu dziadków?
Tomek od bardzo dawna oszczędza na nowoczesny i drogi komputer znanej marki.
Zapamiętaj: Zdanie pojedyncze tym się różni od zdania złożonego, że w tym ostatnim występują minimum dwa orzeczenia. W zdaniu pojedynczym orzeczenie jest jedno.
Przykłady zdań złożonych:
Spakowałam plecak i wyszłam na dworzec.
Obrałeś jabłka, tak jak prosiłam?
Tomek oszczędza, ponieważ marzy o nowym komputerze.
Z długością zdania pojedynczego ściśle wiąże się kwestia jego podziału na rozwinięte i nierozwinięte.
Zdanie pojedyncze nierozwinięte składa się wyłącznie z podmiotu i orzeczenia.
Przykłady pojedynczych nierozwiniętych:
Robert przyszedł.
Maja wróci.
Kot miałczy.
Zdanie pojedyncze rozwinięte składa się z podmiotu, orzeczenia oraz innych części zdania: przydawki, dopełnienia, okolicznika.
Przykłady zdań pojedynczych rozwiniętych:
Mały Robert rano przyszedł do kuchni.
Nasza Maja wróci z wycieczki pojutrze.
Biało-czarny kot miałczy głośno pod naszym oknem.
Ćwiczenie 1.
Wskaż które z poniższych przysłów to zdania pojedyncze.
Gdyby kózka nie skakała to by nóżki nie złamała
Pańskie oko konia tuczy.
Łaska pańska na pstrym koniu jeździ.
W starym piecu diabeł pali.
Cel uświęca środki.
Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci.
Jak pies je, to nie szczeka.
Jak cię widzą, tak cię piszą.
Każda pliszka swój ogonek chwali.
Każdy sobie rzepkę skrobie.
Jedna jaskółka wiosny nie czyni.
Głupich nie sieją, sami się rodzą.
Kiedy ptaki w styczniu śpiewają, to im w maju dzioby zamarzają.
Ćwiczenie 2
Z poniższych przykładów zdań pojedynczych nierozwiniętych, utwórz zdania pojedyncze rozwinięte. Zwróć uwagę, że w zdaniach pojedynczych mogą występować zarówno orzeczenia czasownikowe, jak i orzeczenia imienne. W każdym z utworzonych zdań podkreśl orzeczenie.
Iskierka zgasła.
Krzysiek się spóźnił.
Filiżanka była piękna.
Zgubiłam!
Uczeń usiadł.
Orkiestra ucichła.
Ptaki odleciały.
Wujek jest strażakiem.
Ćwiczenie 3
Ułóż trzy zdania pojedyncze nierozwinięte. Następnie utwórz z nich zdania pojedyncze rozwinięte.
Ćwicz. 1
Zdania pojedyncze:
Pańskie oko konia tuczy.
Łaska pańska na pstrym koniu jeździ.
W starym piecu diabeł pali.
Cel uświęca środki.
Każda pliszka swój ogonek chwali.
Każdy sobie rzepkę skrobie.
Jedna jaskółka wiosny nie czyni.
Zdania złożone:
Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci.
Jak pies je to nie szczeka.
Jak cię widzą, tak cię piszą.
Głupich nie sieją, sami się rodzą.
Kiedy ptaki w styczniu śpiewają, to im w maju dzioby zamarzają.
Ćwicz. 2
Iskierka zgasła.
Złota iskierka zgasła niepostrzeżenie.
Krzysiek się spóźnił.
Krzysiek dziś się spóźnił na pierwszą lekcję.
Filiżanka była piękna.
Filiżanka cioci była piękna jak marzenie.
Zgubiłam!
Wczoraj wieczorem zgubiłam nowy telefon!
Uczeń usiadł.
Zawstydzony uczeń usiadł w ławce pod oknem.
Orkiestra ucichła.
Strażacka orkiestra nagle ucichła.
Ptaki odleciały.
Wędrowne ptaki dawno odleciały do ciepłych krajów.
Wujek jest strażakiem.
Wujek Mirki jest strażakiem w sąsiednim mieście.
Ćwicz. 3
Kolega śpiewa.
Kolega taty śpiewa w chórze.
Wiewiórka uciekła.
Ruda wiewiórka szybko uciekła na czubek drzewa.
Astry przekwitły.
Fioletowe i różowe astry przekwitły tej jesieni wyjątkowo wcześnie.
Zobacz także:
Zarówno podmiot, jak i orzeczenie to części zdania , które razem tworzą związek główny w zdaniu. Próbując zrozumieć, czym jest podmiot, a czym orzeczenie, warto wyobrazić sobie części zdania w formie… rodziny. Na pierwszym miejscu będzie orzeczenie, zaraz po nim podmiot – stanowią one parę, są niczym rodzice. Jedno jest zależne od drugiego. Tłumaczymy, czym jest podmiot, a czym orzeczenie i jak umiejętnie rozróżnić je w zdaniu. Co to jest orzeczenie: typy orzeczeń, zdania z orzeczeniem [PRZYKŁADY] Orzeczenie to część zdania, która opisuje podmiot – dokładnie: orzeczenie informuje, co robi podmiot. Orzeczenie jest wyrażone czasownikiem w formie osobowej. Szukanie orzeczenia w zdaniu to tak naprawdę szukanie czasownika w formie osobowej. W języku polskim występują zdania bez podmiotu, jednak nie ma zdań bez orzeczenia. Na jakie pytanie odpowiada orzeczenie? Co robi/co robią, jaką czynność wykonuje/wykonują, np. śpi, myślą, śpiewam. W zdaniach, w których występuje podmiot i orzeczenie, orzeczenie zawsze musi być dopasowane do formy podmiotu. Przykłady orzeczenia w zdaniu Ania zjadła pomidora (orzeczenie: zjadła) Mama wyjrzała przez okno (orzeczenie: wyjrzała) Tata pracował przy komputerze (orzeczenie: pracował) Babcia zbierała maliny do koszyczka (orzeczenie: zbierała) Typy orzeczeń Orzeczenia dzielą się na dwa typy: orzeczenie proste (czasownikowe), które najczęściej określa się czasownikiem w formie osobowej orzeczenie złożone (inaczej imienne) , które składa się z dwóch członów, nazywanych łącznikiem (np. być, zostać, stać się, wydawać się, stanowić, wyglądać, brzmieć) i orzecznikiem (najczęściej jest wyrażony rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem, zaimkiem, np. jest lekarzem, był głośno). Po łączniku zawsze musi występować orzecznik....
Rzeczownik to jedna z dwóch najważniejszych części mowy (drugą jest czasownik). Przykłady rzeczowników można mnożyć w nieskończoność. Wystarczy rozejrzeć się wokół siebie i wymienić przedmioty oraz osoby znajdujące się w zasięgu wzroku (ekran, okno, ołówek, filiżanka). A jeśli dodamy do tego nazwy rzeczy, osób i zjawisk, które są nam z różnych powodów szczególnie bliskie – przekonamy się, że rodzajów rzeczowników może być zdecydowanie więcej niż innych części mowy. Oto najważniejsze informacje o rzeczowniku. Spis treści: Rzeczownik – co to, pytania rzeczownika Podział rzeczowników Odmiana rzeczowników Rzeczownik – jakie funkcje pełni w zdaniu Rzeczownik: czym jest, na jakie pytania odpowiada? Rzeczownik to część mowy, która odpowiada na pytania: kto? co? Rzeczownik jest odmienną częścią mowy. Rzeczowniki możemy odmieniać przez przypadki i liczby. Rzeczownik ma też rodzaj (żeński, męski, nijaki, a w liczbie mnogiej - męskoosobowy i niemęskoosobowy). Za pomocą rzeczowników określamy: Osoby – np. mama, trener, przedszkolaki, Julia, Jakub Zwierzęta – np. koń, klacz, źrebię, smoki, pisklęta, Toffik Rośliny – np. tulipan, żyto, jabłoń, tuje, trzciny Miejsca/obiekty – np. miasto, mieścina, miasteczko, boiska, Przedmioty/rzeczy – np. ołówek, filiżanka, ciasto, zeszyty, przekąski Zjawiska pogodowe – np. burza, tęcza, mgła, śnieżyce Pojęcia – np. ambicja, rzetelność, odpowiedzialność, przyjaźń, charaktery, Czynności/stany – np. podskakiwanie, gotowanie, odpoczynek (to tzw. rzeczownik odczasownikowy). Podział rzeczowników Rzeczowników jest naprawdę dużo, dlatego istnieją różne sposoby ich klasyfikowania. Podział rzeczowników ma duże znaczenie, jeśli chodzi...
![Najważniejsze informacje o czasowniku: definicja, pytania, odmiana, tryby [dużo przykładów]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/najwazniejsze-informacje-o-czasowniku-definicja-pytania-odmiana-tryby-duzo-przykladow-121013-4_3_800.jpg)
Sama myśl o informacjach na temat czasownika przyprawia o zawrót głowy? Spokojnie. To tylko pozornie jedna z trudniejszych części mowy . Wszystkie tajemnice czasowników da się poznać, zrozumieć i zapamiętać. Zarówno jeśli chodzi o rodzaje, tryby i formy. Spis treści: Co to jest czasownik? Na jakie pytania odpowiada czasownik? Odmiana czasownika, przez co odmieniają się czasowniki Czasowniki osobowe i nieosobowe Czasowniki dokonane i niedokonane Co to jest czasownik? Czasownik to część mowy, dzięki której nazywamy czynności i stany. Można spotkać się również z informacją, że za pomocą czasownika można także nazywać wydarzenia. Przykłady czasownika w zdaniu: Idę do domu. Pomalowałam ściany na niebiesko. Upieczesz te pyszne pierniczki? Ania prawie zwariowała ze szczęścia. Dziecko gorączkowało cały wieczór. Kuba zbladł jak ściana. Jak widać – czasowniki rzeczywiście mogą oznaczać zarówno czynności (idę, pomalowałam, upieczesz), jak i stany (zwariowała, gorączkowało, zbladł). Na jakie pytania odpowiada czasownik? Najprościej mówiąc, czasownik odpowiada na pytania: Co robi? Co się z nim dzieje? Tak naprawdę jednak czasowniki odpowiadają na dużo więcej pytań. Pytania o czynność mogą przecież brzmieć: co robi? co robię? co robisz? co robimy? co robicie? co robią? (przykłady: idzie, idę, idziesz, idziemy, idziecie, idą) co zrobił? co zrobiła? co zrobiło? co zrobiłem? co zrobili? co zrobiliśmy? co zrobiliście? (przykłady: szedł, szła, szło, szedłem, szłam, szliśmy, szliście, szli) co zrobi? co zrobię? co zrobisz? co zrobimy? co zrobicie? co zrobią? co zrobimy? co zrobicie? (przykłady: pójdzie, pójdę, pójdziesz, pójdziemy, pójdziecie, pójdą) Jeśli...
